تاریخچه استفاده از ابزار منبت کاری

در زمان‌های قدیم، از این هنر، نه تنها بر روی چوب، بلکه بر روی سایر اجسام از قبیل سنگ و فلزات هم بکار گرفته شد. در یونان باستان، حکاکی بر روی چوب با ابزارهای منبت کاری، برای ساخت مجسمه‌سازی بکار گرفته شد، اما نسبت به حکاکی بر روی عاج از مطلوبیت کمتری برخوردار بود. مدتها بعد، منبت کاری در اروپا و در کنار معماری‌های قرون وسطی، رومی و گوتیک، در کلیساها بکار گرفته شد و سپس در کنار مبلمان زیبا و دکوراسیون داخلی مورد استقبال قرار گرفت.

در سال‌هال 1530-1470 میلادی، بزرگترین حکاکی‌های چوبی در تاریخ مجسمه‌سازی، در آلمان با هنرِ ساخت محراب و آثار مذهبی خلق شد. به دلیل پایداری کمتر چوب نسبت به سنگ در برابر عواملی از قبیل رطوبت، آب و هوا و حشرات، بقایای ناچیزی از هنر منبت کاری قدیمی باقیمانده است. با این وجود، شاهکارهایی از منبت کاری‌های چوبیِ معروف، در بهترین موزه‌های هنری و باغ‌های مجسمه‌سازی در سراسر جهان وجود دارد.

همچنین، منبت کاری مدرن چوبی، طی قرن هفدهم در انگلستان توسعه یافت. در کشور ما نیز این هنر از زمان‌های قدیم تاکنون انجام شده و طرفداران خاص خود را دارد. روش‌ها و سبک‌های حکاکی روی چوب شامل تراشه، کنده‌کاری برجسته و... است و از انواع چوب نرم و چوب سخت از جمله چوب درختان بلوط، ماهون، گردو، نارون، شمشاد و... استفاده می‌شود.

مهم ترین ابزارهای منبت کاری روی چوب کدامند؟

هنرمند منبت کار، بعد از انتخاب بلوک کاری مناسب خود، جهت پایه کار، نیاز به ابزارهای مختلفی دارد تا طرح و شکل مدنظر خود را بر روی آن اجرا کند. از ابزار منبت کاری مختلفی استفاده می‌شود که هرکدام دارای کاربردها و ویژگی‌های خاص خودشان هستند. اما نام این ابزار محدود است و شاید تنها تفاوت فاحش این ابزارها از قدیم تاکنون الکتریکی شدن همان ابزارها باشد. در ادامه به معرفی این ابزارهای منبت کاری میپردازیم.

مغار

 مهمترین و کاربردی‌ترین ابزارمنبت کاری مغار است و در انواع و سایزهای مختلف برای ایجاد برش و کنده‌کاری‌ها و نقوش متنوع بر روی چوب استفاده می‌شود. شامل انواع مختلفی از جمله تخت سرکج، قاشقی، تخت، نیم باز و...  بسته به طرح و الگوی مدنظر می‌باشد.

چاقوی منبت کاری (Wood Carving Knife)

 انواع این چاقوها جهت ایجاد کنده‌کاری بخش‌های کوچک و بزرگ در بلوک پایه کار استفاده می‌شود.

اره، چکش و سوهان

از اره برای برش چوب به بلوکِمدنظر در اندازه و ابعاد دلخواه و همچنین برش چوب به قطعات کوچک و بزرگ استفاده می شود. همچنین از چکش جهت وارد کردن ضربه به مغار بکار می‌رود. برای ایجاد ضربه‌های قوی‌تر از چکش‌های قوی‌تری استفاده می‌شود.

سوهان نیز جهت صاف و صیقلی کردن نقوش منبت کاری و ظریف‌کاری‌های لازم به خصوص در منبت کاری با نقش‌های پیچیده به کار می‌رود. انواع سوهان شامل سوهان تخت، سه گوش، نیم گرد، چهارگوش و... می‌باشد.

میز کار، گیره متحرک و روغندان

جهت انجام هنر منبت کاری و تسلط بر انجام کار، از میز کار استفاده می‌شود. این میز باید در برابر ضربه مقاومت و استحکام لازم را داشته باشد. همپنین منبت کار جهت تثبیت بلوک کاری و دقت انجام کار مطابق با زاویه دلخواه خود، از گیره متحرک استفاده می‌کند که معمولاً از جنس چدن انتخاب می‌شود. همچنین جهت روانکاری وسایلی از قبیل گیره متحرک از روغندان استفاده می شود.

ابزارهای برقی منبت کاری

جهت راحتی و سرعت انجام کار و همینطور در طراحی نقوش پیچیده بر روی چوب کاربرد دارد. برای مثال استفاده از دستگاه های برش لیزر کمک زیادی به منبت کاری میکند تا بخشی از فرآیند برش کاری و ایجاد نقوش بر روی چوب که نیاز به زمان زیادی دارد، در کوتاه ترین زمان انجام شود.

2 نکته در رابطه با ابزارهای منبت کاری

اول اینکه جنس ابزار منبت کاری معمولاً  از فولاد سخت تهیه می‌شود تا در برابر ضربه مقاومت لازم را داشته و خم نشود. همچنین جهت جلوگیری از تعریق دست، راحتی استفاده و نگهداشتن این ابزارها و تسلط کافی بر آنها، قسمت فلزی ابزار متصل به دسته چوبی هستند.

دوم اینکه باید به یاد داشته باشید به دلیل استفاده‌ی مداوم این ابزارآلات توسط منبت کاران، آنچه که در انتخاب ابزارهای منبت کاری مهم است، کیفیت و استحکام آنها می‌باشد. همچنین، استفاده مداوم این ابزارآلات موجب کند شدن آنها می‌شود که معمولاً با سنباده دستی یا دستگاه سنگ سنباده این مشکل برطرف خواهد شد.

اما، با ظهور انواع مغار‌ها و ابزارهای الکتریکی در منبت کاری، انجام کارها توسط منبت کاران راحت‌تر و سریع‌تر گردید و حتی طرح‌ها و نقش‌های بسیار پیچیده با ظریف‌کاری‌های بسیار خاصی بر روی انواع چوب ثبت شده است. این دستگاه‌ها، مجهز به ولوم تنظیم سرعت چرخش هستند که به منبت کار اجازه می‌دهد تا کار را با سرعت دلخواه خود انجام دهد.

کلام آخر

لازم به ذکر است، وسایل و ابزاری که در این محتوا به آن پرداخته شد، جزو ابزار و وسایل متداول و مهمی است که در منبت کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. ممکن است با مراجعه به یک کارگاه منبت کاری، وسایل و ابزارآلات دیگری را مشاهده کنید که منبت کاران جهت سهولت کار و بسته به انجام کار حرفه‌ای و تخصصی خود از آن بهره برند. ولی بطورکلی ابزارآلاتی که به آنها اشاره شده برای شروع حرفه و هنر منبت کاری کفایت می‌کند.

در پایان توصیه می‌شود در صورتی که علاقمند به این هنر و حرفه زیبا هستید و قصد یادگیری آن را دارید، لازم نیست حتماً سری کاملی از ابزارهای منبت کاری را تهیه کنید. می‌توانید تنها با خرید یک یا دو مورد از مغار‌ها کار خود را زیر نظر مربی و یا با استفاده از فیلم‌های آموزشی مختلف، آغاز کنید. آنچه که در این کار مهم است، چگونگی کار با همین ابزار آلات ساده ولی با تسلط و ابتکار عمل است.

به هر حال، اگر به هر نحوی، قصد خرید ابزارهای منبت کاری را دارید به شما پیشنهاد می‌شود حتماً به کیفیت و دوام محصول و کمپانی سازنده آن توجه نمایید. سپس، با مقایسه قیمت‌ها، بهترین خرید خود را انجام دهید.

جهت اطمینان از خرید می‌توانید با متخصصان این حرفه مشاوره داشته باشید.

منابع

https://handicrafts365.com/wood-carving-tools/

https://www.solidsmack.com/buying-guides/best-wood-carving-tools//