علی نوری اسکویی مطرح کرد:
باید اشتراکات فرهنگی ایران و ترکیه را عمیق‌تر بیان کنیم/ همه اتفاقات علیه اکران موفق «درخت خاموش» بود
علی نوری اسکویی معتقد است که در فرهنگ ایرانیان و مردم ترکیه اشتراکات بسیاری وجود دارد که می‌توان با نگاهی عمیق‌تر به این اشتراکات در سینما پرداخت.
علی نوری اسکویی تهیه‌کننده فیلم سینمایی «درخت خاموش» که این روزها در گروه هنر و تجربه در حال اکران است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، اظهار داشت: متأسفانه فیلم «درخت خاموش» در شرایط بدی اکران شد و همه اتفاقات جهان جمع شد و در زمان اکران این فیلم رخ داد. وقتی شرایط برای سینما رفتن مساعد نباشد طبیعی است که فروش خوبی هم نداشته باشیم اما بازگشت گروه هنر و تجربه اتفاق خوبی است که امیدوارم این حرکت ادامه‌دار باشد.
نوری اسکویی خاطرنشان کرد: جریان هنر و تجربه جدید سعی دارد که نگاه تازه‌ای به اکران داشته باشد و با جریان قبلی تفاوت دارد. متأسفانه بخشی از حافظه ذهنی مخاطب با جریان قبل گره خورده و تصور بر این است که در گروه هنر و تجربه فیلم‌هایی اکران می‌شوند که شرایط اکران در سینماهای دیگر را ندارند. جریان هنر و تجربه با یک نگاه متفاوت کار می‌کند و مقداری زمان می‌برد که مخاطب از این تفاوت آگاه شود. از شرایطی که گروه هنر و تجربه دنبال کرد رضایت چندانی ندارم اما در کل رویکرد جدیدی که گروه هنر و تجربه دارد را مثبت می‌دانم.
وی افزود: اکثر عوامل فیلم «درخت خاموش» غیرایرانی هستند و این فیلم هیچ بازیگر ایرانی ندارد. ما قبل از این فیلمی از ترکیه نداشته‌ایم که در سینماهای ایران روی پرده رفته باشد و از این منظر اتفاق خوبی رخ داده که می‌تواند به باز شدن جریانی برای تبادلات فرهنگی باز شود.
این تهیه‌کننده در ادامه گفت: در VODهای ما فیلم‌ها و سریال‌های ترکیه‌ای بسیاری در دسترس مخاطبان ایرانی قرار گرفته و از طرق مختلف مردم می‌توانند این فیلم‌ها و سریال‌ها را ببینند ولی متأسفانه سینمای فرهنگی و هنری ترکیه اصلاً در دسترس مردم قرار ندارد و اکران «درخت خاموش» می‌تواند قدمی در راستای نمایش اینگونه آثار باشد که از این منظر واقعاً اتفاق مهم و حائز اهمیت است.
نوری اسکویی درباره همکاری سینمای ایران با ترکیه و پیامدهای مثبت این اتفاق گفت: قطعاً سینماگران فرهنگی ترکیه، یعنی سینماگرانی که پیشرو هستند و سعی دارند سینمای متفاوت‌تری را از یک جریان سینمایی که برگرفته از پاپ‌استارهای ترکیه‌ای است ارائه دهند، نیم نگاهی به سینمای ایران داشته‌اند و این نکته را بارها در مصاحبه‌های این افراد می‌تواند دید. ارتباط بین ادبیات ترکیه و ایران نیز یک ارتباط قدمت‌دار است. ما در گذشته‌های دور حتی مرزهای جغرافیای مشترکی هم داشته‌ایم و اشتراکات فرهنگی ما بسیار عمیق است. اگر ما تعامل درستی با هم داشته باشیم قطعاً اتفاقات مثبت بسیاری به همراه خواهد داشت.
وی افزود: قطعاً همکاری ما با سینمای کشورهایی چون فرانسه یا دیگر کشورهای اروپایی به دلیل فاصله فرهنگی که با ما دارند، نمی‌تواند به لحاظ فرهنگی کارکرد همکاری با کشورهایی چون ترکیه را داشته باشد. در جشنواره استانبول سال گذشته فیلمی از فیلمساز ترکیه‌ای دیدم که تأثیر زیادی از سینمای مجید مجیدی گرفته بود و خود فیلمساز هم به این نکته تأکید داشت و از علاقه‌اش به سینمای مجیدی می‌گفت. جریان سینمای ایران قطعاً در ترکیه اثرگذار بوده و این تأثیرگذاری در بخش سینمای فرهنگی بوده است اما متأسفانه جریان مدیریت سینمای ایران و مدیریت فرهنگ ایران از این ماجرا غفلت کرده است. در این سال‌ها من از هیچ مدیری نشنیده‌ام که یک بگوید ما باید با بخش فرهنگی و ارزشمند سینمای تعامل داشته باشیم و به همین دلیل هیچ‌گاه این اتفاق مهم رخ نداده است.
این تهیه‌کننده تأکید کرد: جریان روشنفکری سینمای ترکیه در برای سینمای صرفاً تجاری که سلیقه مردم را به سمت ابتذال گرایش داده است جبهه دارد و آن‌ها تأکید دارند آنچه که در سریال‌های عامه‌پسند ترکیه‌ای مطرح می‌شود هیچ ارتباطی با ما ندارد و آن‌ها یک شکل کپی‌شده دروغین از زندگی آمریکایی است که به مردم ترکیه ارتباطی ندارد.
نوری اسکویی درباره تأثیرپذیری از دیگر سینماگران ترکیه‌ای در ساخت فیلم «درخت خاموش» گفت: ترکیه فیلمسازان خوبی دارد، سمیح کاپتان اوغلو، نوری بیلگه جیلان و... فیلمسازان خوب این کشور هستند. در لحظه لحظه فیلم مخاطب جای پای آثار هنری بسیاری از ایران و ترکیه را خواهد دید. فیلم طبیعتاً از جریان سینمایی فرهنگی ترکیه جدا نیست و یادم هست که در نشست خبری فیلم هم آقای مقدسیان تأکید داشتند کسانی که نوری بیلگه جیلان را دوست دارند قطعاً این فیلم هم مورد پسند آن‌ها خواهد بود.
وی با اشاره به شناخت فایسال سویسال (کارگردان فیلم) از فرهنگ ایرانی گفت: کارگردان «درخت خاموش» کتاب سه تن از شاعران مطرح ایرانی را به زبان ترکی استانبولی ترجمه کرده است و این نشان می‌دهد که او به زبان فارسی آشنا است و به ادبیات فارسی نیز بسیار علاقه‌مند است. سینما در ایران برای این کارگردان مهم است و من معتقدم «درخت خاموش» یک فیلم هیبرید بین ایران و ترکیه است. پیش‌تر همکاری ما با سینمای ترکیه در این حد بود که ما چند تن از بازیگرانمان را به ترکیه می‌بردیم و در هتل‌های این کشور قصه‌مان روایت می‌شد و آن را یک تولید مشترک می‌دانستیم در حالیکه هیچ ویژگی مشترکی در این آثار دیده نمی‌شد در حالیکه این فیلم موضوعات فرهنگی مشترک را بحث می‌کند.
وی افزود: یکی از موضوعات مهمی که در این دو کشور مطرح است، نگاه اجتماع به خانم‌ها در فضا و بافت سنتی است که برگرفته از نگاه‌ها و جریانات فکری متفاوت در ایران و ترکیه است که خیلی به هم شبیه هستند. موضوعی که این فیلم به سراغش رفته یک موضوع مشترک بین دو کشور است که از این منظر هم می‌توان آن را یک قدم به جلو دانست که ما جهان بزرگ‌تری برای بیان دغدغه‌های خود ایجاد کرده‌ایم.
نوری اسکویی در پاسخ به این پرسش که پس از تصمیم تولید مشترک فیلم «درخت خاموش» چه تغییراتی در فیلمنامه این اثر صورت گرفت، گفت: پیش از ایران قرار بود این فیلم با همکاری ترکیه و فرانسه ساخته شود. وقتی فرانسوی‌ها می‌خواستند در ساخت این فیلم همکاری داشته باشند، یک سری احساسات ریز و خاصی که مورد توجه فرهنگ ایرانی و ترکیه‌ای است، مطرح نبود و آن‌ها بیشتر به دنبال آگراندیسمان کردن یکسری مفاهیم اجتماعی بودند و این در حالی است که ما انسان‌های احساساتی هستیم. با همکاری ایران و ترکیه این فیلم شاعرانه‌تر شد در حالیکه اگر با همکاری فرانسه ساخته می‌شد یک فیلم اجتماعی و معترض ساخته می‌شد. من فکر می‌کنم فیلم «درخت خاموش» الان رنگ و بوی منطقه خودمان را دارد و در بیان مفاهیم خود الکن نیست و نمی‌خواهد شعار دهد. بسیاری از منتقدان بر این عقیده‌اند که فیلم نگاه جامعه‌شناختی و روانشناختی دقیقی دارد. ساخت این فیلم با همکاری ایران باعث شد تا «درخت خاموش» رنگ و بوی پروپاگاندای خیلی از مفاهیم را نگیرد و واقعاً یک فیلم فرهنگی باشد. ما باید مفاهیم فرهنگی مشترکمان را کمی عمیق‌تر و به دور از پروپاگاندایی که در زاویه و ذره‌بین جاهایی است که برای ما قابل درک نیست، دنبال کنیم. به نظر من این نکته بسیار مهمی است که تا امروز مورد توجه مسئولان فرهنگی ما نبوده است.
