کاردرمانی، گفتار درمانی، توانبخشی سکته مغزی چیست؟

مرکز توانبخشی سکته مغزی دکتر صابر به ارائه خدمات درمانی کاردرمانی و گفتاردرمانی بیماران سکته مغزی میپردازد. 

دکتر صابر مدرس دانشگاه شهید بهشتی علاوه بر درمان های توانبخشی در کلینیک، با دراختیار داشتن کادر مجرب درمانی در زمینه خدمات توانبخشی سکته مغزی در منزل نیز فعالیت می نمایند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) با شماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

انواع سکته مغزی

در سکته مغزی 3 نوع اصلی دیده می شود.

1. سکته مغزی گذرا( یا همان سکته مغزی خفیف) که علائم آن تا 24 ساعت بعد از بین می رود و بیمار دچار اختلال حرکتی ماندگار نمی شود.
2. سکته مغزی ایسکمیک (انسدادی): این نوع از سکته مغزی به علت وجود یک لخته خون یا انسداد عروق مغز بوجود می آید. این لخته می تواند از قسمت های دیگر بدن ایجاد و با جریان خون به عروق مغزی آمده باشد( آمبولی) یا در خود مغز ایجاد شده باشد که آن را سکته مغزی ترومبوتیک می نامند.
3. سکته مغزی هموراژیک : سکته به علت خونریزی عروق مغزی که موجب نفوذ خون به داخل مغز می شود، ایجاد می گردد. خونریزی موجب مرگ سلول های مغز و آسیب مغزی می گردد که در صورت عدم درمان به موقع منجر به مرگ بیمار می شود.

علائم سکته مغزی خاموش

سکته مغزی گذرا یا موقت یا حمله ی ایسکمیک در شرایطی اتفاق می افتد که خونرسانی به قسمتی از بافت مغز به صورت موقت قطع می شود. این امر موجب بروز علائمی شبیه به سکته در فرد می شود که طی چند دقیقه و حداکثر 24 ساعت از بین می رود. این نوع سکته مغزی که سکته خفیف نیز شناخته می شود باعث ایجاد عوارض دائمی در بیمار نمی گردد. اما باید علل آن حتما مورد بررسی قرار گیرد. که در صورت وجود خطر سکته مغزی درمان های لازم انجام پذیرد.

سکته مغزی خفیف و شدید

سکته مغزی خفیف با علائمی نظیر آفازی، گیجی، ضعف عضلات صورت، مشکلات تعادلی، سردرد، ضعف عضلانی و مشکلات حسی در قسمت راست یا چپ بدن یا صورت خود را نمایان می کند. این نوع از سکته مغزی به علت فشار خون بالا، بیماری های زمینه ای مانند کلسترول بالا، دیابت و ... بروز می کند.علائم سکته مغزی خفیف می تواند بین چند دقیقه تا یک روز طول بکشد.

در مواردی که سکته مغزی شدیدتر است، علائمی نظیر استفراغ، سردرد ناگهانی و بسیار شدید، تاری دید، بی حسی یک سمت از بدن  و مشکلات تکلم در بیمار دیده می شود. این نوع از سکته مغزی زمانی رخ می دهد که به علت وجود یک لخته یا خونریزی رگهای مغزی با شدت بالا بافت مغز دچار آسیب زیادی شود. سکته مغزی شدید می تواند بیمار را به سمت کما و حتی مرگ ببرد. به همین علت اقدامات درمانی اورژانسی در این بیماران بسیار حائز اهمیت می باشد.

سکته مغزی و کما

در سکته مغزی به علت نرسیدن یا کمبود اکسیژن به مغز امکان دارد بیمار به کما برود. در حالت کما ممکن است به بیمار آسیب هایی وارد شود که دائمی یا موقتی می باشد.فردی که در کما است ممکن است چند روز یا چند ماه از کما بیرون نیاید. علائم بیمار در هنگام کما شامل موارد زیر است: چشم ها بسته، اندام ها تنها به حالت رفلکسی حرکت می کنند و توانایی حرکت ارادی وجود ندارد. بدن به محرک های دردناک عکس العمل نشان نمی دهد و عکس العمل ها به صورت رفلکسی است.

عوارض بعد از سکته مغزی

بعد از بروز سکته مغزی، بیمار و همراهانش در مورد عوارض بعد از سکته نگران و مضطرب هستند. اگر خونرسانی به قسمت هایی از مغز مختل شود، مغز نمی تواند عملکرد مناسبی داشته باشد. در درمان مشکلات بیماران سکته مغزی نیاز به دارودرمانی سریع در چند ساعت اول بعد از بروز علائم مهم می باشد و پس از آن درمان های توانبخشی مستمر می تواند عوارض بیمار را کاهش دهد.

عوارض پس از سکته شامل : 1. اختلال حسی در دست و پا 2. مشکلات گفتاری 3. اختلالات بلع 4. عدم توانایی در راه رفتن

سکته مغزی سمت راست بدن و سمت چپ بدن

نیمکره راست مغز وظیفه کنترل حرکات سمت چپ بدن را برعهده دارد و نیمکره چپ وظایف سمت راست. در صورت آسیب به نیمکره راست قدرت عضلات و حرکت سمت چپ بدن دچار مشکل می گردد. علاوه بر مشکلات حرکتی که در بیمار سکته مغزی رخ می دهد، بسته به آسیب هر نیمکره مشکلات درکی و شناختی نیز برای بیمار ایجاد می شود. آسیب سمت راست مغز موجب اختلالات درکی نظیر نادیده گرفتن سمت چپ بدن خود، ناتوانی در بستن دکمه های پیراهن، اختلالات استدلالی و قضاوت نیز همراه است. در آسیب نیمکره چپ مغز، کنترل حرکتی و قدرت عضلات سمت راست بدن آسیب می بیند و بسته به شدت آسیب این اختلال متفاوت است. آسیب نیمکره چپ مغز موجب اختلال در صحبت کردن و آفازیا در فرد می شود. همچنین ممکن است مشکلات درک زبانی در بیمار ایجاد شود. این مشکلات برروی توانایی های خواندن و نوشتن فرد تاثیر می گذارد. در آسیب هر دو نیمکره مغز اختلالات حافظه در بیماران به وضوح قابل مشاهده است.

درمان سکته مغزی

روش های درمان سکته مغزی شامل دارودرمانی و توانبخشی می باشد. در مواردی نیز به تشخیص پزشک جراحی برای بیمار ضروری می باشد. دارودرمانی در بیماران سکته مغزی در جهت جلوگیری از تشکیل لخته و کاهش میزان کلسترول و فشار خون می باشد. درمان توانبخشی شامل تمرینات ورزشی جهت افزایش هماهنگی و قدرت عضلات و بهبود مهارت های حرکتی بیمار می باشد. کاردرمانی و گفتاردرمانی از درمان های اساسی بیماران سکته مغزی در حیطه توانبخشی است.

توانبخشی، گفتاردرمانی، کاردرمانی در منزل سکته مغزی

توانبخشی نقش مهمی در بهبود بیماران بعد از سکته مغزی ایفا می کند. توانبخشی بیماران سکته مغزی به افزایش توانایی های بیمار به دنبال سکته مغزی و ایجاد مهارت های حرکتی از دست رفته و ارتقاع کیفیت زندگی بیمار پس از سکته مغزی کمک می کند.

برنامه توانبخشی در افراد مختلف بسته به قسمت آسیب دیده در بیمار سکته مغزی متفاوت می باشد. قسمتی از تمرینات توانبخشی توسط کاردرمان در زمینه بهبود مهارت های حرکتی بیمار صورت می گیرد که بر افزایش قدرت عضلات و هماهنگی حرکتی بیمار موثر است. آموزش نحوه صحیح جابه جایی بیمار، راه رفتن و بلند شدن همچنین نحوه صحیح استفاده از ابزارهای کمکی مانند عصا و ویلچر در کاردرمانی سکته مغزی انجام می گیرد. خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی در منزل این امکان را برای بیمار فراهم می کند تا با صرف وقت کمتر بتواند خدمات درمانی مورد نیاز خود را به صورت مستمر دریافت نماید.

گفتاردرمانی سکته مغزی

گفتاردرمانی سکته مغزی در زمینه بهبود اختلالات بلع بیماران ، افزایش حجم تنفسی فرد همچنین رفع مشکلات گفتاری و تسهیل صحبت کردن انجام میگیرد. جلب همکاری افراد خانواده در آموزش نحوه ارتباط افراد با بیمار سکته مغزی از دیگر مواردیست که باید در گفتار درمانی سکته مغزی انجام گیرد. از دیگر مشکلات بیماران سکته مغزی آفازی است که با استفاده از روش های مختلف گفتاردرمانی می توان عملکرد بیمار را به عملکرد طبیعی خود نزدیک کرد.

ماساژ بیماران سکته مغزی

ماساژ درمانی پس از سکته مغزی در برنامه درمانی بیماران سکته مغزی اثرات مثبت فراوانی دارد. ماساژ عضلات بیمار سکته مغزی موجب بهبود مهارت های حرکتی و افزایش گردش خون در بدن بیمار و کاهش اسپاسم عضلانی در فرد می شود. همچنین ماساژ بیماران سکته مغزی موجب افزایش سطح سروتونین شده که خود موجب کاهش ریسک اختلالات عروقی و سکته مجدد همچنین رفع افسردگی می گردد. ماساژ عمقی عضلات باعث تحریک پایانه های حسی و تقویت حس عمقی و عملکرد عضلانی در فرد بیمار می گردد. ماساژ درمانی بر کاهش استرس و اضطراب در بیماران و کاهش درد بیمار نیز کمک می کند.

راه رفتن بیماران سکته مغزی

عوارض سکته مغزی در بیماران بسته به میزان آسیب متفاوت است. بیشتر بیماران سکته مغزی عوارضی نظیر افتادگی  مچ پا، جمع شدن انگشتان پا و کاهش تعادل بیمار را تجربه می کنند. بهترین راه برای بدست آوردن قدرت عضلانی و حرکت در پاها استفاده از یک برنامه ورزشی منسجم در کنار تمرینات حرکتی کاردرمانی در حیطه تعادلی، تقویت انگشتان پا، برداشتن اشیاء از روی زمین با انگشتان پا و تمرینات حرکتی مچ پا می باشد.