۸۸ درصد خسارات سیلاب مربوط به ضعف یا نبود پوشش گیاهی است /تمامی مسیرهای ورودی مهرانه رود به تبریز در معرض خطرقرار دارد

به گزارش خبرنگار ایلنا،یوسف غفارزاده در گفت‌وگو با خبرنگاران، گفت : بیش از ۸۹ درصد از خسارات سیلاب مربوط به تصرفات بستر رودخانه بوده، زیرا بستر رودخانه قابلیت عبور دبی سیلاب با دوره بازگشت ۲۵ ساله، را نداشته است.

وی افزود: تحلیل دیگری نشان می‌دهد که حدود چهار درصد از خسارات سیلاب مربوط به عوامل طبیعی و قهر طبیعت است، به طوری‌که اگر قوانین و مقررات مربوطه رعایت و هشدارهای شرکت آب منطقه‌ای جدی تلقی شود، فقط چهار درصد از خسارات وارد خواهد شد.

وی با اشاره به این‌که سیل روستای چنار عجب شیر مربوط به عوامل طبیعی بود، اظهار کرد: دبی این سیلاب بیش از ۱۵۰ متر مکعب در ثانیه با عمق بیش از ۹ متر بوده که با دبی گنجایشی رودخانه، اختلاف ۱۰ برابری داشته است.

غفارزاده با اشاره به سیلاب پل غله زار آذرشهر در سال ۹۶، گفت: این سیل به دلیل عدم توجه به مقررات، اخطاریه‌های شرکت آب منطقه‌ای و پافشاری در احداث مسیر تردد در یکی از دهانه‌های پل در داخل رودخانه گنبرف چای اتفاق افتاد که موجب تردد خودروها از داخل رودخانه در زمان سیلاب و غافلگیری برخی از عبورکنندگان را در پی داشت.

وی متذکر شد: متاسفانه این مسیر بعد از سیلاب، بدون توجه به مقررات و هشدارهای شرکت آب منطقه‌ای استان، مجدد احیا شده است!

وی در خصوص تحلیل دیگری در این حوزه، اظهار کرد: بیش از ۸۸ درصد خسارات مربوط به سیلاب، در موقعیت‌هایی با پوشش گیاهی ضعیف و یا فاقد آن در حوزه آبریز رخ داده است؛ پوشش گیاهی باعث جذب آب باران به خاک و تغذیه آب زیرزمینی و جلوگیری از تشکیل سریع رواناب به عنوان عامل اولیه سیلاب می‌شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی افزود: بیش از ۹۹ درصد خسارات سیلاب، در رودخانه‌های فرعی و درجه سه اتفاق افتاده که به طور عمده آب دائمی و فصلی در آن‌ها جریان نداشته و فقط در زمان‌های بارندگی یا رگبار شدید، سیل در آن‌ها رخ می‌دهد.

وی با اشاره به موقعیت جغرافیایی آذربایجان شرقی، اظهار کرد: این استان یک منطقه کوهستانی محسوب می‌شود که حدود ۴۰ درصد از سطح آن را کوهستان، ۳۸ درصد را تپه ماهورها و ۳۲ درصد آن را زمین‌های هموار هم‌چون دشت و جلگه‌های میان کوهی فرا گرفته است.

وی افزود: کوهسانی بودن استان، کاهش پوشش گیاهی به علت خشکسالی‌های متعدد، از بین رفت مراتع بالا دست حوضه‌های آبریز، حفظ نکردن مسیر عبور سیلاب در استان به طول بیش از ۲۵ هزار کیلومتر و احداث سازه‌های غیرفنی و غیراصولی بر روی رودخانه‌ها و مسیل‌ها از عمده عوامل، مستعد بودن سیل خیزی آذربایجان شرقی محسوب می‌شوند.

غفارزاده ادامه داد: هم‌چنین تغییر کاربری اراضی همجوار رودخانه‌ها و مسیل‌ها و رگبارهای تند و نقطه‌ای که در برخی موارد فقط در چند دقیقه، بیش از ۵۰ درصد بارش یک شهرستان رخ می‌دهد نیز از جمله دلایل سیل خیز بودن استان است.

وی با بیان این‌که تمامی شهرهای آذربایجان شرقی، در معرض خطرات سیل قرار گرفته است، گفت: باید تمامی شهرها از بابت خطرات سیل و پهنه بندی سیلاب، به طور علمی مورد مطالعه قرار بگیرند؛ که در این راستا شرح خدمات این مطالعات توسط شرکت آب منطقه‌ای استان تهیه و به تصویب جلسه مدیریت بحران استان رسیده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی افزود: در صورت تحقق اعتبارات لازم، مطالعات پهنه بندی سیلاب مناطق جمعیتی استان طی دو سال انجام گرفته و به دقت، نقاط پرخطر شناسایی خواهد شد.

وی با بیان این‌که طی ۳۵۰ سال اخیر و به خصوص در ۱۰۰ سال گذشته، سیل‌های متعددی، شهر تبریز را تهدید کرده است، اظهار کرد: تکرار چهار سیل پرخسارات در سال‌های ۱۳۰۸ (با ویرانی حدود ۲۰۰۰ خانه و کشته شدن ۳۷۵ نفر) تا سال ۱۳۱۰ از طرف رودخانه مهرانه رود تبریز، موجب دیواره سازی مهرانه رود برای رفع خطرات سیل شهر شد.

وی در خصوص نقاط سیل خیز تبریز، اظهار کرد: عمده مسیل‌های داخل شهری و بیرون شهری در نهایت وارد مهرانه رود شده و با هدایت سیلاب از طریق همان رودخانه به آجی چای، سیلاب از بخش مهم شهر تبریز خارج می‌شد اما اکنون فقط قسمت عمده مهرانه رود حفظ شده است.

غفارزاده ادامه داد: سرشاخه‌های این رود در داخل، میانه و خارج شهر دچار تحولات بسیاری شده است، به طوری که در تمامی این مسیرها در قسمت ورودی شهر به جای رعایت اصول فنی شامل بزرگ نمودن حدبستر رودخانه برای عبور سیلاب‌هایی با دوره بازگشت ۵۰ ساله و ۱۰۰ ساله، بستر را از حالت طبیعی خارج کرده و به خیابان، زیرگذر و کنارگذر تبدیل کرده اند.

وی متذکر شد: مهرانه رود اکنون تحت تاثیر تغییرات، ظرفیت خود را از دست داده و شهر تبریز از سوی مسیل‌های گفته شده در خطر آنی و بالقوه سیل قرار گرفته است.

وی گفت: با وجود شناسایی موقعیت‌های احتمالی سیل تبریز، باید مطالعات و اجرای عملیات رفع خطرات به موقع انجام و چاره اندیشی شود در غیر این صورت، شهر تبریز حتما در زمان وقوع سیلاب، خسارت بسیار سنگین جانی و مالی را متحمل خواهد شد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی متذکر شد: شهرداری تبریز باید با حمایت سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزارت کشور، اعتبار لازم برای حل و فصل این مشکل اساسی شهر را در اختیار داشته باشد زیرا جبران خسارت سیل تبریز به عنوان یک فاجعه در سطح ملی ناممکن است.

وی در خصوص اقدامات شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی برای مقابله با سیل در استان، اظهار کرد: اقدامات غیرسازه‌ای چون تهیه شرح خدمات مطالعات برای تهیه نقشه‌های پهنه بندی سیلاب مناطق جمعیتی استان، تهیه نرم افزار و تعیین دبی با دوره‌های بازگشت مختلف در تمامی نقاط رودخانه‌ها و مسیل‌های استان، پیگیری رفع تصرفات، تشکیل جلسات کارگروه‌ سیل و تهیه نقشه‌های توپوگرافی رودخانه‌ها و مسیل‌ها انجام گرفته است.

وی افزود: نقشه‌های توپوگرافی برای مطالعات بستر و حریم رودخانه و مسیل اولین قدم در شناسایی موقعیت‌های خطرناک وقوع سیل است که تاکنون برای ۸۰۰۰ کیلومتر از طول رودخانه‌ها و مسیل‌های استان تهیه شده است.

غفارزاده افزود: جلسات مدیریت بحران نیز در قبل و بعد از صدور اطلاعیه، هشدار و اخطار سازمان هواشناسی در این شرکت تشکیل یافته و برنامه‌هایی برای پیشگیری و مقابله با خطرات سیلاب اتخاذ می‌شود.

وی از رپرگذاری حدبستر رودخانه‌ها و مسیل‌های مهم استان به طول ۹۰۰ کیلومتر خبر داد و گفت: ۱۲۰۰ کیلومتر از مسیر حریم رودخانه‌ها نیز طی ۱۰ سال اخیر رفع تصرف شده است.

وی با اشاره به ساماندهی رودخانه‌های قزل اوزن، ارس، شهرچای و آجی چای در طول ۹۰ کیلومتر، گفت: سالیانه ۱۲۰ مجوز برای سایر ارگان‌ها صادر می‌شود تا دیواره‌های مورد نیاز در مسیر رودخانه‌ها ساخته شود.

 شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی متذکر شد: با توجه به این‌که اعتبارات لازم برای پیشگیری از خطرات سیل، کمتر از یک درصد از اعتبارات لازم برای جبران هزینه‌های بروز سیل است، لذا به صرفه است که ۴۰۰ میلیارد ریال اعتبار لازم سالیانه برای پیشگیری از سیل بدون کم و کاس در اختیار شرکت آب منطقه‌ای قرار بگیرد.