در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
ورود روزانه ۷۰۰ تا ۹۰۰ تن زباله به سایت پسماند سراوان/ کاهش تعداد محل‌های دفع پسماند در گیلان از ۲۰ به ۱۰ نقطه
مدیر سازمان پسماند استان گیلان با بیان این که روزانه بین ۷۰۰ تا ۹۰۰ زباله وارد سایت پسماند سراوان می‌شود، گفت: با اقدامات انجام‌شده در سال‌های اخیر، در حال حاضر تمام زباله‌های تولیدی در سطح گیلان صرفا به ۱۰ نقطه انتقال می‌یابند که از این میان، ۸ نقطه کنترل‌شده محسوب می‌شوند، اما متاسفانه هنوز در ۲ نقطه برنامه کنترلی اجرا نمی‌شود.
«شهرام توانا» مدیر سازمان پسماند استان گیلان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره آخرین وضعیت مدیریت زباله‌های تولیدی در این استان، اقدامات انجام‌شده برای بهسازی «سایت پسماند سراوان رشت» و بهبود وضعیت سایر مراکز دفع زباله در گیلان توضیح داد: در آخرین آمار رسمی اخذشده که مربوط به طرح جامع مدیریت پسماند استان گیلان مصوب سال ۱۳۹۸ است، میزان تولید زباله در سطح استان روزانه حدود ۲ هزار و ۲۰۰ تن ذکر شده که از این میان، حدود ۶۰۰ تا ۶۵۰ تن از آن مربوط به روستاها و مابقی مربوط به شهرهای گیلان است.
وی افزود: با وجود ارقام ذکرشده در طرح جامع مدیریت پسماند گیلان که هم‌اکنون در دست بازنگری قرار دارد، پایش‌های میدانی چند ماه گذشته نشان می‌دهد که در حال حاضر روزانه به طور متوسط حدود ۲ هزار تن زباله در سطح استان تولید می‌شود؛ البته این آمار در مقایسه با طرح جامع مدیریت پسماند استان، نوعی آمار غیررسمی به حساب می‌آید. همیچنین برآوردها نشان می‌دهد که در ایام اوج حضور گردشگران، میزان تولید پسماند در سطح استان گیلان به ۲ هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار و ۸۰۰ تن نیز می‌رسد.
این مقام مسئول در استان گیلان همچنین خاطرنشان کرد: در طرح جامع مدیریت پسماند گیلان، سطح استان به هفت پهنه تقسیم شده که بزرگترین بخش آن، پهنه شهرستان رشت است که روزانه حدود یک هزار و ۱۰۰ تن زباله در آن تولید می‌شود. از میزان کل پسماندهای تولیدی در این پهنه، حدود ۵۵۰ تا ۶۰۰ تن زباله مربوط به خود شهر رشت و مابقی مربوط به مناطق پیرامونی آن اعم از کوچ‌اصفهان، خشک بیجار، لشت نشا، صومعه‌سرا، فومن و ... است.
بازیافت روزانه حدود ۴۰۰ تن زباله در کارخانه کمپوست رشت
توانا با بیان این که از کل زباله‌های تولیدی در پهنه شهرستان رشت، هر روز حدود ۸۰۰ تن زباله وارد کارخانه کمپوست این شهرستان می‌شود، عنوان کرد: از این میزان، حدود نصف زباله‌های ورودی به کارخانه کمپوست رشت یعنی روزانه حدود ۴۰۰ تن به شکل مناسب و بهینه‌ای بازیافت می‌شود. در این میان، آن بخش از پسماندها که در کارخانه کمپوست مورد بازیافت قرار نمی‌گیرد، اصطلاحا «ریجکت» (پس‌سرندی) می‌شود و به سایت دپوی پسماند «سراوان» انتقال می‌یابد. همچنین بخشی از زباله‌های پهنه شهرستان رشت به دلیل کمبود ظرفیت کارخانه برای دریافت پسماند، به صورت مستقیم به این لندفیل انتقال می‌یابد.
وی با تاکید بر این که افزایش ظرفیت کارخانه کمپوست رشت با هدف کاهش میزان انتقال زباله به لندفیل سراوان یا سایتی که جایگزین آن خواهد شد، در دستور کار قرار دارد، گفت: در حال حاضر روزانه حدود ۷۰۰ تن پسماند به سایت سروان منتقل می‌شود که در برخی مواقع، براساس شرایط موجود در کارخانه کمپوست اعم از افزایش ریجکت‌های آن در هنگام تولید کود آلی یا دیگر مسائل فنی و همچنین در زمان‌هایی که شاهد رشد حضور گردشگران در سطح استان گیلان هستیم، مقدار پسماند انتقالی به این لندفیل تا ۹۰۰ تن هم افزایش پیدا می‌کند.
پیشرفت فیزیکی ۸۲ درصدی عملیات بهسازی سایت سراوان
توانا درباره آخرین اقدامات انجام‌شده برای بهبود شرایط سایت پسماند سراوان رشت نیز توضیح داد: از آذرماه ۱۴۰۱ و بعد از بازدید استاندار محترم گیلان از لندفیل سراوان، پس از حدود چهار دهه رهاسازی مستمر زباله در این محل، برنامه بهسازی سایت سراوان توسط شهرداری رشت و با حمایت‌های استاندار محترم در حوزه‌های اداری و مالی و پیگیری تخصیص اعتبارات مناسب از سوی سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، وارد فاز اجرایی شده و در حال حاضر نیز پس از حدود یک سال، پیشرفت فیزیکی عملیات بهسازی سایت سراوان به ۸۲ درصد رسیده است.
مدیر سازمان پسماند استان گیلان در توضیح بیشتر گفت: در عملیات بهسازی سایت سراوان، ابتدا شیرابه‌های پراکنده در این سایت با استفاده از زهکش‌های مخصوص به نقطه مشخصی هدایت می‌شود تا در آن نقطه، فرآیند تصفیه شیرابه انجام شود. همچنین در این عملیات، خود زباله‌های دپوشده نیز باید به صورت لایه لایه فشرده‌سازی شوند تا بتوان فرآیند «روکش» را روی آنها انجام داد؛ به این صورت، هم از تداوم ورود شیرابه تصفیه‌نشده به طبیعت جلوگیری می‌شود و هم نوعی عملیات بهداشتی برای زباله‌هایی که در طول چند دهه روی هم تلنبار شده‌اند، انجام می‌شود تا بوی نامطبوع آنها از بین برود.
وی همچنین درباره علت طولانی شدن فرآیند بهسازی سایت پسماند سراوان نیز اظهار داشت: پایه اولیه مصالح مورد استفاده در عملیات بهسازی سراوان، خود زباله است و کاهش میزان تولید پسماند در پهنه شهرستان رشت در یک سال گذشته، انجام این عملیات را با کمبود مصالح مواجه کرده و تغییراتی را در زمان پایان پروژه بهسازی این لندفیل به وجود آورده است؛ البته امیدواریم با همت شهرداری رشت و با حمایت استانداری گیلان، این پروژه تا پایان سال ۱۴۰۲ به اتمام برسد.
آیا زمین واقع‌شده در حوالی «سد سپیدرود» جایگزین سایت سراوان می‌شود؟
توانا همچنین در پاسخ به این پرسش که با توجه به اعتراضات دوستداران محیط‌زیست گیلان و جوامع محلی شهرستان رودبار، آیا قرار است پس از تعطیلی سایت سراوان، زباله‌های پهنه شهرستان رشت به یک زمین واقع‌شده در حوالی «سد سپیدرود» در حاشیه شهر منجیل منتقل شوند یا خیر، توضیح داد: براساس مطالعات انجام‌شده، در حال حاضر بهترین نقطه برای احداث سایت جدید پردازش پسماند از نظر ارزیابی زیست‌محیطی و سایر استعلامات مربوطه، به‌ویژه به لحاظ تفاوت فاحش میان سطح آب‌های زیرزمینی، خشکی هوا و نوع موقعیت مکانی، پهنه جنوب استان گیلان است که با استان قزوین هم‌مرز است.
مدیر سازمان پسماند استان گیلان ادامه داد: برای جانمایی سایت جایگزین سراوان، صرفا به اراضی جنوب استان یعنی منجیل، لوشان یا رودبار فکر نمی‌کنیم، بلکه تیم فنی تشکیل‌شده برای این منظور، تمام سطح گیلان از جمله نقاط هم‌مرز با استان قزوین را مد نظر قرار داده است. در میان نقاطی هم که برای جانمایی محل احداث سایت جایگزین سراوان مد نظر تیم فنی قرار گرفته است، مطالعات و پیشنهادات مربوط به دو نقطه به استانداری ارائه شده، ولی با وجود همه پژوهش‌ها و بررسی‌های کارشناسی صورت‌گرفته، هنوز انتخاب هیچ نقطه‌ای نهایی نشده است.
وی در ادامه تاکید کرد: هم‌استانی‌های محترم خیالشان راحت باشد که محل جایگزین لندفیل سراوان، پس از انجام تمام بررسی‌های کارشناسی لازم از جنبه‌های محیط‌زیستی، اقتصادی، اجتماعی و ... انتخاب خواهد شد و مجموعه استانداری و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط در استان گیلان، حتما در جانمایی سایت جدید به دغدغه‌های اجتماعی و زیست‌محیطی و رضایتمندی شهروندان توجه ویژه‌ای خواهند داشت.
برنامه‌ریزی برای احداث یک مجمتع MRF در پهنه شهرستان رودبار
توانا در بخش یگری از صحبت‌های خود گفت: با توجه به این که منجیل، بخشی از شهرستان رودبار محسوب می‌شود، اخیرا جلسه‌ای را با فرماندار محترم شهرستان رودبار و تمام شهرداری‌ها و بخشداری‌های این شهرستان برگزار کرده‌ایم و قرار شده است که پیش از احداث هر سایت جدیدی در رودبار، ابتدا برنامه جامعی برای مدیریت زباله‌های تولیدی خود این شهرستان اجرا شود. در حال حاضر در پهنه رودبار روزانه بین ۱۵۰ تا ۱۶۰ تن زباله تولید می‌شود و قرار است زباله‌های این شهرستان که اکنون در چند نقطه مختلف رهاسازی می‌شود، صرفا به یک محل مشخص هدایت شود و در آن محل مورد پردازش اصولی قرار گیرد.
این مقام مسئول در استان گیلان خاطرنشان کرد: در حال حاضر هیچ برنامه‌ای برای انتقال زباله‌های سایر نقاط استان از جمله پهنه رشت به شهرستان رودبار در دست اجرا قرار ندارد، ولی برنامه داریم که با کمک مسئولان شهرستان رودبار، وضعیت مدیریت پسماند در خود پهنه این شهرستان را بهبود ببخشیم؛ به نحوی که براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، قرار است یک مجتمع MRF در شهرستان رودبار احداث شود که وظیفه این کارخانه، پردازش پسماندهای خود شهرستان خواهد بود. هم‌اکنون نیز اقدامات لازم برای جانمایی محل احداث این کارخانه و تامین اعتبارات مورد نیاز در دستور کار قرار دارد.
هنوز در ۲ نقطه دفع زباله در گیلان، برنامه کنترلی اجرا نمی‌شود
توانا در پاسخ به این سوال که در حال حاضر چه مقدار از پسماندهای تولیدی در سطح گیلان به صورت اصولی پردازش می‌شود و چه مقدار از زباله‌ها به صورت غیراصولی دفع می‌شود، توضیح داد: حدود نیمی از زباله‌های تولیدی در استان گیلان صرفا مربوط به پهنه شهرستان رشت است که از این میان، ۸۰۰ تن از پسماندهای این پهنه وارد کارخانه کمپوست رشت می‌شود که ۴۰۰ تن آن به صورت مناسب و بهینه بازیافت می‌شود، اما حدود ۴۰۰ تن، پس از کاهش بخشی از آلودگی‌ها، ریجکت می‌شود و به سایت سراوان انتقال می‌یابد.
این مقام مسئول در استان گیلان ادامه داد: نیم دیگر زباله‌های تولیدی استان مربوط به ۶ پهنه دیگر (به جز شهرستان رشت) است که اکنون در اغلب این پهنه‌ها، عمده زباله‌ها صرفا به یک نقطه مشخص هدایت می‌شوند؛ این در حالی است که تا پنج سال قبل،۲۰ نقطه در سطح استان گیلان وجود داشت که شهرها و روستاهای مختلف زباله‌های خود را در آن رها می‌کردند، ولی با اقدامات انجام‌شده در سال‌های اخیر، در حال حاضر تمام زباله‌های تولیدی در سطح گیلان صرفا به ۱۰ نقطه انتقال می‌یابند که از این میان، ۸ نقطه کنترل‌شده محسوب می‌شوند، ولی متاسفانه هنوز در ۲ نقطه برنامه کنترلی اجرا نمی‌شود.
انتقال پسماندهای انزلی، آستارا، طالش و لاهیجان به نقاط مشخص
مدیر سازمان پسماند استان گیلان با تاکید بر این که پسماندهای هرکدام از شهرستان‌های انزلی، آستارا، طالش و لاهیجان به نقاط مشخصی انتقال می‌یابند، گفت: در حال حاضر در پهنه شهرستان انزلی، تمام زباله‌های تولیدی صرفا در یک نقطه به نام «خُمیران» جمع‌آوری می‌شود که از گذشته یک کارخانه کود آلی در آن تاسیس شده است. همچنین در هرکدام از پهنه‌های شهرستان‌های آستارا، طالش و لاهیجان نیز تمام زباله‌های تولیدی صرفا به یک نقطه مشخص برای دفن منتقل می‌شوند. ضمن این که زباله‌های مناطق شرقی استان یعنی شهرستان‌های رودسر و کلاچای نیز به کارخانه کمپوست رشت تحویل داده می‌شود.
وی افزود: در پهنه شهرستان رودبار نیز بخشی از زباله‌های تولیدی به کارخانه کمپوست رشت انتقال می‌یابد و بخش دیگری از زباله‌ها در نقاط پراکنده در این شهرستان رهاسازی می‌شود؛ البته با کمک مسئولان این شهرستان، در حال برنامه‌ریزی برای هدایت تمام پسماندهای پهنه رودبار به یک نقطه مشخص و احداث مجتمع MRF در آن محل هستیم. همچنین برنامه بلندمدت پیش‌بینی‌شده در کارگروه مدیریت پسماند استان گیلان، این است که طرح‌هایی مشابه فرآیند بهسازی سایت سراوان برای تمام لندفیل‌های دفع غیربهداشتی زباله در سطح استان اجرایی شود.
تلاش برای مدیریت جامع پسماندهای گیلان در بلندمدت
توانا با بیان این که سایت «تموشل» شهرستان لاهیجان، تنها نقطه‌ای در میان ۸ نقطه کنترل‌شده دفع زباله در استان گیلان است که زباله‌ها در آن به صورت استاندارد دفن می‌شوند، عنوان کرد: روزانه حدود ۲۰۰ تن زباله به شکل اصولی در سایت تموشل دفن می‌شود و همچنین روزانه حدود ۲۰۰ تن پسماند نیز کارخانه کود آلی انزلی بازیافت می‌شود. ضمن این که هر روز حدود ۴۰۰ تن زباله در کارخانه کمپوست رشت مورد بازیافت قرار می‌گیرد و می‌توان گفت از میان حدود ۲ هزار تن پسماند تولیدی در استان گیلان در طول یک شبانه‌روز، تنها همین مقدار یعنی حدود ۸۰۰ تن به صورت اصولی پردازش می‌شود و مابقی زباله‌ها همچنان به شکل‌هایی نامناسب دفع می‌شوند.
مدیر سازمان پسماند استان گیلان ادامه داد: در سال‌های اخیر توانسته‌ایم با کاهش تعداد لندفیل‌های رهاسازی پسماند در گیلان از ۲۰ به ۱۰ نقطه مشخص، از پخش شدن بیشتر آلودگی‌های محیط‌زیستی در سطح استان جلوگیری کنیم؛ اگرچه حتما باید در همین ۱۰ نقطه نیز زیرساخت‌های مناسب برای مدیریت جامع پسماند، تولید کمپوست، تصفیه شیرابه و ... را فراهم کنیم و در همه نقاطی که دپوی زباله در آنها ممنوع شده است یا در آینده ممنوع خواهد شد نیز باید برنامه‌هایی برای بهسازی یا ایزولاسیون محل و تصفیه شیرابه‌های مربوطه اجرا شود؛ البته باید توجه داشت که انجام مجموعه این اقدامات صرفا در بلندمدت امکان‌پذیر خواهد بود.
وی در پایان تصریح کرد: براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، تمرکز استانداری گیلان طبق دستور وزیر محترم کشور، توجه به تفکیک زباله از مبدأ در تمام ۵۶ شهر استان گیلان و تمام یک هزار و ۸۴۶ روستای دارای دهیار با محوریت و راهبری فرمانداران شهرستان‌ها به عنوان رؤسای کارگروه‌های پسماند است. همچنین در حال حاضر، فرآیندهای آموزش و جمع‌آوری تفکیک و همچنین استقرار روش‌های هوشمند در دست اجرا قرار دارد و امیدواریم تا پایان امسال شاهد کاهش میزان زباله تولیدی توسط مردم و همچنین اجرای برنامه‌های لازم برای نهادینه شدن فرهنگ تفکیک زباله از مبدأ توسط فرمانداری‌ها و شهرداری‌های استان باشیم.
