مرگ دوباره یا بازگشت به حیات دریاچه ارومیه

به گزارش ایلنا، کاهش بارندگی ها و به طبع آن خشکسالی امسال موجب کاهش ۵۵ سانتی متری سطح تراز آب دریاچه ارومیه شده و  وضعیت این تالاب بین‌المللی را وخیم تر کرده است به طوریکه دریاچه ارومیه هم اکنون بین مرگ دوباره یا بازگشت به حیات قرار گرفته  است.

در سال ۹۳ حدود ۹۵ درصد از مساحت دریاچه ارومیه به صورت کامل از بین رفته و هر روز بر نگرانی‌های زیست محیطی از جمله ریزگردهای نمکی، از بین رفتن بخش کشاورزی و… تهدید حیات میلیون‌ها نفر انسان ساکن در منطقه شمال‌غرب کشور افزوده می‌شد.

بر همین اساس دولت یازدهم با شعار احیای دریاچه ارومیه ستاد احیای دریاچه ارومیه را تشکیل داد.

 تاکنون بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه هزینه شده و وعده دولت برای احیای آن تا سال ۱۴۰۱ محقق نشده و  شاهد عقب گرد و بازگشت دریاچه ارومیه به روزهای بحرانی قبل از سال ۹۲ الی ۹۳ هستیم.

کاهش ۵۵ سانتیمتری سطح تراز دریاچه ارومیه، توقف رهاسازی آب سدها به سمت این تالاب، عدم تحقق حق آبه آن در سال آبی جاری، سرخ شدن پهنه فیروزه‌ای دریاچه ارومیه، افزایش تبخیر و احتمال کاهش ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتری دوباره آب دریاچه ارومیه به همراه  عدم اتمام طرح‌های مهم احیای دریاچه ارومیه از جمله انتقال آب از سد کانی سیب، انتقال پساب از طریق تصفیه خانه‌های تبریز و ارومیه، دلایل عدم موفقیت در احیای دریاچه ارومیه به شمار می‌رود.

هر چند در طول فعالیت هفت ساله ستاد احیای دریاچه ارومیه به مدد بارش‌های مناسب، دریاچه ارومیه که تا مرز مرگ و خشک شدن پیش رفته بود به وضعیت نسبتاً مطلوبی رسید، اما در حال حاضر سطح تراز دریاچه ارومیه نزدیک به سه متر با تراز اکولوژیک فاصله دارد و حتی ادامه روند فعلی نگرانی‌ها در خصوص بازگشت دریاچه ارومیه به روزهای بحرانی‌تر افزایش داده است.

به گفته کارشناسان، با خشک شدن دریاچه ارومیه بیش از ۱۰ میلیارد تن نمک به صورت گردوغبار و طوفان بر سر مردم این ناحیه فرو خواهد ریخت و این بحران تنها گریبان آذربایجان را نمی‌گیرد، بلکه بسیاری از مناطق کشور را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد.

عدم تحقق حق آبه و کاهش دما از مهمترین دلایل کاهش تراز آب دریاچه ارومیه

معاون فنی اداره کل محیط زیست آذربایجان غربی در خصوص آخرین وضعیت دریاچه ارومیه و طرح‌های احیا  گفت: در حال حاضر وضعیت دریاچه ارومیه به روزهای بحرانی خود در سال ۹۲ رسیده و تراز دریاچه هم اکنون با کاهش ۵۵ سانتی‌متری به ۱۲۷۱.۲۰ رسیده است.

حجت جباری کاهش بارندگی، عدم مدیریت منابع آبی در بخش کشاورزی و سایر بخش‌ها، افزایش دمای هوا به همراه عدم تحقق حق آبه مورد نیاز دریاچه را از مهم‌ترین دلایل بازگشت دریاچه به شرایط بحرانی عنوان کرد و افزود: به دلیل کاهش بارندگی میزان تولید آب امسال در استان کم بوده، اما عدم تحقق حق آبه دریاچه ارومیه شرایط را تشدید کرده است.

معاون فنی اداره کل محیط زیست آذربایجان غربی با انتقاد از عدم مدیریت منابع و مصارف در سایر بخش‌های استان به خصوص در بخش کشاورزی، گفت: در سال آبی جاری با وجود کاهش بارندگی‌ها مصارف بخش کشاورزی و سایر بخش‌ها نه تنها کم نشده، بلکه حق آبه این بخش‌ها تأمین شده و حق آبه محیط زیست و دریاچه ارومیه کم شده است.

وی در خصوص دلایل عدم رهاسازی آب سدها به سمت دریاچه ارومیه، گفت: وزارت نیرو ادعا می‌کند میزان آب‌گیری سدها امسال به‌دلیل کاهش بارندگی‌ها کم بوده و به دلیل نیاز آبی بخش کشاورزی و آب شرب رهاسازی آب سدها به سمت دریاچه ارومیه متوقف شده است.

جباری خاطرنشان کرد: این ادعا در حالی مطرح می‌شود که وزارت نیرو می‌توانست در زمان مناسب حق آبه کامل و مورد نیاز دریاچه ارومیه را رهاسازی کند اما نکرد، هر چند امسال میزان بارش‌ها کاهش قابل توجهی نیز دارد.

کوتاهی وزارت نیرو در تأمین حق آبه دریاچه ارومیه

فرهاد سرخوش مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی در بازگشت دریاچه ارومیه به روزهای بحرانی، گفت: وسعت فعلی دریاچه ارومیه سه هزار و ۴۸۸ کیلومتر مربع و حجم آب موجود آن چهار میلیارد و ۵۱ میلیون مترمکعب است که در مقایسه با مدت زمان مشابه پارسال از نظر وسعت نزدیک ۲ هزار کیلومترمربع و از نظر حجم آب نیز ۲ میلیارد مترمکعب کاهش دارد.

رخوش  با بیان اینکه معیشت و زندگی مردم منطقه شمال غرب کشور به خصوص استان‌های آذربایجان غربی و شرقی با بهبود شرایط بحرانی دریاچه ارومیه ارتباط مستقیمی دارد، اظهار کرد: با بازگشت وضعیت دریاچه ارومیه به شرایط کم آبی، معیشت و زندگی نزدیک به ۱۵ میلیون نفر مردم منطقه به خطر خواهد افتاد.

وی با انتقاد از عملکرد وزارت نیرو در خصوص پرداخت حق‌آبه دریاچه ارومیه، گفت: متأسفانه در سال آبی ۱۴۰۰- ۱۳۹۹ دریچه سدها را به روی ارومیه بسته و اجازه نداده‌اند آبی به دریاچه برسد.

سرخوش اظهار کرد: در حوضه‌های آبریزی مثل دریاچه ارومیه که دارای سد هستند، وزارت نیرو آب را پشت سدها نگه می‌دارد و براساس توافق‌های انجام شده در زمان مشخصی آب را به سمت دریاچه رها می‌کند، اما متأسفانه امسال تمام سدها را بسته و اجازه نداده‌اند که آب به دریاچه ارومیه برسد.

سرخوش با اشاره به اینکه براساس مصوبات شورای عالی آب و ستاد احیای دریاچه ارومیه آب شرب و پرداخت حق‌آبه محیط زیست باید در اولویت وزارت نیرو باشند، اظهار کرد: متأسفانه وزارت نیرو به تعهدات خود در این زمینه و البته مصوبات قانونی عمل نکرده است.

مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی با اشاره به اهمیت و تأثیرگذاری مستقیم دریاچه ارومیه بر معیشت مردم منطقه، تاکید کرد: چنانچه رهاسازی‌ها تداوم نیابد، وضعیت دریاچه با توجه به نزدیک شدن به فصل گرما و تبخیر آب، بحرانی خواهد شد.

سرخوش با بیان اینکه طرح‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه تاکنون توانسته دریاچه ارومیه را از شرایط خشک شدن به حالت تثبیت برساند، گفت: در صورت اتمام طرح‌های سازه‌ای آبی و اصلی از جمله انتقال آب از سد کانی سیب و اتمام طرح‌های تصفیه خانه می‌تواند به بهبود دریاچه ارومیه امیدوار بود.

وی با بیان اینکه در حال حاضر ۲ تصفیه خانه بزرگ ارومیه و تبریز با هدف انتقال پساب به دریاچه ارومیه در حال اجرا هستند، ادامه داد: تصفیه خانه ارومیه با ۹۸ درصد و تصفیه خانه تبریز با ۸۵ درصد پیشرفت فیزیکی در حال اجرا است هستند و براساس قول مسئولان قرار است تا پایان تیر ماه تصفیه خانه‌ها آماده بهره برداری شوند.

مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی خاطرنشان کرد: با اتمام این ۲ تصفیه خانه در حالت فعلی ۱۵۰ میلیون لیتر و در صورت بهره برداری کامل سالانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب پساب از این ۲ تصفیه خانه به صورت دائمی به سمت دریاچه ارومیه سرازیر می‌شود.

سرخوش در خصوص روند اجرای طرح انتقال آب از سد کانی سیب گفت: این طرح در سال‌های آتی براساس زمان بندی مورد نظر در حال اجرا بود، اما در ماه‌های اخیر به‌دلیل شرایط کاری سخت روند اجرا با کندی مواجه شده است.

وی با بیان اینکه هم‌اکنون در بخش حفر تونل به یک آبرفت برخورده‌ایم، گفت: این امر در ماه‌های گذشته موجب کندی روند اجرا شده بود، اما در هفته‌های اخیر با مدیریت مناسب توانسته‌ایم روزانه ۷.۵ متر در بخش حفر تونل پیش روی کنیم، براساس قول وزارت نیرو در عرض ۲ ماه شاهد اتمام این طرح خواهیم بود.

براساس اظهارات محیط زیست و ستاد احیای دریاچه ارومیه عدم تأمین حق آبه مورد نیاز این زیست بوم از سوی وزارت نیرو مهم‌ترین عامل وضعیت فعلی و بحرانی دریاچه ارومیه است.