بازیگر نقش شهید بهشتی در سریال «راز ناتمام»:
شهید بهشتی برای مخالفانش هم قابل احترام است/ اسطوره‌سازی نکردیم
مسعود رحیم‌پور با اشاره به اینکه تا امروز با وجود موضوع حساسی که سریال «راز ناتمام» دارد، هیچگونه اعتراضی از سوی جناح‌های مختلف سیاسی نسبت به این سریال صورت نگرفته، تأکید کرد: «راز ناتمام» نگاه منصفانه‌ای به تاریخ معاصر دارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، قطعاً همواره سریال‌هایی که به تاریخ معاصر بپردازند می‌توانند آثاری بحث‌برانگیز باشند و معمولاً این آثار مورد توجه اقشار مختلف جامعه با دیدگاه‌های متفاوت قرار می‌گیرند. سریال «راز ناتمام» نیز از این قاعده مستثنی نیست و البته ساختار متفاوت این اثر با آثار مشابه نیز یکی از نکات مورد بحث است. تعدد شخصیت‌های واقعی در این سریال که بخش‌هایی از فعالیت‌های آن‌ها را به مرور شاهد هستیم، می‌تواند یکی از نکات جذاب «راز ناتمام» باشد.
یکی از این شخصیت‌های واقعی که در سریال شاهد هستیم، شهید محمد بهشتی است که مسعود رحیم‌پور این نقش را ایفا کرده است. درباره این نقش و چالش‌های ایفای آن با این بازیگر گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
به لحاظ ظاهری به شهید بهشتی شباهت دارید اما جدا از این شباهت چه جذابیت‌هایی وجود داشت که ایفای این نقش را پذیرفتید؟
شباهت نکته‌ای است که تولیدکنندگان سریال مدنظر دارند و کارگردان «راز ناتمام» اهمیت زیادی برای شبیه بودن بازیگران به شخصیت‌های واقعی قائل بود و البته شباهت من به شهید بهشتی نکته‌ای بود که ایفای نقش ایشان را پیشنهاد دادند ولی جدا از این شباهت برای من این شخصیت بسیار جذاب بود و به همین دلیل بازی در این نقش را پذیرفتم.
به نظر می‌رسد برای ایفای این نقش حتی سعی داشتید صدا و لحن صحبت خود را هم به شهید بهشتی نزدیک کنید. چه تمرین‌هایی برای نزدیک شدن به شخصیت داشتید؟
بازیگرانی مثل فرهاد جم، سید جواد هاشمی و رامین راستاد که نقش افرادی چون شهید باهنر، شهید رجایی و آیت‌الله رفسنجانی را ایفا کرده‌اند، همگی به دلیل ایفای نقش‌های متعدد در تلویزیون صدای آشنایی برای مخاطب دارند و به نظر من هر چقدر که برای نزدیک کردن صدایشان به شخصیت اصلی تلاش می‌کردند، مخاطب می‌توانست صدای واقعی آن‌ها را تشخیص دهد و به همین دلیل آن‌ها هم با وجود توانایی‌هایی که دارند آگاهانه از نزدیک شدن صدای خود به صدای شخصیت واقعی پرهیز کرده‌اند اما من به دلیل اینکه صدایم را پیش‌تر مخاطبان تلویزیون نشنیده‌اند، امکان تقلید صدای شهید بهشتی برایم آسانتر بود.
من چند ماه پیش از شروع فیلمبرداری تمام ویدیوهای شهید بهشتی را با دقت دیدم، نه تنها سعی کردم صدای ایشان را تقلید کنم که لحن و آکسان‌ها را هم در بیانشان با دقت دنبال کردم و حتی حروفی که در بیان اصطلاحاً می‌کشیدند یا آرام‌تر بیان می‌کردند را هم پیدا کردم و سعی کردم در بازی‌ام هم همه این نکات را مدنظر داشته باشم. من شبانه‌روز تحقیق و تمرین کردم چرا که ایفای درست این نقش برایم مهم بود و می‌دانستم که دیده می‌شود. تحقیقات من درباره شهید بهشتی به قدری پیش رفت که مثلا متوجه شدم ایشان لثه‌هایشان مشکلی داشت که مجبور بودند روزی چند بار مسواک بزنند و اگر در عکس‌ها هم دقت کنید متوجه می‌شوید که همیشه دندان‌های سفیدی دارند. من تا این حد درباره جزئیات شخصیتی شهید بهشتی تحقیق کردم اما برخی از این تحقیقات در ایفای نقش هیچ کمکی به من نکرد اما لازم بود با ویژگی‌های این شخصیت آشنا شوم چراکه مردم او را می‌شناسند و حتی برخی شهید بهشتی را از نزدیک دیده‌اند و نمی‌توان بدون توجه به این جزئیات کاری کرد که مخاطب این شخصیت را بپذیرد.
به همین دلیل است که کارگردان هم اصرار داشت که بازیگران شباهت زیادی به شخصیت‌ها داشته باشند و من هم پیش از اینکه در «راز ناتمام» بازی کنم بارها از نزدیکانم شنیده بودم که شباهت زیادی به شهید بهشتی دارم و اگر فرصتی فراهم شود می‌توانم گزینه مناسبی برای بازی در این نقش باشم.
علاوه بر شناخت مشخصه‌های رفتاری و ظاهری، چقدر درباره شخصیت سیاسی شهید بهشتی تحقیق کردید؟
نیازی به تحقیق چندان نداشتم و تنها تا جایی این شخصیت را دنبال کردم که نیاز بود. من یک بازیگر هستم و اصلی‌ترین مرجعم برای بازی همان فیلمنامه‌ای است که نویسنده نوشته است و بیش از هر چیز باید به فیلمنامه توجه داشته باشم چراکه هرچقدر تحقیق و پژوهش داشته باشم در نهایت باید کاراکتری را بازی کنم که در فیلمنامه نوشته شده است.
معمولاً آثاری که به تاریخ معاصر می‌پردازند مخالفان و موافقان بسیاری دارند و همواره عوامل تولید این آثار با حمایت یا هجمه‌هایی روبرو می‌شوند. برای ایفای نقش شهید بهشتی با چنین مسائلی روبرو شدید؟
متأسفانه چنین مسئله‌ای وجود دارد، به قدری امروز همه چیز سیاسی شده که وقتی خبری از ساخت یک فیلم با موضوع تاریخ معاصر مطرح می‌شود، قبل از ساخت و پخش هم برخی افراد در برابر آن موضع‌گیری دارند و حتی ممکن است به فیلم یا سریال و عوامل آن حمله کنند. قضاوت یک اثر پیش از دیده شدن قطعاً کار درستی نیست اما به نظر می‌رسد که چاره‌ای نیست، به هر حال جو جامعه در این سال‌ها به شدت سیاسی شده اما من از این حواشی نمی‌ترسیدم.
من یک بازیگر هستم، سال‌هاست که برای این کار زحمت کشیده‌ام و کار من خلق شخصیت است و برایم در زمان ایفای نقش، ویژگی‌هایی که مربوط به بازیگری می‌شود اهمیت دارد، هر چند که شهید بهشتی شخصیتی قابل دفاع با اقداماتی مثبت برای کشور است و حتی اقداماتی فراتر از حد و مرز ایران داشته است. با وجود اینکه شهید بهشتی را از شخصیت‌های مثبت تاریخ معاصر می‌دانم باید بگویم که برای من وقتی قرار است به این شخصیت به عنوان یک بازیگر نگاه کنم، به مسائل دیگری هم توجه دارم و بهتر است مخاطبان نیز اینگونه قضاوت کنند وگرنه کاملاً مشخص است که کسی که نقش یک شخصیت واقعی درستکار را بازی می‌کند نمی‌تواند مدعی شود که از این منظر به او شبیه است و کسی که نقش یک جنایتکار مثل هیتلر را بازی می‌کند هم نباید جنایتکار تلقی شود.
از اینکه ممکن است مورد قضاوت و انتقاد تند مخالفان عقیده شهید بهشتی قرار بگیرم ترسی نداشتم اما جالب است که پس از نمایش این سریال و بازخوردهایی که شاهد بودم باید بگویم که مشخص است شهید بهشتی وجهه‌ای قابل دفاع و محترم دارد و حتی در بین مخالفان نیز فردی قابل احترام است.
جنس شخصیت‌پردازی در سریال‌های امروز تا حدی از اسطوره‌سازی شخصیت‌ها فاصله گرفته است. رویکرد «راز ناتمام» را در شخصیت‌پردازی‌ها چطور می‌بینید. آیا فاصله گرفتن از اسطوره‌سازی کار بازیگر را سخت‌تر نکرده است؟
در این سریال همه شخصیت‌ها مثل یک انسان طراحی و پرداخته شده‌اند چرا که همه این افراد، انسان‌هایی هستند شبیه به خود ما و قهرمان‌پردازی‌های اسطوره‌ای آن‌ها را از واقعی بودن دور می‌کند. اتفاقاً فاصله گرفتن از اسطوره‌سازی برای بازیگر هم مطلوب‌تر است. شخصیت‌های اسطوره‌ای تک‌بعدی هستند و بازی کردن در نقش شخصیت‌های معروف که قرار است آن‌ها را پیش از هر چیز یک انسان ببینیم پیچیدگی‌هایی در مقابل بازیگر قرار می‌دهد که شاید هر بازیگری نتواند این جزئیات را در بازی‌اش مدنظر داشته باشد.
قطعاً تک‌بعدی بودن شخصیت برای بازیگر جذابیتی ندارد و در نهایت نتیجه مطلوبی نیز حاصل نمی‌شود و برای مخاطب هم جذاب نیست. مخاطب امروزی برخوردهای اسطوره‌ای با شخصیت‌های واقعی را نمی‌پذیرد و ما باید بپذیریم که باید از اینگونه پرداختن به شخصیت‌ها فاصله بگیریم، مخاطب وقتی می‌تواند به شخصیت‌هایی چون شهید بهشتی، شهید باهنر و… نزدیک شود که آن‌ها را شبیه خودش ببیند و برای او جذاب است که کاراکترها را چند بعدی ببیند، جزئیات زندگی این شخصیت‌ها روایت شوند و رفتار آن‌ها را با افرادی چون فرزندانشان، همسرشان و… را مشاهده کند.
به نظر من پرداخت‌های اسطوره‌ای که در دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ درباره شخصیت‌های معاصر و شهدا در سینما و تلویزیون شاهد بودیم به اقتضای آن زمان مناسب بود اما به نظر می‌رسد که برای پرداختن به این شخصیت‌ها نیاز به گذر زمان داشتیم و امروز می‌توانیم نگاهی واقعی‌تر داشته باشیم.
نگاه سریال «راز ناتمام» را به وقایع دهه ۱۳۵۰ و شخصیت شهید بهشتی منصفانه می‌دانید یا خیر؟
تا اینجا که سریال را دیده‌ام به نظرم این سریال رویکرد منصفانه‌ای داشته است. سریال‌های زیادی در تلویزیون با موضوع تاریخ معاصر ساخته شده‌اند که در همان قسمت‌های اول با حواشی بسیاری مواجه شده و افراد بسیاری به انتقاد از آن آثار پرداخته‌اند اما از آنجا که برخوردهای اینچنین نسبت به این سریال صورت نگرفته مشخص است که «راز ناتمام» نگاه یکسویه‌ای نداشته است. از نظر من این سریال نسبت به سریال‌های تاریخی سیاسی دهه اخیر تلویزیون نگاه منصفانه‌تری به تاریخ معاصر ایران داشته است.
از محصول نهایی و نتیجه‌ای که حاصل شده رضایت دارید؟
به نظر من هر وقت یک بازیگر، کارگردان یا نویسنده تصور کند که بهترین کار را ارائه کرده، به آخرین مرحله پیشرفت رسیده است و دیگر متوقف می‌شود. من قطعاً برای این سریال تمام توانم را به کار بردم و به طور نسبی از کار خودم راضی هستم و تقریباً با همه کسانی که صحبت کردم، از این سریال و بازی من رضایت داشتند. قطعاً کارهای بعدی برای من چالش‌های دیگری هستند و اتفاقاً باید انتخاب‌های دقیقی داشته باشم و کارم سخت‌تر است.
