ثبت کاروانسرای ایرانی در یونسکو فرصتی برای مولدسازی فرهنگی/ بنیاد کارونسرای ایرانی راه اندازی شود
دانشیار گروه مرمت و احیا بناها و بافتهای تاریخی، دانشگاه هنر با ارائه پیشنهاداتی به گام‌هایی که می‌توان از ثبت کاروانسرای ایرانی در فهرست میراث جهانی برای مولدسازی فرهنگی با تکیه بر میراث فرهنگی و گردشگری برداشت، سخن گفت.
به گزارش خبرنگار ایلنا، کاروانسرای ایرانی با پشتوانه بیش از هزار سال معماری، و قریب به ۷۰۰ نمونه تاریخی برجای مانده و شناسایی شده، و معماری شاخصی که نمادی از پاسخگویی به نیازهای مرتبط با مسائل اقلیمی معماری، منزلگاهی ایمن برای مسافران ایرانی و غیرایرانی، تاجران، سیاحان و زائران بوده است. اگرچه در نگاه اول مهیاکردن امکانات اقامتی-رفاهی مسافران در فضایی امن، تنها هدف ایجاد و ساخت کاروانسراها بوده است، ولیکن نمی‌توان کارکرد آن را محدود به چنین هدفی کرد. مسافران این کاروانسراها برای صدها سال مسافتی طولانی را در مسیر کوهستانی، بیابان، جنگل و دشت طی می‌کردند، تا طی این حرکت فراسرزمینی خود از داشته‌های مادی و یا معنوی دیگر سرزمین‌ها بهرمند شوند، و اغلب در تعاملی دو سویه، بده بستان‌های تجاری و فرهنگی شکل گیرد.
بنا بر شواهد موجود، انسان ایرانی با ساخت راه، کاروانسرا، سرای، تیم، تیمچه، … و راسته بازارهای‌های متنوع در شبکه‌ای به هم وابسته و پیوسته در تدوامی چند صدساله، مولد معماری سفر، جابجایی و به طور کلی‌تر معماری تجارت با پایداری برای قرنها بوده است. در همین راستا، بنا بر شواهد موجود کاروانسرای ایرانی، در نزد جوامع مختلف اعتباری بیش از هزار سال و شاید به قدمت سابقه تجارت بین المللی و تعاملات بین فرهنگی دارد؛ در طی دوران حیات عملکردی خود، علاوه بر به عنوان یک بخش مهم خدماتی وابسته به زنجیره ارتباطات و حمل و نقل منطقه ای، ملی و فراسرزمینی بوده است. در کنار کاروانسراها، راه‌ها، شبکه‌ای از شهرها، روستاها، قرا، آبادی‌ها و واحه‌ها را به هم متصل می‌کردند و گاه در مسیر خود عاملی برای آبادانی و رشد و پیشرفت مناطقی بودند که دیگر دورافتاده و یا در بن بست تلقی نمی‌شدند.
سفر برای توسعه فردی و کسب معرفت‌های جدید، بسط فرهنگ رشد و آبادانی، رونق بخشی به حیات جوامع، ایجاد چرخه‌های جدید تولید و عرضه، و از همه مهمتر انتقال دستاوردهای بشری در تداوم بخشی به حیات و به حرکت درآوردن آن به سمت آینده، از آمال و اهداف ساکنان و مسافران حاضر در این کاروانسراها بوده است. یادگاری‌نویسی‌ها، سفرنامه‌ها و روایت‌های سینه به سینه در فرهنگ شفاهی مردمان حاکی از آن است که زندگی موقت در کاروانسرا و آمادگی برای سفر فردا، دلنشین کردن محیط کاروانسرا را در پی داشته است، همنشینی با اهل فرهنگ، شعر و موسیقی، روایت‌های شفاهی از تجارب و انتقال سینه به سینه میراث معنوی را با روحیه تعامل حداکثری از همنشینان ناشناخته ممکن ساخته است.
ثبت ۵۴ کاروانسرای ایرانی در فهرست آثار میراث جهانی بهانه‌ای شد تا با علی زمانی فرد (دانشیار گروه مرمت و احیا بناها و بافتهای تاریخی، دانشگاه هنر) به گفتگو بنشینیم و از «بنیاد کاروانسرای ایرانی» و گام‌هایی که می‌توان برای مولدسازی فرهنگی با تکیه بر میراث فرهنگی و گردشگری برداشت و الگویی برای متناسب سازی، تعادل و هماهنگی در بهره مندی از میراث فرهنگی آن ایجاد کرد، صحبت کنیم.
در ادامه این گفتگو را می‌خوانید:
ثبت کاروانسرای ایرانی در فهرست یونسکو آغازی است برای شروع یک حرکت به سمت آینده، و خوانشی عمیق‌تر، گسترده‌تر، متنوع‌تر و کارآمدتر از میراث فرهنگی حاصل از تمدن کهن ایران به منظور تولید ثروت‌های فرهنگی، دانشی و بینشی در مسیر ارتقا و رشد سرمایه‌های فرهنگی تا رسیدن به تمدنی پیشرو و نوین و مبتنی بر الگوی ایرانی است. این مهم از چه درجه اهمیتی می‌تواند برخوردار باشد و چرا باید مورد توجه ویژه قرار گیرد؟
اهمیت و منحصر بفرد بودن کاروانسرای ایرانی تا به آنجاست که در یک بررسی عمومی می‌توان حضور آن در زبان و ادبیات اقصی نقاط دنیا رسید و می‌توان دریافت از معدود واژگان معماری است که معادل زبانی، ساختمانی و فضایی در سایر زبان‌ها ندارد. این جایگاه ویژه در کنار ارزش و اهمیت معماری ایرانی در ادوار تاریخی و تاثیرگذاری آن بر فرهنگ زیست و سکونت مناطق همجوار و آثار بی‌شماری از آن در زمره میراث مشترک بشری حائز توجه است. کاروانسرای ایرانی به عنوان، منزلگاه ارتباطات منطقه‌ای و بین المللی و محل شکل گیری تبادلات فرهنگی-اجتماعی، در امتداد تعاملات فرهنگی قرون گذشته می‌تواند مورد توجه و علاقه آن‌هایی باشد که تاریخ روابط فرهنگی، تجاری و سیاسی را کاوش می‌کنند یا میراث تاریخی بشر در تمدن‌سازی را در بستر فضایی-کالبدی این سرزمین درک می‌کنند.
رشد علاقمندی به فراگرفتن زبان فارسی، آشنایی با فرهنگ ایرانی- اسلامی، و رونق ایران‌شناسی نهفته در ذخایر فرهنگی مورد وفاق جهانی با سابقه پررنگ پیوند «کاروانسرای ایرانی» با روابط تجاری، فرهنگی و علمی جوامع بوده است. نظر به اینکه مداقه جدی در گسترش آگاهی‌ها، درک دقیق‌تر این اهمیت و استفاده صحیح از ظرفیت‌های بالقوه ایجاد شده در پرونده میراث جهانی «کاروانسرای ایرانی» می‌بایست به صورتی علمی، دقیق و با استفاده از امکانات متناسب شکل گیرد؛ به سازمانی خاص نیاز است، تا بتواند در حصول به خواسته‌ها و اهداف تعیین شده به خوبی گام بردارد و این میراث ارزشمند بشری را به عنوان یکی از مهمترین منابع ملی کشور در تناسب با ارزش‌ها و اصالت‌ها، به درستی حفاظت و صیانت کند. و جامعه ایرانی و جهانی به نحو شایسته‌ای در مسیر رشد و ارتقا فرهنگی خود از آن بهره‌مند شود.
آیا می‌توان با اتکا به اسناد بالادستی روش و راهی برای استفاده بهتر از این مجموعه معماری و میراث کهن ارائه داد؟
با شناخت مناسب از میراث معماری و شهرسازی ایران، درک متناسب در ظرفیت‌های مرتبط با آثار شاخص و مهمی همچون مجموعه کاروانسراهای تاریخی ایران، و با اتکا اسناد بالادستی و به طور ویژه موارد مطروحه ذیل در سند مهم و بالادستی «الگوی ایرانی و اسلامی پیشرفت»، الگوی پایه، چارچوب الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و معرف سیر کلی تحولات مطلوب ایران در عرصه فکر، علم، معنویت و زندگی بسوی تمدن نوین اسلامی ایرانی در نیم‌قرن آینده است. این الگو با مشارکت گسترده متفکران و صاحب‌نظران ایرانی و بر اساس جهان‌بینی و اصول اسلامی و ارزشهای انقلاب اسلامی و با توجه به مقتضیات اجتماعی و اقلیمی و میراث فرهنگی ایران، طبق روش‌های علمی و با استفاده از دستاوردهای بشری و مطالعه آینده‌پژوهانه تحولات جهانی طراحی شده و شامل مبانی، آرمان‌ها، رسالت، افق و تدابیر است که مبانی، اهم پیش‌فرض‌های اسلامی، فلسفی و علمی جهان‌شمول معطوف به پیشرفت را ارائه می‌دهد. آرمان‌ها، ارزشهای فرازمانی- فرامکانی و جهت بخش پیشرفت است. مبانی و آرمان‌ها وجه اسلامیت الگو را تضمین می‌کنند. رسالت، میثاق مشترک مردم و نظام جمهوری اسلامی ایران برای پیشرفت است. افق، آرمان‌های الگو را بر جامعه و زیست‌بوم ایران در نیم‌قرن آینده تصویر می‌کند و هدف‌های واقعی آحاد مردم، جامعه و حکومت ایران را در آن موعد معین می‌سازد. تدابیر، تصمیمات و اقدامات اساسی و بلندمدت برای حل مسائل مهم کشور و شکوفا ساختن قابلیت‌های ماندگار ملی به‌منظور رسیدن به افق است. این الگو با ایمان استوار و عزم راسخ و تلاش عظیم و مدبرانه مردم و مسئولان جمهوری اسلامی ایران اجرا خواهد شد.
تا سال ۱۴۴۴ ایران به پیشتازی در تولید علوم انسانی اسلامی و فرهنگ متعالی در سطح بین‌المللی تبدیل شده و در میان پنج کشور پیشرفته جهان در تولید اندیشه، علم و فناوری جای گرفته و از اقتصادی دانش‌بنیان، خوداتکا و مبتنی بر عقلانیت و معنویت اسلامی برخوردار، و دارای یکی از ده اقتصاد بزرگ دنیا است. تا آن زمان، سلامت محیط زیست و پایداری منابع طبیعی، آب، انرژی و امنیت غذایی با حداقل نابرابری فضایی در کشور فراهم شده؛ کشف منابع، خلق مزیت‌ها و فرصت‌های جدید و وفور نعمت برای همگان با رعایت عدالت بین نسلی حاصل شده است. فقر، فساد و تبعیض در کشور ریشه‌کن گردیده و تکافل عمومی و تأمین اجتماعی جامع و فراگیر و دسترسی آسان همگانی به نظام قضایی عادلانه تأمین شده است.
از نظر شما، افق پیش رو برای پرونده کاروانسرای ایرانی چگونه است؟
«کاروانسرای ایرانی» به عنوان عضو مهمی از زنجیره تامین کالا از شرق تا غرب عالم، که مسیرهای سیاحتی و زیارتی و منزلگاهی برای تامین مایحتاج مسافران ایرانی و غیر ایرانی برای قرنها بوده است، متشکل از صدها کاروانسرای در سرزمین و جهان ایرانی برای مردمان ایران و جهان شناخته شده است.
کاروانسرای ایرانی به عنوان بنایی اصیل، با کاربری سکونتگاهی و با ماموریت قرارگیری در زنجیره تامین، ارتقا، رونق و رشد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، علمی، رفاهی و امنیتی از طریق تضمین امنیت مسافران، مهمان داری، مهمان نوازی، و کمک به رسیدن به مقصد مسافران کاملا؛ نزد علاقمندان به سفر و گردش؛ محققان تاریخ و معماری؛ پدیدآورندگان تولیدات و رویدادهای فرهنگی؛ جامعه علمی و فرهنگی، کاملا شناخته شده است.
ارزشهای ملموس و غیرملموس آن در کمال پیوستگی با متن و شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شناخته شده است و ضمن حفظ وضعیت مطلوب و متناسب ارزش ها، اصالت‌های مادی و غیر مادی کاروانسرای ایرانی به نسل‌های جدید معرفی می‌شوند. ارزشهای کالبد و معماری این نوع از بناهای منحصر بفرد در شکل اصیل خود کاملا حفظ شده و الگوی معماری اقامتگاهی آن در طراحی و خلق آثار معماری اقامتی مورد توجه حداکثر معماران ایرانی قرار گرفته است.
مسافران به عنوان مهمانان و سفیران فرهنگی ضمن تکریم و بهره مندی از امکانات میزبانی در کاروانسراهای ایرانی، درکی پیوسته و جامع از چشم‌انداز فرهنگی-تاریخی و طبیعی کاروانسرای ایرانی، به دور از نقش مخرب در طبیعت و محیط زیست جوامع محلی و بوم، به عنوان عاملی مهم در رشد و پیشرفت فرهنگی جوامع محلی تاثیری جدی دارند.
جوامع محلی در پیوند با جاذبه‌های فرهنگی، طبیعی و…خود، و نیز به فراخور داشته‌های فرهنگی و تولیدی خود در محیطی امن، سالم و متاثر از اصالت‌ها به عرضه محصولات و خدمات خود می‌پردازند به ترتیبی که بهره اقتصادی و حفاظت از میراث فرهنگی مادی و غیر مادی را به تعادل متناسب رسانده اند.
جامعه محلی به ترتیبی رسمی و غیررسمی، با درک کامل و متناسبی که از سرزمین، الزامات و داشته‌های فرهنگی خود دارند، متصل و مفتخر به میراث مادی و معنوی نیاکان خود، در صیانت، حفاظت و برجسته‌تر کردن ارزشهای میراث خود کوشا و مشارکت جمعی دارند. آن‌ها انتقال صحیح میراث به دست آمده از پدران خود به نسل‌های آینده را پراهمیت می‌شمارند، و در این زمینه نقش مناسب و متناسب در ارتقا درک و آگاهی‌های نسل جدید از میراث فرهنگی دارند. این جوامع که متن اصلی صدها کاروانسرای ایرانی را در جهان ایرانی شکل می‌دهند، زنجیره‌ای هماهنگ، تعاملی، هم افزا و مشارکت محور را برای حفظ تمامیت «کاروانسرای ایرانی» تشکیل داده‌اند و به عنوان بزرگترین، گسترده ترین، متنوع‌ترین جامعه حافظ میراث فرهنگی در جهان شناخته می‌شوند.
بنیاد کارونسرای ایرانی، به پشتوانه مستندات فنی-علمی؛ دستاوردهای پژوهش‌های تاریخی، باستان شناسی، معماری، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و بین رشته ای، که در اختیار دارد به عنوان نهادی مرجع در خصوص مطالعات، سیاستگذاری حفاظت و بهره برداری، برنامه ریزی کلان، و نظارت بر امور مرتبط با کاروانسرای ایرانی شناخته می‌شود. علاوه بر اطلاعات دقیق و به روزی که بنیاد از کلیه کاروانسراهای شناخته شده و آثار وابسته به آن‌ها پیدا کرده است؛ به عنوانی نهادی ملی ضمن توجه به نقش و جایگاه سرزمینی کاروانسرای ایرانی، در مقیاس فراسرزمینی نیز متناسب با ماموریت‌های خود نقشی فعال ایفا می‌کند.
مدیریت‌های محلی مرتبط با میراث فرهنگی، سازمان‌ها و نهادهای ذیربط و ذی مدخل در خصوص کاروانسرای ایرانی، نقش بنیاد کاروانسرای ایرانی را به عنوان مرجعی تصمیم گیر، هماهنگ کننده و متعادل کننده امور حفاظتی، فرهنگی و بهره برداری اقتصادی؛ پذیرفته اند. ضوابط، دستورالعمل‌ها و راهنماهای اجرایی مرتبط با کاروانسراها در فرایندهای حفاظتی و بهره برداری با نظارت عالیه این نهاد تهیه و مورد تصویب قرار می‌گیرند.
این بنیاد توانسته است چرخه حفاظت، بهره برداری و ارتقا جایگاه فرهنگی این آثار را در تناسب با ویژگی‌های هر اثر، متن آن و با توجه به ویژگی‌های زنجیره کاروانسرای ایرانی نزد ذینفعان و ذی مدخلان تثبیت کند.
آیا معتقد هستید که تشکیل «بنیاد کاروانسرای ایرانی» می‌تواند مسیری متناسب برای دستیابی به این افق باشد؟
با تأسیس بنیاد کاروانسرای ایرانی، کلیه اقدامات و وظایف محوله در خصوص کاروانسرای ایرانی در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صناع دستی در ذیل مدیریت این بنیاد و یا با کسب نظر مشورتی بنیاد در سطح ملی و استانی انجام خواهد شد. مدیران آثار ثبت جهانی ذیل پرونده کاروانسرای ایرانی با هماهنگی بنیاد کارونسرای ایرانی و در راستای تامین اهداف و انجام وظایف محوله بنیاد انتخاب خواهند شد. این نظارت و راهبری در سطح بنیاد نافی مسئولیت‌های حفاظتی محلی در شرایط بحرانی و انعکاس متناسب مسائل و مشکلات این نوع از بناها به مدیریت استانی و بنیاد نخواهد بود. مدیریت‌های استانی به عنوان عضوی از مجمع کاروانسرای ایرانی، اگر چه به عنوان عامل محلی و بومی در زمینه کاروانسراها اختیاراتی دارند ولیکن اقدامات آن‌ها نمی‌تواند در تناقض با فعالیت ها، اهداف و برنامه‌های بنیاد کاروانسرای ایرانی باشد.
چه وظایفی برای بنیاد کاروانسرای ایرانی پیشنهاد می‌دهید؟
۱ –شناسایی، سیاستگذاری، هماهنگی، برنامه ریزی، حمایت و نظارت بر فعالیتهای پژوهشی و مطالعاتی، حفاظتی و تعمیراتی، احیا و بهره برداری، ارزشگذاری و معرفی در زمینه‌های مرتبط با کاروانسرای ایرانی.
۲ - تدوین استاندارد و شیوه‌های مناسب حفاظت و مرمت، بهره برداری و معرفی برای کلیه ذینفعان و ذی مداخلان اعم از مالک، بهره بردار، مجری، ناظر و…
۳ - حمایت از ایجاد و گسترش فعالیتهای مطالعاتی- پژوهشی وابسته یا مستقل در خصوص کاروانسرای ایرانی و کلیه ابعاد پیوسته با آن در ایران یا کشورهای دیگر و حمایت از فعالیت آن‌ها.
۴ –تلاش در جهت تأمین نیازهای بودجه ای، کارشناسی و علمی حفاظت و مرمتمدیریت‌های محلی میراث فرهنگی و یا متولیان بخش خصوصی
۵ - برگزاری دوره‌های آموزشی، دانش‌افزایی و تخصصی مرتبط با ارزش، اهمیت و کارکرد کاروانسرای ایرانی در گذشته و افق پیش رو برای آن در داخل و خارج از کشور و حمایت از برگزاری این دوره‌ها.
۶ –تلاش در جهت عمق بخشی و گسترش رویکرد بین رشته‌ای به کاروانسرای ایرانی در میان محققین و علاقمندان داخلی و خارجی.
۷ –تلاش در جهت تبیین، ترویج، ارتقا آگاهی‌ها در خصوص دستاوردهای منحصربفرد فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی با تکیه بر معرفی خردمندی و توانمندهای انسان ایرانی در گذر از شرایط سخت سفر، تعامل و تبادل فرهنگ و کالا، همنشینی با طبیعت، و تولید معماری تجارت و سفر با استفاده از فناوری‌های نوین و حمایت از این فعالیت‌ها.
۸ –تعیین ماموریت‌های تخصصی موثر در شناسایی، ترویج، ارتقا توانمندی‌های تخصصی و تعامل با کشورهای حوزه جهان ایرانی در خصوص ماموریت‌های بنیاد در خصوص «کاروانسرای ایرانی»
۹ –کمک به تألیف و تولید کتاب، نرم‌افزار، منابع و وسایل آموزشی و کمک آموزشی مورد نیاز در جهت معرفی و تبیین نقش و جایگاه کاروانسرای ایرانی در تبادلات فرهنگی و نقش آفرینی در رشد و ارتقا سرزمین‌های دیگر به زبان‌های مختلف جهان و حمایت از تولید این منابع و محصولات.
۱۰ - تهیه فرهنگ نامه‌های دوزبانه و چندزبانه و سایر کتاب‌های مرجع در جهت تسهیل آموزش، پژوهش و انتقال صحیح میراث تاریخی راه‌های باستانی، سفر در ایران، تبادلات فرهنگی در حوزه تمدن ایرانی و اسلامی، کاروانسرای ایرانی در چارچوب اهداف میراث مشترک بشری.
۱۱ - حمایت از نشر آثار مرتبط با کاروانسرای ایرانی در خارج از کشور.
۱۲ - تجهیز کرسی‌ها، اتاق‌های ایران و کتابخانه‌های خارج از کشور به منابع ترویجی-معرفی، آموزشی، کمک آموزشی و مطالعاتی ذیربط.
۱۳- حمایت از پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌های برتر در زمینه کاروانسرای ایرانی در داخل و خارج از کشور و اهدای جایزه به پژوهش‌ها و پایان نامه‌های برگزیده در این زمینه.
۱۴ - برگزاری نشست‌ها و همایش‌های پژوهشی، علمی و فرهنگی مرتبط با کاروانسرای ایرانی و مراسم نکوداشت مفاخر و استادان در این زمینه در داخل و خارج از کشور.
۱۵ - حمایت و پشتیبانی از فعالیتهای علمی، فرهنگی، هنری و رسانه‌ای در زمینه کاروانسرای ایرانی و استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی و هنری و رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران و کشورهای دیگر در این زمینه.
۱۶–کمک به شکل گیری گروه‌های پژوهشی و مطالعاتی مرتبط با کاروانسرای ایران و تربیت محققین جوان و مستعد داخلی و خارجی.
۱۷- تشکیل مجمع ملی و بین المللی کاروانسرای ایرانی متشکل از نمایندگان مجلس، روسای دانشگاه‌ها یا استانداران میزبان کاروانسرای ایرانی و برگزاری نشست‌های دوره ای.
۱۸ - امضای اسناد همکاری و مبادلات پژوهشی، آموزشی، فرهنگی و رسانه‌ای در زمینه شناسایی، معرفی و سایر فعالیتهای مرتبط با میراث مادی و معنوی کاروانسرای ایرانی با مؤسسات، دانشگاه‌ها و مراکز ذیربط داخلی یا سایرخارج از کشور.
۱۹ - حمایت از ایجاد و گسترش انجمن هایمردم نهاد بومی و مشترک در زمینه کاروانسرای ایرانی.
۲۰- تهیه نقشه جامع کاروانسرای ایرانی و ایجاد امکان دسترسی ملی و جهانی برای محققین و افراد علاقمند در بستر اینترنت
۲۱–ایجاد و مدیریت درگاه اینترنتی مرتبط با پایش، برنامه ریزی و مدیریت کاروانسرای ایرانی در راستای شناسایی و تامین نیازهای حفاظتی، ارزیابی مداوم فعالیت ها، تعیین وضعیت و تهیه گزارشهای مدیریتی کارآمد
۲۲- مشارکت در تهیه انواع سناریوهای مرتبط با گردشگری فرهنگ-مبنا، اقتصاد-مبنا، طبیت-مبنا با محوریت کاروانسرای ایرانی
۲۳- کمک به ارتقای دادوستد، عرضه و معرفی صنایع دستی و هنرهای بومی تولیدی در متن جوامع میزبان کاروانسرای ایرانی
۲۴-کمک به حفظ، معرفی و احیای میراث معنوی مرتبط با سفر و گردشگری تاریخی در ایران و فرهنگ‌های وابسته
۲۵-کمک به ارتقا و گسترش سفر داخلی و معرفی جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی، معماری و هنرهای سنتی با محوریت کاروانسرای ایرانی برای قشر جوان
۲۶- حمایت و پشتیبانی‌های حقوقی لازم در خصوص جلوگیری از تعرض به عرصه و انواع حریم کاروانسراهای تاریخی
۲۷- اجرای برنامه‌های مستندسازی و یا نظارت بر تدقیق اسناد و مطالعات فنی و علمی مرتبط با کاروانسرای ایران
۲۸-برگزاری نشست‌های مستمر علمی-پژوهشی در مراکز علمی در همکاری با دانشکده ها، انجمن‌های علمی و گروه‌های پژوهشی با موضوع کاروانسرای ایرانی
۲۹-تنظیم و نظارت بروز بر کلیه فعالیت‌ها و برنامه‌های پیش بینی شده با اسناد بالادستی کشور و حرکت در مسیر چشم‌انداز ملی
۳۰-حمایت و همکاری در تشکیل کرسی یونسکو در خصوص «کاروانسرای ایرانی» و شبکه علمی-پژوهشی مرتبط در سطح جهانی
۳۱- کمک و حمایت از حضور محققین و متخصصین مرتبط با کاروانسرا در مجامع معتبر علمی برای ارائه و معرفی آخرین دستاوردهای مرتبط با کاروانسرای ایرانی
۳۲- نظارت بر تدوین و تکمیل گزارشهای ارسالی در خصوص پرونده میراث جهانی به مرکز میراث جهانی با هماهنگی اداره کل امور پایگاه‌های میراث جهانی
آیا پیشنهادی برای اهداف و برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت برای بنیاد کاروانسرای ایرانی می‌توانید ارائه دهید؟
اگر بخواهم اهداف و برنامه‌های کوتاه مدت (یک تا سه سال) ارائه دهم به موارد زیر اشاره می‌کنم:
*کسب شناخت و تشخیص حداکثری از چالش‌ها و مسائل ۵۴ کاروانسرای موجود در پرونده
*شناسایی منابع انسانی متخصص محلی و ظرفیت‌های مرتبط محلی
*دستیابی به مکانیسم مناسب در راستای پایش مستمر
*دریافت انتظارات، دیدگاه‌ها و ظرفیت‌های موجود در مقامات محلی، مدیریت ها، نمایندگان و…به منظور بسترسازی برای برنامه‌های آتی
* کسب توافق اصولی مرتبط با تشکیل بنیاد کاروانسرای ایرانی
* مشخص شدن ردیف بودجه مستقل برای در بودجه سالیانه کشور برای کاروانسرای ایرانی (بنیاد کاروانسرای ایرانی)
*شکل گیری تشکیلات اولیه مرتبط با راهبری برنامه‌های کوتاه مدت و میان مدت
* پی ریزی تعاملات دانشگاهی در خصوص اهداف و ماموریت‌ها
* زمینه‌سازی برای ایجاد تعاملات بین المللی با کشورهای میزبان الگوی کاروانسرای ایرانی
و اگر بخواهم اهداف و برنامه‌هایی برای (۵ تا ۱۰ سال) ارائه دهم موارد زیر را در نظر خواهم گرفت:
*دستیابی به آینده‌ای مشخص از حفظ این میراث ارزشمند فرهنگی؛ در کمال سلامت، قابل انتقال و دست یافتنی برای نسل‌های آتی،
*ارتقا بینش و آگاهی‌های مرتبط با نظام‌ها و تعاملات بین فرهنگی تمدن ساز ایرانی-اسلامی در راستای زمینه‌سازی برای انتقال تجارب و دستاوردهای بشری،
*ایجاد زمینه‌های تعادل بخشی، تعامل سازی، هم افزایی و هماهنگی در کلیه برنامه‌های پیشرفت محور اقتصادی و فرهنگی در متن مرتبط با کاروانسرای ایرانی، در ایجاد توافق اجتماعی مابین ذی مدخلان و ذینفعان اعم از: بخش خصوصی، غیر خصوصی، دولتی، عمومی، عام المنفعه، گروه‌های اجتماعی
*الگو بخشی به سفر و سیاحت در سرزمین به مثابه امر فرهنگی در پیوند با ارزشهای طبیعی، اجتماعی و تاریخی محلی-قومی-اقلیمی
*کمک به ارتقا و یا ایجاد خوانش‌های جدید، عمیق، بین رشته‌ای و جامع از میراث مادی و غیرمادی کاروانسرای ایرانی در راستای رشد معرفتی میراث فرهنگی تمدن ایرانی-اسلامی و تبیین ارزشهای عناصر نظام تمدن ساز گذشته
*گسترش آگاهی‌ها و دانش مرتبط با فهم الگوی‌های اجتماعی-فرهنگی-دینی مولد خدمات عام المنفعه در تسهیل سفر کردن و نوع دوستی ایرانی-اسلامی (مهمان نوازی، تامین نیازهای مسافران ناشناس، زیرساخت‌های سفر مانند پل، آب انبار، میل، …)
*ایجاد فرایندهای لازم برای تداوم کشف، به روزرسانی و تکمیل داده ها، اطلاعات و مستندات تاریخی، فنی، کالبدی، عملکردی، حقوقی-اداری، مدیریتی، اجتماعی متناسب با کلیه آثار مرتبط با کاروانسرای ایرانی در مقیاس بنا، مجموعه، محوطه یا نظام ارتباطی
*کمک به مولدسازی علمی و فرهنگی از طریق در دسترس قرار دادن به روزترین مستندات و اطلاعات پژوهشی، اسناد فنی-مطالعاتی و… مرتبط با کاروانسرای ایرانی
*تلاش در جهت ایجاد زمینه‌های نقش آفرینی نهادهای مردمی در حفاظت و صیانت از داشته‌های فرهنگی
*ایجاد زمینه‌های برندسازی متناسب از میراث کاروانسرای ایرانی
*تعمیق پیوند اجتماعی و فرهنگی مردم محلی و بومی با میراث و هویت ملی.
