توصیه‌های بهداشتی مربوط به ذبح دام در آستانه عید قربان/احتمال انتقال بیماری‌های مشترک بین انسان و دام در صورت عدم رعایت بهداشت
توصیه‌های بهداشتی مربوط به ذبح دام در آستانه عید قربان رعایت نشود، احتمال انتقال بیماری‌های مشترک بین انسان و دام که بسیار خطرناک است، به شدت بالا می‌رود، از جمله این بیماری‌ها می‌توان به تب کریمه کنگو و سیاه زخم گوارشی اشاره کرد.
به گزارش خبرگزاری ایلنا، روز 15 تیرماه مصادف با 6 جولای، روز جهانی بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان نام‌گذاری شده است. این مناسبت در سال جاری با «کنترل بیماری‌های قابل‌انتقال بین انسان و حیوان با رویکرد سلامت واحد» فرصتی مناسب جهت آگاه‌سازی آحاد جامعه به‌ویژه گروه‌های در معرض خطر در خصوص بیماری‌های زئونوز بومی و راه‌های پیشگیری و کنترل آن‌ها و همچنین حساس کردن مسئولان سیاسی و اجرایی دستگاه‌های مختلف جهت افزایش تعاملات و همکاری بین بخشی است.
بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، هر بیماری یا عفونتی که به‌طور طبیعی بین حیوانات مهره‌دار و انسان انتقال می‌یابد، بیماری قابل‌انتقال بین انسان و حیوان (زئونوز) نامیده می‌شود.
باوجود پیشرفت و تحولات فنّاوری، اقتصادی و اجتماعی در قرن اخیر هنوز عوامل بیماری‌زایی با مخازن حیوانی که موجب بروز 50% از بیماری‌های عفونی می‌گردند جوامع بشری را تهدید می‌کند و روزبه‌روز شاهد بیماری‌های نوپدیدی هستیم که رقم قابل‌توجهی از آن‌ها (73%) ناشی از حیوانات است.
جنون گاوی، تب دره ریفت، آنفلوانزای پرندگان، تب مالت، سالک، هاری، سیاه‌زخم، کیست هیداتیک و تب خونریزی دهنده کریمه کنگو و ... همگی در زمره بیماری‌های مهلکی به شمار می‌آیند که قابلیت سرایت گسترده، شرایط مبارزه و کنترل دشوار و خسارات هنگفت اقتصادی و تبعات طولانی‌مدت بهداشتی و اجتماعی، آن‌ها را به پدیده‌هایی شاخص و نیازمند توجه مبدل کرده است.
علی پور معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در گفت وگو با خبرنگار ایلنا به اهمیت فزاینده مبارزه با این قبیل بیماری‌ها پرداخت و گفت: به دلیل نزدیکی زندگی انسان با حیوانات در مناطق شهری و روستایی و استفاده از فرآورده‌های دامی، تمام انسان‌ها در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان هستند.
وی افزود: در عصر حاضر برای مبارزه با بیماری‌های عفونی انسان، باید راه‌حل را بر مبنای کنترل و پیشگیری بیماری‌های قابل‌انتقال از حیوانات به انسان جستجو کرد؛ زیرا در غیر این حالت، عوامل عفونی انسان از این گذرگاه انتقال می‌یابد.
هاری
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران با اشاره به بیماری‌های فوق به بیماری «هاری» یک بیماری ویروسی که در دستگاه اعصاب مرکزی به‌واسطه گازگرفتگی و انتقال ترشحات آلوده از حیوان هار به انسان منتقل می‌شود اشاره کرد و گفت: و اگر در زمان مناسب واکسن و سرم ضدهاری برای فرد گاز گرفته‌شده استفاده نشود، ابتلا انسان به بیماری هاری ۱۰۰ درصد کشنده است؛ بنابراین برای حضور در طبیعت که ممکن است با خطراتی همراه باشد باید هوشیار بود. چراکه در صورت گازگرفتگی حیوانات ازجمله سگ و گربه می‌تواند علاوه بر ایجاد آسیب بافتی، خونریزی و حتی شکستگی، باکتری‌های زیادی همراه با گاز گرفتن و فرورفتن دندان‌ها به بدن انسان واردشده که باعث عفونت‌های شدید می‌شود.
وی ادامه داد: در صورت قرار گرفتن در چنین موقعیتی اندام را به علت وجود خطر شکستگی و نیز توقف خونریزی بی‌حرکت کرده و یا در صورت ایجاد خونریزی با قرار دادن یک گاز یا پارچه تمیز روی زخم، خونریزی را متوقف کنید و جهت دریافت واکسن هاری و اقدامات درمانی بلافاصله به مراکز بهداشتی مراجعه کنید.
تب خونریزی دهنده کریمه کنگو یا CCHF
علی پور در توضیح این بیماری گفت: یک بیماری ویروسی است، مخزن و ناقل این ویروس در طبیعت کنه‌های سخت است. زمانی که این کنه‌ها حیوان را مورد گزش قرار می‌دهند، ویروس را به بدن دام منتقل می‌کنند و دام در طی مدت دو هفته ناقل ویروس خواهد بود و ممکن است خود دام علامتی بروز ندهد. چنانچه در طی این مدت، دام توسط انسان بدون رعایت نکات بهداشتی و بدون استفاده از وسایل حفاظت فردی ذبح شود و در معرض خون و ترشحات دام آلوده قرار گیرد، احتمال انتقال بیماری به انسان وجود دارد.
وی در خصوص سنت قربانی در روز عید قربان نیز افزود: در شرایط فعلی هشدارهای دامپزشکی در خصوص مخاطرات انتقال بیماری‌های مهلک و مشترک بین انسان و دام از طریق کشتار غیرمجاز دام خارج از کشتارگاه را باید جدی گرفت.
علیپور بابیان اینکه تماس مستقیم با خون و ترشحات لاشه تازه دام، ممکن است موجب انتقال بیماری‌های کشنده مشترک بین انسان و دام به‌خصوص تب خونریزی دهنده کریمه کنگو شود اظهار کرد: کشتار و قربانی دام در منازل و معابر موجب انتشار بیماری‌های قابل‌انتقال از دام به انسان و آلودگی محیط‌زیست و آزار همسایگان می‌شود پس کشتار دام باید در کشتارگاه‌ها و تحت نظارت دامپزشکی انجام شود.
لپتوسپیروز (تب شالیزار)
به گفته این مسئول تب شالیزار یکی از مهم‌ترین بیماری‌های عفونی اسپیرو کتی قابل‌انتقال بین حیوان و انسان است که به‌وسیله گونه‌های متعدد بیماری‌های لپتوسپیرا ایجاد می‌شود.
وی افزود: لپتوسپیرا در آب‌وخاک‌های مرطوب قلیایی، لجن‌ها و محیط‌های گیاهی با درجه حرارت بیشتر از 22 درجه سانتی‌گراد به‌خوبی رشد کرده وزنده می‌ماند. برنج‌کاران، شالی‌کاران، کشاورزان، کارگران کشتارگاه‌ها، ماهی گیران، همچنین عوامل شغلی در تماس با آب‌وخاک و حیوانات آلوده، بیشتر از سایر افراد در معرض خطر بیماری هستند.
این بیماری در انسان در موارد شدید همراه با عوارض بوده و در صورت تأخیر در درمان و یا درمان نامناسب می‌تواند به مرگ‌ومیر منجر شود.
علی پور توصیه‌های مراقبتی از این بیماری را اینچینین بیان کرد: استفاده از چکمه، دستکش (وسایل حفاظتی) و. توسط افرادی که در مشاغل مخاطره‌آمیز کار می‌کنند، شناسایی آب‌ها و خاک‌هایی که احتمالاً آلوده هستند و در صورت امکان زه کشی آب آن‌ها، کنترل جوندگان در محل سکونت بخصوص در مناطق روستایی، اجتناب از خوردن و شستشوی دست و صورت با آب آلوده پس از کار در مزرعه و شالیزار.
تب مالت
علی پور بابیان اینکه این بیماری از تماس مستقیم با حیوانات آلوده یا فرآورده‌های آن‌ها به وجود می‌آید فراوانی آن را در سنین 30-20 سالگی بیشتر اعلام کرد و خاطرنشان کرد: بیماری در منطقه روستایی بیشتر از منطقه شهری می باشدکه مرتبط با تماس بادام آلوده و استفاده از فراورده‌های لبنی غیرپاستوریزه است.
وی تب مداوم و منظم با دوره‌های متناوب یا نامنظم، تعریق فراوان به‌خصوص در شب، خستگی، بی‌اشتهایی و کاهش وزن، سردرد، درد عضلانی ودردعمومی بدن را از علائم این بیماری برشمرد.
پیشگیری بیماری در انسان
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران گفت: استفاده از شیر پاستوریزه و یا جوشانده شده و محصولات لبنی (مانند خامه، پنیر، بستنی) تهیه‌شده از شیر پاستوریزه یا جوشانده شده برای سالم‌سازی شیر کافی است بعد از جوش آمدن، شیر 3 تا 5 دقیقه قُل بزند.
وی توصیه کرد که پنیر سنتی تهیه‌شده از شیر نجوشانده در آب نمکی که در یک لیتر آن حداقل 170 گرم نمک دارد برای مدت‌زمان حداقل 3 ماه نگهداری شود.
علی پور در توصیه دیگرش گفت: دامداران از آوردن لباس کار، کفش و وسایلی که در دامداری استفاده‌شده‌اند را به محل زندگی خود و خانواده خودداری کرده و شیردوش‌ها را شستشو و ضدعفونی کنند.
به استناد گفته‌های صاحب‌نظران، تردیدی نیست که همکاری بین بخشی، فصل مشترک مورد تأکید عموم متصدیان مبارزه و پیشگیری در حوزه بیماری‌های قابل‌انتقال بین انسان و حیوانات است. به باور این افراد، تنها با همکاری نزدیک بخش‌های دولتی و خصوصی دامپزشکی، همچنین تعامل گسترده دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز بهداشتی و درمانی، حفاظت محیط‌زیست، شهرداری و دهیاری‌ها، جهاد کشاورزی و رسانه‌هاست که می‌توان به موفقیت بیشتر در این زمینه دست‌یافت.
