وضعیت دانشگاه ها در جهان در وضع گذار و تغییر دائمی است

به گزارش ایلنا، منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، در افتتاحیه چهارمین همایش ملی جامعه و تعلیم وتربیت با محوریت هویت در فضای مجازی  در دانشگاه خوارزمی بصورت مجازی برگزار شد اظهار داشت: مستحضر هستید آموزش عالی در سراسر دنیا همواره خودش و رابطه‌اش با جامعه را مورد ارزیابی و تغییر قرار داده است. در بحران، در نظام تعلیم و تربیت معمولا معلول یک بحران در جامعه است که بسیاری از ایده‌های موجود در باب مسائل محوری دانش، فرهنگ و جامعه را با پرسش مواجه می‌کند.

او افزود: این بحران، مباحث معنادار و هدفمند مربوط به تعلیم و تربیت را برمی انگیزد و تغییرات در نهادهای آموزشی از جمله دانشگاه‌ها را به پیش می‌برد. نقش اجتماعی و صورت دانشگاه و برنامه‌های آن، در جهانی که به سرعت در حال تغییر است، تقریبا در یک وضع گذار و تغییر دائمی قرار دارد، وضعی رویارو با چالش‌های مستمر ناظر بر رهبری و قابلیت انطباق. 

وزیر علوم گفت: آموزش دانشگاهی، امروز به یک الزام برای بیان تام و تمام شهروندی تبدیل شده است. از طرف دیگر دانشگاه یک تمهیدگر و فراهم آورنده اساسی محصولات و خدمات محسوب می‌شود که جامعه عمیقا بدان وابسته است، محصولات و خدماتی از قبیل کارآموزی پیشرفته، تخصص در انواع و اقسام زمینه‌ها و نیز ایده‌های جدید و نوآورانه. با این حال ظرفیت دانشگاه در حفظ این نقش محوری، همواره نامشخص و نامعین و وابسته به قابلیت انطباق دانشگاه باقی خواهد ماند. یعنی منوط به ظرفیت دانشگاه برای رهبری و ماهیت در حال تحول دیگر ایده‌ها و نهادهای کلیدی است. 

وی ادامه داد: می‌دانیم که تغییر و انطباق به طور اجتناب ناپذیری، اضطراب، صدمه و خسارت و مناقشه با خود به همراه می‌آورد. تغییر مهم و معنادار، نه تنها برندگان و بازندگانی را بدنبال دارد، بلکه به پیکربندی مجدد ارزش‌ها و تعهدات دانشگاه نیز خواهد انجامید. در اینجا ذینفعانی، چه در بیرون و چه در درون دانشگاه وجود دارند که فکر می‌کنند پیکربندی موجود، بهترین وضعیت است. بنابراین حتی فکورانه‌ترین تغییر نیز، مناقشه برانگیز خواهد بود. با این وصف، تغییر مستلزم شجاعت و تعهدی از سوی رهبری درون دانشگاه است، خواه این رهبری در سطح یک گروه باشد یا در سطح یک دانشکده یا دانشگاه. 

 غلامی افزود: در عین حال، خطاها نیز، حین گزینش مسیرهای جدید، به طور قطع رخ خواهند داد، و رهبران دانشگاهی باید هم شجاعت پذیرش خطر را داشته باشند و هم از درایت تشخیص خطاهایی که رخ نموده، برخوردار باشند. انتخاب‌های درست در آموزش عالی، چیزی شبیه به کوشش برای فهم این نکته است که جنبه‌های صرفا متفاوت و موقتی شکل می‌گیرد و مهم آن است تشخیص داد شود که کدام جنبه‌های آن معرف یک افزوده پایدارتر و مانا برای میراث فرهنگی ماست. 

وزیر علوم گفت: علم در فضای فعلی در جامعه ما به فعالیتی تعیین کننده بدل شده که بی‌تردید خصیصه اصلی و زیربنایی مجموعه مشخصی از چالش‌ها و تنشهای اخلاقی که همواره با حرکت به سوی مرزهای علمی ملازم است را به همراه خواهد داشت. جوامع انسانی از همان نخستین زمان‌های شکل گیری فن آوری‌های جدید، شاهد تاثیرشان بر شرایط انسانی بوده‌اند، صورتی که بازتاب تنشی بنیادین میان آنچه هست و به نظر طبیعی می‌آید و آنچه ما در حال خلق و ایجادش هستیم و به نظر غیر طبیعی، گزینشی یا مصنوعی است.

وی افزود: این نمایش عمومی نیازمند توجه ویژه سیاستگذاران دانشگاه‌های کشور است. شاید آنچه تنش‌های اخلاقی را در این دنیای مجازی رو به رشد و گریزناپذیر، فزون‌تر می‌کند مربوط به گسست نسل‌های مختلف دانشگاهیان از دانشجویان گرفته تا کارکنان، اعضای هیات علمی و مدیران باشد. در شرایط فعلی که دانشگاه‌ها خارج از اراده خود بیش از پیش وارد شبکه‌های فضای مجازی شده اند، به نظر میرسد که شناخت مالک‌ها، عناصر و عوامل ایجاد شکاف‌های درون دانشگاهی از یکسو و دانشگاه با جامعه از سوی دیگر ضرورت داشته باشد. 

غلامی عنوان کرد: این روزها شاهد گستره و سیطره فضای مجازی هستیم که هر روز بیشتر و جذابتر هم می‌شود. عموم اندیشمندان بر این باورند که فضای مجازی کاملا خنثی و بی‌طرف نیست و تاثیرات و پیآمدهای بسیاری را بر نهادهای اجتماعی و علمی بجای می‌گذارد.

وزیر علوم گفت: اهمیت توانایی فضای مجازی در تغییر و تحول اجتماعی و دانشگاهی در ماهیت این فضا مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. ویژگی‌هایی مانند تمرکززادیی، تنوع بیشمار مطالب واطلاعات، مجازی بودن، ایجاد هویت مناسب، توجه به اهمیت زمان و مکان، تعاملی بودن ارتباطات، دسترسی آسان و سریع و ارزان بودن، از مسائلی است که می‌توان برشمرد.

وی افزود: تمرکززدایی و امکان برقراری یک ارتباط جذاب و دوسویه و همچنین گاه گمنامی فرد در این فضا، مسیر و چرخه منظم قبلی و ارتباطات نسل‌ها را به سمت و سویی کمتر معلوم و تعریف شده، هدایت می‌کند که نتیجه آن‌عدم فهم متقابل بین نسل‌های دانشگاهی خواهد شد. صفات و ارزش‌های اخلاقی که پایدار و نشات گرفته از خلق اصیل انسانی است دچار دگرگونی شده، کاربران این فضا را به سوی درک اقتضایی و لحظه‌ای از اخلاقیات و اصول اخلاقی دعوت می‌کند. 

 غلامی ادامه داد:امروز جامعه و تعلیم و تربیت در فضای مجازی مستلزم بازتعریفی جدی هستند که تعریف نوین آن میتواند از رسالتهای جدید دانشگاهیان محسوب شود. شواهدی وجود دارد که نوعی سستی در ارزش‌ها و اخلاقیات بروز کرده و در مجموع خطر گسست نسلهای بازیگران دانشگاه میتواند تهدید کننده باشد.

نسلی‌هایی که در حال شکل گیری و رشد در فضای مجازی هستند شاید با ارزشهای ایرانی و دینی و اسلامی کمتر آشنا باشند و ذائقه‌شان تلقین شده و برآمده از حکمرانان فضای مجازی بشود. این وظیفه چندفوریتی دانشگاه‌هاست که در مطالعات آینده خود مسئله گسست بین نسل‌های درون دانشگاهی و بین دانشگاه و جامعه را در دوران هژمونی فضای مجازی در اولویت پژوهشهای خود قرار دهند تا راه حلهای متناسب با ارزشهای اصیل ایرانی و اسلامی در دانشگاه‌های کشور در این دوران و در آینده به نسلهای مختلف دانشگاهی انتقال یابند. 

وزیر محترم علوم در پایان اظهار امیدواری کردند: امیدوارم چهارمین همایش ملی جامعه و تعلیم و تربیت که با محوریت هویت در فضای مجازی در ابعاد میان رشته‌ای و فرارشته ای، به ابتکار دانشگاه خوارزمی برگزار می‌شود، بتواند گامی موفقیت‌آمیز و استوار به سوی فهم و ترویج این مباحث ذکر شده بردارد. در پایان برای همه عزیزان دست اندرکار و شرکت کنندگان و اساتید در این همایش آرزوی سلامتی و توفیق دارم و آرزو دارم ان شاءالله دست آوردهای پرباری از این همایش داشته باشید