در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
تراشیدگی جرز ۳۰۰ مغازه در بازار تبریز اتفاق تازه‌ای نیست/ یونسکو با علم به این موضوع بازار را ثبت کرد/ فروشندگان صنایع دستی و فرش‌فروشان بازارشان کساد است
مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تاریخی تبریز با اشاره به آنکه درحال حاضر ۳۰۰ مغازه در بازار تبریز با جرزهای تراشیده فعال هستند، گفت: این تراشیدگی جرزها برای سال‌های اخیر نیست و به چندین دهه پیش بازمی‌گردد. یونسکو نیز با علم به این موضوع ثبت جهانی را انجام داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بازار تبریز با ۲۷ هکتار مساحت عرصه و ۷۷ هکتار مساحت که یکی از بزرگ‌ترین آثار تاریخی دنیا محسوب می‌شود، در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی و به عنوان بزرگ‌ترین سازه سرپوشیده آجری دنیا با دارا بودن سه آیتم از آیتم‌های ثبت جهانی از جمله شناخته شدن این بازار به‌عنوان مرکز مراودات فرهنگی به علت قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، مانایی مراودات سنتی موجود در بازار تاکنون و نوع سازه و فن معماری به کار رفته در آن، دهم مردادماه سال ۱۳۸۹خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
از آن زمان تاکنون شاهد انجام مرمت و احیاء این بازار تاریخی بوده و هستیم. در این میان کار مرمت به صورت مستمر در این مجموعه میراث جهانی ادامه دارد. حسین اسمعیلی سنگری (مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تاریخی تبریز) با اشاره به آنکه سبک‌سازی سقف‌های بازار به دلیل گستره این مجموعه به صورت راسته‌ای انجام می‌شود، گفت: هر سال چند راسته را برای این امر در نظر می‌گیریم و سبک‌سازی سقف آن انجام می‌شود. در مجموعه حسن پادشاه ادامه مرمت حجره‌ها و تاسیسات درحال انجام است. سرویس‌های بهداشتی که جدیدا در این بخش راه اندازی شده‌اند نیازمند تامین فاضلاب بود که تاسیسات آن درحال انجام است و امید است بتوانیم به زودی قابل استفاده باشند.
او درخصوص مشارکت بازاری‌ها در امر مرمت بازار تبریز گفت: همانند گذشته مشارکت بازاری‌ها را در امر مرمت داریم. روزانه دو یا سه پروانه صادر می‌کنیم. بازاری‌ها تحت نظارت میراث‌فرهنگی کار می‌کنند. در فضای عمومی نیز با بازاری‌ها مشارکت داریم حال در برخی مواقع این مشارکت به صورت ۵۰ به ۵۰ است و برخی مواقع ۳۰ به ۷۰ یا حتا ۸۰ به ۲۰ است.
مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تاریخی تبریز درخصوص موضوعاتی که این روزها در فضای مجازی منتشر و گفته می‌شود، بازاریان در توافقی نانوشته با برخی سودجویان در شهرداری‌ها یا میراثیان جرز مغازه‌های خود را نازک کرده و بر مساحت مغازه خود می‌افزایند، گفت: سال‌هاست این اتفاق نمی‌افتد. تصاویری که در فضای مجازی منتشر شده است به حدود ۷۰ تا ۸۰ سال پیش بازمی‌گردد. در آن زمان سازمان یا وزارتخانه‌ای تحت عنوان میراث فرهنگی نبود که نظارت داشته باشد و مغازه‌داران بخشی از جرز دیوار خود را می‌فروختند. حتا برخی از آن‌ها سند شش دانگ و سرقفلی هم دارند و نمی‌توانیم به آن‌ها بگویم که باید این بخش از جرز دیوار را بازگردانند.
سنگری ادامه داد: چندی پیش با همکاری شهرداری بر آن شدیم چند مورد از مواردی که با کاهش جرز دیوار صاحبت مغازه شده بودند را با تغییراتی در بازار، مغازه ساخته بودند، ساماندهی کنیم و شهرداری قصد داشت از آن‌ها جریمه بگیرد که ما مخالفت کردیم چراکه با گرفتن جریمه به نوعی مهر تایید بر فعالیت آن‌ها می‌زدیم. این امر برای شهرداری به خوبی مفهوم نشد و با کمک از ماده ۱۰۰ حکم تخریب آن‌ها را گرفت تا بتواند جرز دیوارها را سرجایش بازگرداند. از آنجایی که حدود ۳۰۰ مورد از این دست در بازار تبریز داریم، با ارائه حکم تخریب از سوی شهرداری با اعتراض این مغازه‌داران روبه رو شدیم. حتا برخی مغازه‌ها در گذشته دکه بودند و اکنون با توجه به آنکه بیش از ۶۰ سال است که فعال است، دارای حق پیشه شده، که باید پرداخت و آزادسازی شود. در نهایت از شهرداری درخواست کردیم که به این موضوع ورود نکنند.
او خاطرنشان کرد: البته منکر آن نیستیم که در گذشته این کار انجام می‌شد و به دلیل کاهش جرز سنگینی بار سقف بر بدنه بیشتر می‌شود و احتمال ریزش و سایر خطرات را افزایش می‌دهد اما از زمان ثبت جهانی بازار تبریز تاکنون تراشیدگی در بازار اتفاق نیفتاده است. شاید در برخی از مغازه‌ها چند آجر جابه جا شده باشد و از او شکایت شده اما چنین امری رایج نیست.
سنگری تصریح کرد: سال گذشته جلوی مسجد ۶۳ ستون بازار قدیمی تبریز چند طاق زدیم. در این بخش با مشکلات زیادی روبه رو شدیم چراکه پایه‌ها را برداشته بودند و برای آنکه بتوانیم گنبدها را سوار کنیم با حکم مقام قضایی در صدد زدن پایه برآمدیم.
مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تاریخی تبریز با تاکید برآنکه منکر دیوار تراشی‌ها در این مجموعه میراث جهانی نیستند، یادآورد شد: هرچند این اتفاق افتاده اما در سال‌های دور بوده. یونسکو نیز زمان ثبت این مجموعه با علم به این موضوع این ثبت را انجام داده چراکه جزو فعالیت‌هایی بوده که در بازار انجام شده و از جمله خاطرات چه خوب یا بد بازار تبریز است و موضوع جدیدی نیست و سبب تهدید بازار تبریز برای خروج از ثبت جهانی نیست. جدیدا هم این اتفاق نیفتاده.
او تصریح کرد: میلیاردها تومان اعتبار برای بازگرداندن جرزهای این دیوارها به حالت اولیه نیاز است. ضمن آنکه برای مثال یک مغازه نیم متر در نیم متر در بازار امیر، ۵ میلیارد ارزش دارد. از قضا از جمله واحدهای مخل هم هست. این موضوعات نیازمند بررسی است.
مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تاریخی تبریز با اشاره به آنکه مدت‌هاست گردشگر خارجی از این بازار دیدن نکرده است، گفت: حضور گردشگران در دوران کرونایی به شدت کاهش یافته و می‌توان گفت حضور گردشگران داخلی نیز تنها ۱۰ درصد گذشته شده است. حتا در تعطیلی تهران و کرج نیز تعداد گردشگران و بازدیدکنندگان از بازار تبریز افزایش نیافت. با این وجود بازار تبریز به دلیل آنکه مایحتاج روزانه مردم بومی تبریز راتامین می‌کند، همچنان پررونق است.
او درخصوص وضعیت مغازه‌هایی که صنایع دستی می‌فروشند نیز گفت: هرچند تعداد این مغازه‌ها در بازار تبریز کم است اما وضعیت مناسبی به لحاظ فروش ندارند. حتا فرش فروش‌های بازار هم بازارشان کساد است.
بازار تبریز با قدمت بیش از هزار سال، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده آجری جهان و یکی از شاهکارهای معماری ایرانی است. این بازار در سال ۱۱۹۳ هجری قمری بر اثر زلزله مهیب تبریز تخریب شد، اما طولی نکشید که معماران زبردست آن را بازسازی کردند که بازار کنونی مربوط به اواخر حکومت زندیه و عصر قاجار است.
این بازار از عناصر متعددی از جمله راسته‌ها، تیمچه‌ها و سراها و… تشکیل شده که «تیمچه امیر» از این میان بزرگ‌ترین گنبد و «تیمچه مظفریه» باشکوه‌ترین معماری را داراست. راسته‌های اصلی این بازار توسط راسته‌های فرعی به هم متصل شده است. در فضاهای بین آن‌ها اجزای اصلی تشکیل‌دهنده بازار همانند تیمچه‌ها و سراها بنا شده است و تقاطع راسته‌ها را چهارسوق‌ها با گنبدهای زیبا پوشانده است.
