زیبایی، محصول اندیشه است

به گزارش ایلنا، اولین جشنواره جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی با حضور عاملی رئیس این جشنواره کار خودش را رسما آغاز کرد و طی برنامه‌ریزی که در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شده این روند تا پایان سال ادامه دارد و در نهایت منجر به اعلام جوایز می‌شود. 

عاملی در ابتدای جلسه در سخنانی گفت: روز معمار که ۳ اردیبهشت است را به همه تبریک می‌گوییم و باعث افتخار است که شاهد آغاز به کار جشنواره جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی باشیم و این زمینه‌های را فراهم می‌کند که توجه بیشتری به جامعه فکری حوزه معماری به وجود بیاید و شاهد شکوفایی بیشتر این حوزه فکری و اندیشه‌های کشور باشیم. 

عاملی با اشاره به اینکه به عنوان فردی فعال در حوزه ارتباطات که از منظر ارتباطات و فرهنگ به معماری نگاه می‌کند، ادامه داد: معماری هم در جهان ذهن و هم در جهان عین وجود دارد و اگر ما شکوفایی و زیبایی را در جهان عین در قالب بناها و آثار عینی معماری مشاهده می‌کنیم، محصول شکوفایی، زیبایی و زیبایی نگری در ذهن است. 

وی خاطر نشان کرد: اگر ذهنی دارای چارچوب، نظم و قاعده مندی و دارای اصول به تعبیر شما مودولار باشد ظهور این ذهن منظم و فاخر در عینیت‌های بیرون و در شهرسازی و معماری و در مبلمان شهری ظهور پیدا می‌کند. 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی توضیح داد: زیبایی در درجه اول محصول اندیشه است و اندیشه که باشد اتفاقات بیرونی هم زیبا خواهد بود. 

عاملی گفت: ذهن انسان گرا و الهی، بنای انسان گرا و الهی تولید می‌کند و شاید اگر با یک نگاه مادی گرا و سکولار به بنا نگاه کنیم ساختمان ساخته می‌شود ولی از آن روح همه جانبه نگر برخوردار نیست. مولفه‌هایی مثل عدالت گرایی، معنویت گرایی، مردم داری، توجه به دیگران در ساخت بنا وجود دارد که اصول آن از یک اندیشه الهی برگرفته می‌شود. 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: این موضوع را معمارهای بزرگ گفته‌اند که معماری یک موجود زنده است و می‌تواند همانند انسان که یک موجود زنده است، دچار مرگ و آشفتگی و یا بی‌قاعدگی شود. این موجود زنده مثل انسان است و نظیر انسان است که تعین بیرونی پیدا کرده و دارای ابعاد متعالی و انگیزه مندی است. انگیزه‌های بزرگ است که بناهای بزرگ با جزئیات زیاد و آثار فاخر ماندگار در تمدن بشری خلق می‌کند. 

عاملی تصریح کرد: معماری مانند خود جامعه انسانی دارای تنوع و رشد است و لذا نباید ناراحت تنوع باشیم. تنوع از خصیصه‌های زندگی انسانی و اجتماعی است که بروز آن در معماری در ساخت‌ها و نمایش‌های متنوعی وجودی شکل می‌گیرد. تنوع و در عین حال نظم عنصر بسیار مهمی است ولی هم اکنون به لحاظ چینش و ظاهر در معماری کنونی نوعی آشفتگی وجود دارد. 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: معماری دارای هویت و تعلق‌های زمانه است که می‌توان از روی آن مشخص کرد که این معماری متعلق به چه تمدن، ملت و دوره زمانی است و اگر معماری از چنین مشخصه‌های تاریخی و هویتی برخوردار نبود یعنی دچار نوعی بی‌هویتی شده است. 

عاملی ادامه داد: نکته دیگری که درباره معماری اهمیت دارد این است که معماری پاسخ به یک نیاز چند وجهی است و قاعدتا چیزی که امروز تحت عنوان معماری بنا شکل می‌گیرد حتما باید به محیط زیست توجه داشت باشد و محیط زیست بر چگونگی معماری بنا تاثیر بگذارد. 

در ادامه ابعاد چند وجهی معماری، وی تاکید کرد که معماری به عناصر سلامت جسمی و روحی باید توجه کند و در عناصر معماری جامع نگر باید به سلامت روحی افراد توجه شود. توجه به قوانین اسلامی در معماری عصر انقلاب اسلامی مهم است و باید تبدیل به استانداردهایی شود. معماری یک نمادی است که بیانگر توانایی یک کشور است و توانایی‌های ملی یک کشور را از فاخر بودن بناها می‌توان دریافت کرد. 

استاد ارتباطات دانشگاه تهران افزود: بخش قابل توجهی از قدرت و بی‌قدرتی ملت‌ها از روی معماری آن کشور انتزاع می‌شود. معماری شکل دهنده با هم بودگی یک ملت هم هست و وقتی در چینش بناها یک عنصر همبستگی، همراهی و هم توانی را در بنا می‌بینید بیان کننده هویت ملی است. در بیانات مقام معظم رهبری تاکید می‌شود که معماری منشا اعتماد به نفس ملی است. 

عاملی گفت: مسئولیت سنگینی بر دوش جامعه معماری است که بودن اجتماعی یک ملت را شکل می‌دهد. وقتی از معماری ملی صحبت می‌کنیم خلط مبحث می‌شود که کار جهانی نباید بکنیم و یا نباید ترکیب معماری ایرانی با معماری سایر کشورها داشته باشیم که درک غلطی است. 

عاملی ضمن انتقاد از این دیدگاه افزود: آن معماری، فاخر است که ظرفیت جهانی داشته باشد و اگر معماری ظرفیت وجود جهانی پیدا کرد در سطح ملی هم پذیرفته می‌شود و معماری جهانی حتما معماری ملی می‌شود ولی معماری‌های ملی ممکن است ظرفیت پیوند خوردن با جهان را نداشته باشند. 

عاملی گفت: در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که در هم تنیدگی جهانی هر روز بیشتر می‌شود و بعنوان مثال با انفجار ارتباطات مواجه شده‌ایم و هر روز ۳۰۰ میلیارد ایمیل ارسال می‌شود و نزدیک ۲ میلیارد وب سایت در دنیا به وجود آمده و عوامل مختلفی ما را به یکدیگر گره زده و با گره خوردن ملت‌ها و کشورها با یکدیگر باید به فضای جهانی با حفظ اصالت‌های فرهنگی توجه کنیم. البته همانطور که فرهنگ از یک پیوستگی تاریخی برخوردار است و خط هویت فرهنگی در جریان تاریخی فرهنگی ادامه پیدا می‌کند، معماری نیز دارای یک خط تمدنی باید باشد بگونه‌ای که بازگو کننده تمدن نوین اسلامی باشد و بازگو کننده تحولات ناشی از انقلاب اسلامی در ایران عزیز باشد. البته این خط تمدنی می‌تواند منقطع شود و یک جایی دچار سردرگمی و چندگانگی‌های منتهی گم گشتگی شود. 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی توضیح داد: ما از اینکه با سایرین در معماری همکاری کنیم باکی نداریم اما باید مسیر تمدنی خودمان را دنبال کنیم این مسئله در عصر جهانی شدن جای تاکید دارد. جهانی بودن برای جامعه ما که بر مبنای اسلامی ریشه جهانی و پیام جهانی دارد بسیار مهم است. خصوصا در جهان اسلامی یک وجوه مشترک پنهان و آشکار وجود دارد که بر گرفته از پیام جهانی اسلامی که لازم در مولفه‌های تمدن نوین اسلامی بروز پیدا کند که البته معماری از شاخصه‌های مادی و معنوی تمدنی است. جامعه ایرانی به دلیل سابقه تاریخی خود کاملا جهان گرا است و اولین ویژگی جامعه ایرانی که بعد جهانی آنرا نیز تقویت می‌کند، دینی بودن آن است. 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه خصلت دیگر جامعه ایرانی پیشرفت گرایی است افزود: مردم کشور ما علاقه‌مند به پیشرفت هستند و عقلانیت متمایل به پیشرفت را می‌پسندند و کوته بینی منجر به پسرفت را تقبیح می‌کنند. این مسائل در زمینه تشویق‌های معماری در نظر گرفته شده است. 

عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: جهان مجازی خودش دارای معماری است و سه ویژگی معماری شبکه مجازی موژولار بودن، یکپارچگی و شبکه‌ای بودن و لایه‌ای بودن است. اینترنت هم معماری شبیه به معماری فیزیکی فضای مجازی را دارد. 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی توضیح داد: جنبه نمایشی معماری اینترنت هم خیلی مهم است و در جامعه معماری لازم است که به آن توجه شود. عنصر سادگی محیط و یا توجه به ناتوانان جسمی، کم بیناها، نابیناها در محیط مجازی در معماری فضای مجازی اهمیت پیدا می‌کند کما اینکه در معماری فیزیکی هم این عنصر مهم و برجسته است. مسابقه ملی معماری به معماری فیزیکی نباید ختم شود بلکه باید به معماری در بستر محیط مجازی هم توجه شود و شاید نوآوری‌هایی در جامعه ایرانی وجود داشته باشد که بتوان قدم مثبتی در این مسیر برداشت. 

عاملی گفت: رتبه ایران به لحاظ نسبت مهندسین فارغ التحصیل به جمعیت خیلی بالا است و جامعه مهندسی بزرگی داریم و باید بتوانیم از این جامعه مهندسی استفاده کنیم و انشاالله که شاهد همکاری همه جانبه در همه رشته‌های مرتبط با معماری باشیم و این جایزه پایه کار اساسی را بگذارد و موسسان این کار از افتخارات ایران هستند و حتما موفق خواهد بود. در دهه فجر محورهای این جشنواره جمع‌بندی خواهد شد. 

امیر محمدخانی دبیر اولین جشنواره جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی گفت: بدون هیچ تردیدی امروز نقطه مهم تاریخی و تمدنی در تاریخ معاصر ایران خواهد بود. در آغاز مسیری هستیم که با طلوع سال ۱۴۰۰ شمسی بتوانیم به سمت تغییرات و اصلاحاتی جدی در حوزه معماری و شهرسازی کشورمان حرکت کنیم که جای تقدیر دارد که شورای عالی انقلاب فرهنگی بستر این موضوع را تائید کردند و دبیر کلی این جایزه را دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی پذیرفته‌اند. 

دبیر اولین جشنواره جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی افزود: ایجاد این موضوع و تصویب آن توسط شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی اتفاق بی‌نهایت بی‌سابقه‌ای در تاریخ معاصر کشور بوده است. 

محمد خانی گفت: زمانی برگزاری این جشنواره از ۳ اردیبهشت تا دهه مبارک فجر هرساله برگزار می‌شود. این جایزه در چهار بخش اصلی برگزار می‌شود. بخش اول جایزه اصلی معماری عصر انقلاب اسلامی است، بخش دوم جشنواره معماران جوان، بخش سوم همایش علمی و بخش چهارم نمایشگاه ارائه دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه معماری است. 

وی درباره مهمترین بخش‌های این جشنواره گفت: در بخش جایزه اصلی معماری عصر انقلاب اسلامی که با مشارکت همه خانواده معماری کشور برگزار خواهد شد، یک همگرایی کاملی رقم خواهد خورد که موجب تحول در حوزه معماری خواهد شد. این جایزه به همه گروه‌های فعال در ساخت شهرها و روستاها اعم از عمران، معماری، سازه، تاسیسات، معماری منظر، طراحی داخلی، طراحی شهری، کارفرمایان، سرمایه گذاران، شهرداری‌ها و سایر مسئولین و نهادهای مرتبط با معماری خواهد بود. 

محمد خانی توضیح داد: در این بخش آثار ۴۰ساله ایران (از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۸) مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. بخش دوم جشنواره نیز به متخصصان جوان، خلاق و دانشگاهی اختصاص دارد و به آینده معماری ایران پرداخته خواهد شد. در بخش سوم همایش نیز کتاب‌ها، مقاله‌ها و… چهل سال گذشته توسط دانشگاه‌های برتر مورد توجه قرار می‌گیرد. بخش چهارم نیز نمایشگاه دستاوردهای معماری انقلاب اسلامی است که با مشارکت بخش خصوصی و دولتی در زمینه معماری و شهرسازی در دهه فجر برگزار می‌شود. 

محمد خانی درباره برنامه زمانی این جشنواره گفت: از همین اردیبهشت ماه کارگروه‌های تخصصی و علمی برگزار، در تیرماه فراخوان جایزه اصلی، معماران جوان و همایش علمی را خواهیم داشت و در مرداد آغاز انتخاب ملی داوران، مهر ماه آغاز داوری آثار کل بخش، در آبان جشنواره معماران جوان برگزار، در آذر ماه همایش علمی را برگزار، در دی ماه اهتمام داوری جشنواره خواهد بود و اختتامیه نهایی در دهه فجر سال ۱۴۰۰ با برگزاری نمایشگاه خواهد بود. در واقع با ۸ گام فعالیت‌های مختلفی را خواهیم داشت. 

در پایان عاملی در جمع‌بندی این نشست اظهار داشت: این جایزه یک نهادسازی جدید برای تقویت معماری عصر انقلاب اسلامی خواهد بود. پایه این نهاد را رتبه‌بندی معماری ایران است. اگر بتوانیم زیرساخت‌های ساختاری، معیاری و روش‌های ارزیابی و داوری کار را محکم و قوی با رعایت عدالت و نکات علمی و مهارتی و حرفه‌ای تنظیم کنیم حتما این جایزه می‌تواند نقش آفرینی در جهت دهی به معماری ایران داشته باشد. 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: جوایز مهم بین المللی و ملی در جهان مغناطیس اصلی هنجارسازی مهارتی و حرفه‌ای هستند و اگر بتوانیم پایه کار را درست بگذاریم موفق خواهیم بود. جایزه باید در مرحله اول عادلانه باشد و اصول قضاوت تخصصی را رعایت کند و نباید به دولتی و غیر دولتی بودن بنا توجه کرد. 

عاملی در ادامه با تاکید بر اینکه چون می‌خواستیم این کار شروع شود، و اساتید محترم تاکید کردند، مسئولیت برگزاری دوره اول جایزه بر عهده دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گذاشته شد، افزود: در ادامه کار باید یکی از معماران بزرگ ایران این مسئولیت را بر عهده بگیرد. هیات داوری علمی مبنای کار خواهند بود و از انجمن‌های مردمی در این کار استفاده خواهد شد. 

وی با بیان اینکه معماری لباس تن ماست افزود: ما داریم در این فضا زیست و زندگی می‌کنیم و در هر کجاز هستیم در فضای معماری هستیم و با معماری زندگی می‌کنیم که آثار خودآگاه و ناخودآگاه دارد. آثار ناخودآگاه معماری بیشتر از آثار خودآگاه آن است. 

به گفته‌ استاد دانشگاه تهران، این بستر باید یک فضای فاخر باشد. امروز دو نوع هویت در حال فراگیر شدن است. هویت‌های دو رگه و نامعین که گرفتار تشویش هستند. این تشویش از مسیر عملی زندگی یعنی مسیر گذران اوقات فراغت، بازار، مدرسه‌ای، دانشگاه و معماری شکل می‌گیرد. در عمل در این مسیر زندگی می‌کنیم که البته خود این مسیر فرهنگ جامعه را شکل می‌دهد. 

عاملی با اشاره به اینکه اگر اینها نظم داشته باشند انسان‌ها زیست آرامی در آن خواهند داشت خاطر نشان کرد: اگر بی‌نظم باشد انسان‌ها زیست به هم ریخته و آشفته‌ای خواهند داشت و بقول استوارات هال دچار یک خواب ناآرام می‌شوند. گاهی اوقات انسان احساس می‌کند که بناها خشونت تولید می‌کنند و البته آرامش هم از بناها ایجاد می‌شود. با زیر ساخت قوی، جدی گرفتن موضوع، تعریف استانداردهای دقیق و استانداردها و شاخص‌هایی که می‌تواند مسیر آینده معماری ایران را رقم بزند می‌توان در نظام معماری تاثیرگذاری اصلی را داشته باشیم. 

در پایان او برای جامعه معماری ایران، کمیته علمی و اجرائی جایزه ملی معماری در عصر انقلاب اسلامی آرزوی موفقیت کرد.