عدم شفافیت باعث ورود مرجعیت به پرونده حملات اخیر عراق شد/لغو قرارداد امنیتی با واشنگتن بسیار مشکل است

«محمدصالح صدقیان» رئیس مرکز عربی مطالعات ایران با اشاره به حرام اعلام شدن حضور نیروهای آمریکایی در عراق توسط مرجعیت این کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: برای تحلیل این موضوع باید به این نکته توجه شود که تمام فعل و انفعال‌هایی که هم‌اکنون در حال رخ دادن است ماحصل حمله‌های هوایی و موشکی اخیر به مواضع حشدالشعبی در عراق است. تاکنون چهار مرتبه از این حملات در بغداد، آمرلی، کرکوک، دیالی و البلد اتفاق افتاده و متاسفانه هیچ موضع مشخصی از سوی دولت این کشور صورت نگرفته و حتی یک بیانیه رسمی و شفاف در این مورد صادر نشده است. تنها موضع که در این خصوص شاید کمی رسمیت داشته باشد، موضع معاون حشدالشعبی (ابومهدی المهندس) بوده که بیانیه‌ای از سوی وی به امضاء رسیده اما رئیس حشدالشعبی اعلام کرده که موضع ایشان صرفاً شخصی است و ارتباطی با این نهاد ندارد.

وی ادامه داد: به عبارتی دیگر فرمانده و رئیس حشدالشعبی نامه منتسب به ابومهدی المهندس را نه تایید کرده و نه تکذیب. این عدم موضع‌گیری‌های قاطع تعجب‌آور است؛ چراکه از سوی دولت عراق هم به صورت کامل مشخص نمی‌شود که آیا آمریکایی‌ها پایگاه حشدالشعبی را مورد هدف قرار داده‌اند یا اسرائیل. به همین دلیل خلاء موجود همچنان به قوت خود باقیست و اوضاع تا حدودی مبهم است. در ادامة روند، شاهد آن هستیم که مرجعیت به این بحث ورود پیدا کرده است اما در این مورد هم ابهاماتی وجود دارد. اخیراً آیت‌الله سید کاظم حسینی حائری مرجع تقلید شیعیان طی فتوایی اعلام کردند که حصضور نیروهای آمریکایی در خاک عراق حرام است.

این تحلیلگر مسائل عراق با بیان اینکه از شروع حملات به مواضع حشدالشعبی در هیچکدام از خطبه‌های نماز جمعه کربلا شاهد مواضع قاطع نبودیم، گفت: طی چند سال اخیر بارها شاهد آن بودیم که عبدالمهدی کربلایی (نماینده آیت‌الله سیستانی در کربلا) بیانات و مواضع ایشان را صراحتاً اعلام می‌کردند اما در مورد حملات اخیر با گذشت چند هفته، چنین اتفاقی نیافتاده است. همین چند ماه پیش بود که آیت‌الله سیستانی در مورد انضباط حشدالشعبی و مسائلی دیگر، نکاتی را متذکر شدند اما اکنون هیچ موضعی از جانب ایشان (مستقیم و غیرمستقیم) اتخاذ نشده و نهایتاً آیت‌الله حائری که در قم ساکن هستند، اقدام به صدور فتوا کردند.

صدقیان افزود: مساله دیگر این است که طیف منتسب به محمدباقر صدر در برهه‌ای از آیت‌الله حائری تقلید می‌کردند و حتی طرفداران مقتدی صدر هم تا سال ۲۰۱۴ از ایشان تقلید می‌کردند و حتی مقتدی صدر هم علناً اعلام کرده بود که مقلد ایشان است. از این منظر وجهه و جایگاه ایشان به عنوان مرجع تقلید و مجاهد کاملاً مشخص و واضح است اما ماجرای اصلی این است که عراق با ایالات متحده موافقت‌نامه نظامی – امنیتی دارد. فتوای اخیر در جایگاه یک اقدام سیاسی – اجتماعی قابلیت تحلیل‌های بسیار زیادی دارد اما سوال این است که آیا دولت عراق (متشکل از نخست‌وزیر، رئیس‌جمهوری، رئیس پارلمان) حاضر می‌شوند توافق امنیتی بغداد-واشنگتن را ملغی کنند؟ واقعیت این است که چنین توافقی زمانی ملغی می‌شود که یکی از طرفین یک سال قبل اعلام کند که مایل به خروج از آن است که البته باید تبعات آن را بپذیرد. به غیر از این مسائل باید یک عزم ملی برای آن وجود داشته باشد. پارلمان عراق هم به تنهایی می‌تواند شروع کننده این بحث باشد اما باید توجه داشت که طیف‌های مختلفی از اقوام و مذاهب در پارلمان وجود دارد که همه آنها نظرات مختلفی را دارند و عملاً نقض توافق مذکور با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: معتقدم که آمریکایی‌ها تا به امروز در مورد عراق و مسائل آن، شفاف نبوده و نیستند. سخنگوی وزارت دفاع آمریکا می‌گوید حملات اخیر کار ما نیست و به دنبال آن سفارت ایالات متحده در بغداد هم، موضع مشابه را اتخاذ می‌کند. اخباری که در عراق و حتی برخی از رسانه‌های غربی منتشر می‌شود هم گمراه کننده است؛ یعنی برخی از آنها رژیم صهیونیستی و برخی دیگر آمریکا را مسئول حملات اخیر می‌دانند. از سوی دیگر دولت عراق به خوبی می‌داند که کدام کشور مسئول حمله‌ها است اما به صورت شفاف اعلام نمی‌کند؛ حتی اگر آمریکا هم مسئول این پرونده باشد باز هم آنها اعلام نمی‌کنند. بنابراین بن‌بست و عدم وضوح و شفافیت در این پرونده موضوعی است که اوضاع را پیچیده کرده است. در این مسیر اگر ثابت شود که اسرائیل اقدام کننده بوده، عراق تنها می‌تواند آن را از سوی شورای امنیت پیگیری کند که البته باید وتوی آمریکا را مدنظر داشته باشیم.