خلیفه حفتر برای چاره‌جویی به مصر رفته بود / ترکیه در حال دور کردن مردم از جریان دولت‌سازی ملی در لیبی است

«جعفر قنادباشی» تحلیلگر مسائل آفریقا با اشاره به تحولات اخیر لیبی و طرح پیشنهادی مصر برای پایان درگیری‌ها در این کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: جنگ در لیبی به نفع ژنرال خلیفه حفتر پیش نرفته است. او پیروزی‌های زیادی در روزهای اول درگیری‌ها در این کشور داشت اما پیشروی نیروهای دولت وفاق ملی به رهبری فائز السراج حتی تا مرز تونس پیش رفته است و توانسته‌اند طرابلس را پاکسازی کنند. به همین جهت نیروهای خلیفه حفتر که تحت عنوان ارتش ملی لیبی کار می‌کنند، با مشکل روبه‌رو شدند. مسئله اینجاست که نیروهای حفتر از پشتوانه مردمی خوبی برخوردار نیستند و ما شاهد آن هستیم که یک به‌ هم ریختگی سیاسی و میدانی در جبهه شرقی لیبی به وجود آمده که باعث شده پیشروی از سوی ارتش ملی لیبی صورت نگیرد. تجمیع این مولفه‌ها و ناکامی‌های حفتر موجب شده تا حامیان او به فکر چاره‌جویی باشند و او را از وضعیت فعلی نجات دهند. به همین دلیل می‌بینیم که مصر به رهبری عبدالفتاح السیسی وارد این پرونده شده و در حال ایفای نقش خود و فعال شدن در عرصه سیاسی است.

وی ادامه داد: به یاد داریم که قبل از ماه رمضان خلیفه حفتر به صورت رسمی توافقنامه‌ها را پاره کرد و اعلام کرده بود که حاکم لیبی است اما داده‌های فعلی نشان می‌دهد که نیروهای او مغلوب شدند. مصر به عنوان یکی از حامیان حفتر در منازعه لیبی نه تنها در عرصه میدانی بلکه در عرصه سیاسی هم اقدام به کنشگری کرده است. مصر دارای ارتش بسیار قدرتمندی است و می‌توانیم بگوییم مهمترین ارتش دنیای عرب به مصر تعلق دارد، اما قاهره بیش از حد نمی‌تواند حمایت علنی خود را از حفتر در حوزه نظامی آشکار کند. طبیعی است که ارتش مصر نمی‌تواند دست به عملیات‌های پی در پی بزند و به همین جهت حفتر در یک تنگنای استراتژیک گیر کرده است. نکته دیگر این است که مردم لیبی، خلیفه حفتر را همراهی نمی‌کنند و از او به عنوان یک کودتاچی نام می‌برند و حالا مشاهده می‌کنیم که مصر به دنبال آن است تا بتواند یک فضای تنفسی به نفع او ایجاد کند.

این کارشناس مسائل سیاسی گفت: سفر اخیر خلیفه حفتر به مصر و گفت‌وگوهای او با رئیس جمهوری این کشور نشان می‌دهد که او به قاهره پناه برده تا بتواند ثابت کند که میتواند یک سناریوی جدید را رقم بزند. عبدالفتاح السیسی صراحتاً پیشنهاد آتش‌بس و شروع مذاکرات ژنو با محوریت سازمان ملل را ارائه کرده‌ است که همین موضوع به ابتکار عمل مصر در قبال لیبی مشهور شده است. نکته اصلی اینجاست که مصر به دنبال آن است تا با ایجاد یک آتش‌بس مقطعی و پیش کشیدن بحث مذاکرات، یک فضای تنفسی به نفع حفتر ایجاد کند و می‌خواهد سناریوی وقت‌کُشی به نفع پارلمان شرق لیبی را رقم بزند. پیشنهاد مصر به نوعی کنترل اوضاع به نفع خلیفه حفتر است تا حفتر و نیروهای منتسب به او بتوانند مجدداً تجدید قوا کنند و در مقابل ترکیه و دولت وفاق ملی لیبی بایستند. به نظرم مدتی بعد (حدود شش ماه تا یک سال) نیروهای حفتر مجددا دست به پیشروی خواهند زد و این در حالی است که دولت ترکیه با تمام قوا در حال حمایت از فائز السراج و دولت وفاق ملی لیبی است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: باید متوجه باشیم که حزب عدالت و توسعه در ترکیه به رهبری اردوغان دقیقا نمایی از یک ماجراجویی جدید را کلید زده است. به یاد داریم که اردوغان در مورد سوریه به دنبال آن بود تا در مسجدِ دمشق نماز بخواند اما چنین اتفاقی نیفتاد و حالا هم از آن طرفِ دریا، وارد لیبی شده است. ما شاهد قمار اردوغان در لیبی هستیم؛ چراکه آنکارا در پوشش ناتو به دنبال تامین منافع خود در لیبی است اما تیم اردوغان در حال دور شدن از واقعیت‌های سیاسی و میدانی لیبی هستند. معتقدم که دولت ترکیه در حال دور کردن مردم از جریان دولت‌سازی ملی در لیبی است و این روند به نفع شهروندان لیبی رقم نخواهد خورد. اگر اردوغان به دنبال صلح است باید تمام طرفین مناقشه لیبی را دور هم جمع کند و سعی کند تا بتواند یک طرح صلح بین‌المللی را اجرایی کند. از سوی دیگر اردوغان می‌تواند از پیشنهاد مصر به نفع خود استفاده کرده و همه طرف‌ها را مجبور به خلع‌سلاح کند. لذا معتقدم که آرامش در لیبی مرهون صلح است اما برخلاف بسیاری از داده‌ها، رقابت در این کشور میان ترکیه به رهبری اردوغان و مصر به رهبری السیسی جریان دارد.