گزارش سالانه جایزه مهرگان منتشر شد

به گزارش ایلنا، سومین گزارش دبیرخانه جایزه مهرگان همراه با معرفی آثار راه‌یافته به بخش ویژه مهرگان- ادبیات زبان مادری منتشر شد.

دبیرخانه این جایزه نتایج داوری ۱۵۲۷ عنوان رمان و مجموعه داستان چاپ اول سال‌های ۱۳۹۹-۱۳۹۸ را منتشر کرد. این کتاب‌ها در مدت شانزده ماه از سوی ۱۲ داور (۵ داور مرحله اول و ۷ داور مرحله نهایی) ارزیابی شده و ۲۱ رمان و ۲۱ مجموعه داستان با رأی اکثریت داوران به فهرست بلند جایزه مهرگان ادب راه یافته است.

داوری آثار را در مرحله اول: قباد آذر آئین، سودابه سلگی، مانی پارسا، آرزو چربدست و کرم‌رضا تاجمهر و در مرحله نهایی:

جواد اسحاقیان، هلن اولیایی‌نیا، حسین آتش‌پرور، جواد پویان، لیلا صادقی، سیاوش گلشیری و ابوالفضل حسینی بر عهده داشته‌اند.

بنا به گزارش دبیرخانه جایزه مهرگان در بخش ویژه جایزه مهرگان ادب «ادبیات زبان مادری» داوران از میان ۲۵ اثر که ابتدا به زبان‌های غیرفارسی حوزه فرهنگ ایران- زبان مادری نویسنده- نوشته شده و سپس به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است بهترین رمان و بهترین مجموعه داستان زبان مادری را معرفی می‌کنند. جایزه مهرگان ادب با هدف رعایت حقوق معنوی نویسندگانی که در قلمرو فرهنگی و جغرافیایی ایران زندگی می‌کنند و به زبان مادری خود می‌نویسند زمینۀ ارزیابی این‌گونه آثار را در بخش ویژه جایزه مهرگان ادب فراهم آورده است، به برگزیدگان این بخش تندیس مهرگان و جایزه نقدی اهدا خواهد شد.

علیرضا زرگر (مدیر جایزه مهرگان) در مورد دو بخش مهم جایزۀ مهرگان ادب که مدتی به تعویق افتاده است، چنین توضیح می‌دهد: کار داوری «جایزه مهرگان طلایی» برای انتخاب رمان برگزیدۀ دو دهۀ جایزه مهرگان ادب در فروردین ماه سال ۱۳۹۹ به پایان رسیده و داورانی که در دوره‌های گذشته جایزه مهرگان ادب آثار را داوری کرده بودند از میان ۴۱ رمان که در بیست سالۀ گذشته (سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۷) در مهرگان ادب درخشیده بودند یک رمان را به عنوان برگزیده نهایی انتخاب کرده‌اند. برای معرفی فهرست بلند و رمان برگزیده این جایزه در انتظار بهبود شرایط عمومی جامعه و رهایی مردم از گونه‌ها و موج‌های پی‌درپی شیوع ویروس کووید ۱۹ بودیم که متأسفانه تا امروز همچنان ادامه دارد. امیدواریم بتوانیم در بهار سال آینده یا اولین فرصت مناسب در مراسمی حضوری و شایسته شأن نویسندگان و دوستدارانِ ادبیات رمان برگزیدة دو دهۀ جایزۀ مهرگان را معرفی کنیم.

در مورد «جایزۀ مهرگان ادب خارج از ایران» که برای انتخاب بهترین رمان‌ها و مجموعه داستان‌های فارسیِ منتشر شده در خارج از ایران آغاز به کار کرده بود، به رغم دو سال تلاش دبیرخانه و داوران جایزه و پس از ارزیابی ۱۲۶ کتاب، برگزارکننده رسماً احضار و به او اخطار شد که از اعلام فهرست کتاب‌ها و برگزاری جایزه صرف نظر کند. در شرایط فعلی نیز که فعالیت نهادهای مستقل فرهنگی نسبت به دو سال گذشته دشوارتر شده امکان برگزاری این بخش از جایزه مهرگان ادب وجود ندارد. جایزه مهرگان ادب خارج از ایران به سهم خود می‌توانست پس از سال‌ها دیوار حایل میان دو شاخه ادبیات معاصر ایران -ادبیات درون مرز و ادبیات برون مرز- را فرو بریزد.

از پیدایش و رشد شاخه‌ای از ادبیات معاصر ایران به نام «ادبیات در تبعید» یا «ادبیات مهاجرت» بیشتر از چهار دهه گذشته بود و ضرورت داشت تا یک نهاد مستقل ادبی، فراتر از مرزهای جغرافیایی و سیاسی به داستان‌ها و رمان‌هایی که به زبان فارسی در خارج از ایران منتشر می‌شد توجه کند و فراز و فرود این ادبیات را به عنوان بخش مهمی از پیکرۀ ادبیات معاصر ایران به رسمیت بشناسد، ادبیات در تبعید و مهاجرت از ادبیات داخل ایران جدا شدنی نیست، این دو به نوعی مکمّل یکدیگرند.

مدیر جایزه مهرگان ضمن اعتراض به سانسور آثار ادبی می‌گوید: این‌گونه سیاست‌های غلط و تنگ‌نظرانه نتیجه‌ای جز این ندارد که هر سال تعداد بیشتری از نویسندگان که در داخل ایران زندگی می‌کنند رغبتی به انتشار کتاب خود در ایران نداشته و اثر خود را برای چاپ به ناشران خارج از ایران بسپارند. در چنین شرایطی این مخاطب است که از دسترسی به آثار خوبِ ادبی محروم می‌ماند و این موضوع نویسندگان و علاقه‌مندان به ادبیات ایران را نگران‌تر از همیشه کرده است.

دبیرخانه جایزه مهرگان با اعلام پایان مرحله اول داوری‌ها در سه بخش اصلی «جایزه مهرگان علم» برای انتخاب بهترین کتاب علمی- زیست‌محیطی، بهترین تشکل مردم نهاد و اثرگذارترین شخصیت محیط زیست ایران گزارش می‌دهد که مرحلۀ نهایی داوری‌ها ادامه دارد و اسامی راه‌یافتگان به فهرست نهایی جایزه مهرگان علم اردیبهشت‌ماه سال آینده اعلام خواهد شد.

داوری شانزدهمین و هفدهمین دورۀ جایزۀ مهرگان علم را: هوشنگ ضیایی، عبدالحسین وهاب‌زاده، محمد درویش، زهرا قلیچی‌پور، محمدرضا داهی، بهرام معلمی و مژگان جمشیدی بر عهده دارند و در بخش ویژه مهرگان علم این دوره از مروّجان مستقلِ ترویج و توسعۀ کتابخوانی در ایران تقدیر خواهد شد.

شایان ذکر است که بنا به پیشنهاد دبیرخانه و تأئید هیأت داوران جایزه مهرگان ادب، تعدادی «تک‌داستان» برگزیده از میان مجموعه داستان‌های داوری شده در دوره بیست و یکم و بیست و دوم جایزه مهرگان به علاقه‌مندان معرفی خواهد شد. تک‌داستان‌ها از میان مجموعه داستان‌های راه‌یافته به فهرست بلند این دوره و یا از میان دیگر مجموعه داستان‌ها از سوی داوران انتخاب شده است، نام این داستان‌ها از فروردین‌ماه ۱۴۰۱ به تدریج اعلام خواهد شد.