یک مستندساز:
تعدد جوایز در جشنواره‌های داخلی امتیاز نیست
یک کارگردان و پخش‌کننده معتقد است تعدد جوایز در جشنواره‌های داخلی، رویکرد تخصصی آنها را زیر سوال می‌برد.
کوروش عطایی (کارگردان سینمای مستند) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره پخش آثار مستند در کشور گفت: در سال‌های گذشته، پخش آثار مستند نسبت به سینمای داستانی، متاثر از توجهی که به سینمای داستانی می‌شود، کم‌رونق‌تر بود. اغلب نهادهای دولتی در این عرصه کار می‌کردند و آثار خودشان را به جشنواره‌ها یا بازارها می‌فرستادند. اما در سال‌های اخیر با رونق تولید یا تغییر نگاه مستندسازان و آشنایی آنها با ساز و کارهای پخش، جای خالی پخش تخصصی در این زمینه بیش از گذشته به چشم آمد.
این کارگردان ادامه داد: موضوعی که به من انگیزه داد تا وارد حوزه پخش مستند شوم، همین نیاز و خلاء بود. به نظرم سینمای مستند ایران، ظرفیت بیشتری برای ورود به بازارهای جهانی دارد. اما در شرایط فعلی با توجه به مشکلات اقتصادی، بودجه‌ای که برای پخش فیلم مستند در نظر گرفته می‌شود اگر هیچ نباشد، اندک است. کلا در حوزه مستند، انیمیشن و فیلم کوتاه، نگاه تخصصی به پخش وجود ندارد. در حالی که جشنواره‌ها تنها امکان دیده شدن این آثار نیستند و امکانات و فضاهای بسیاری برای دیده شدن فیلم‌های مستند، کوتاه و انیمیشن وجود دارد.
پخش کننده مستند «سیاوش در آتش» در بخش دیگری از سخنانش گفت: اگر موفقیتی در پخش بین الملل آثار مستند وجود دارد، فردی و انفرادی است و در این زمینه به یک جریان پیشرونده نرسیده‌ایم. من تلاش کردم به عنوان فیلمساز این حوزه، قدمی کوچک بردارم و آن را به جریانی مستمر تبدیل کنم. سعی کردم جشنواره‌ها و بازارها، شبکه‌ها، پلتفرم‌ها و امکانات را ارزیابی کنم و ببینم برای پخش هر فیلم چه راهی را می‌شود طی کرد.
وی ادامه داد: پخش‌کننده‌های حرفه‌ای وقتی می‌خواهند اثری را پخش کنند به دو نکته توجه می‌کنند. اول اینکه اثر چقدر وجه بین المللی دارد و نکته مهم بعدی اینکه تا چه اندازه درآمدزاست و پخش آن، منافع مالی خواهد داشت؟ به همین دلیل اغلب پخش‌کننده‌ها تمایلی برای پخش آثار مستند ندارد و تصور می‌کنند این کار، درآمدی برایشان نخواهد داشت.
عطایی افزود: با شناخت درست بازار و امکانات و رسانه‌هایی که وجود دارد متوجه می‌شویم، سینمای مستند هم می‌تواند درآمدزا و پرمخاطب باشد اما در ایران، نسبت به این حوزه شناخت اندکی وجود دارد و سینمای مستند به دیده شدن در جشنواره‌ها محکوم شده است.
کارگردان «در جستجوی فریده» با اشاره به اهمیت جشنواره‌های مستند در کشف استعداد گفت: در حوزه مستند، جشنواره‌های ایرانی محلی برای کشف فیلمساز و معرفی اثر است و نباید از این نقش حمایتی و مهم غافل شد. حتی در بخش تبلیغات و اطلاع رسانی، حضور یک فیلم در جشنواره‌ها و جایزه گرفتن آن، امتیازی است که می‌تواند تماشاگر را به دیدن آن مستند ترغیب کند.
پخش کننده مستند «جا به جایی یا نابجایی» ادامه داد: طبیعی است که تاثیرگذاری جشنواره‌هایی مانند «ایدفا»، «لایپزیک» و ... بسیار بیشتر از هفته های فیلم یا جشنواره‌های درجه دو و سه در این زمینه است. اما همین حضورها و دیده شدن‌ها اگرچه گاهی به خبرسازی‌های اغراق‌آمیز عوامل می‌انجامد، وجه منفی ندارد و برای سینمای مستند و گرمای فضای آن مثبت است.
مدیر موسسه پخش «فانوس فیلم» گفت: آنچه در سینمای مستند مهم است و نباید آن را دست‌کم گرفت؛ مارکتینگ و فروش است. حضورهای جشنواره‌ای و دیده شدن فیلم در تبلیغات و فضای مجازی معمولا روی آینده کاری فیلمساز تاثیر مثبت دارد. اما باید به افقی بزرگتر فکر کنیم. به اینکه هر مستندی که تولید می‌شود قرار است چگونه در بازار، خود را مطرح کرده و به فروش برسد.
این کارگردان ادامه داد: جشنواره‌های داخلی اهداف مختلفی دارند. یکی از آنها کشف استعداد و حمایت از تولید و رونق آن است. در چنین فضایی تعدد جوایز و دیده شدن بخش‌های مختلف یک اثر (صدابرداری، تصویربرداری و ...) توجیه دارد. اما در جشنواره‌هایی که بخش بین‌المللی دارند، مثل جشنواره «سینماحقیقت» باید به الگوهای جهانی توجه کرد. تعدد جوایز، در بخش بین‌المللی جذاب نیست. می‌شود جوایز را محدود کرد تا هم‌شان جشنواره حفظ شود، هم نگاه تخصصی در داوری ملاک باشد و هم، استانداردهای بین المللی را رعایت کنیم.
