گفت‌وگو با دبیر پانزدهمین جشنواره «سینماحقیقت»؛ (۱)
حجم تولیدات را به طرز چشمگیری بالا برده‌ایم/ خروجی شوراهای مستند شفاف و دردسترس است/ از هیچ فیلمسازی طرح نمی‌پذیریم
مدیرعامل مرکز سینمای مستند و تجربی معتقد است که دلیل افزایش تولید در این مرکز، وجود شوراهایی پویا در راس کارها بوده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، پانزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» از ۱۸ آذرماه آغاز به کار کرده است و به دو صورت فیزیکی (پردیس چارسو) و آنلاین، ۱۷۹ فیلم مستند را در بخش‌های مسابقه ملی، شهید آوینی، نیمه بلند، کوتاه و بین‌الملل اکران می‌کند. محمد حمیدی‌مقدم (مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و دبیر این دوره از جشنواره) که به نظر می‌رسد آخرین روزهای عمر مدیریتی خود را به دلیل تغییر دولت سپری می‌کند، معتقد است کمبود بودجه و عقب ماندن از اقساط پرداختی به فیلمسازان، مهمترین نقطه ضعف دوران حضورش به عنوان تصمیم‌گیر در مهمترین مرکز تولیدی و حمایتی مستند ایران بوده است.
در ادامه این گزارش گفتگو با وی را که در ایام برگزاری پانزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» انجام داده‌ایم، می‌توانید بخوانید:
مهمترین چالش چند سال اخیر سینمای ایران بحث بودجه و تزریق پول به مراکز تابعه سازمان سینمایی ازجمله مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بوده است. قبل از اینکه شما مسئولیت این مرکز را برعهده بگیرید حتما از کم و کیف کار و این تنگناهای اقتصادی آگاهی داشتید. چه اقدامی انجام دادید تا این مهم را بتوانید مدیریت کنید؟
بحث بودجه بحث دیروز و امروز نیست و بعد از تحریم‌های آمریکا از سال ۹۷ که منجر به گرانی دلار و تورم شد، یک بحث کلانی را برای کشور به وجود آورد. کسی که با اقتصاد سر و کار دارد و در این زمینه تحقیقاتی کرده، این موضوع را به خوبی درک می‌کند. به همین دلیل بودجه‌ها در تمام ساختار اداری دچار یک تغییرات و فشارهای انقباضی شد. من از سال ۹۸ که به مرکز گسترش آمدم، در یک شرایط انتقالی نرمالی بودیم که بودجه‌ها از ۱۰۰ درصد همه آن هم محقق نمی‌شد و ۷۰ درصد آن نهایتا به دست ما می‌رسید. در این میان یک بحث وجود دارد آیا این بودجه مصوب، خودش کفاف بار سینمای مستند، انیمیشن، تجربی و فیلم‌هایی که به ما اضافه شده‌اند مانند فیلم‌های کم بودجه و خلاق، برگزاری جشنواره سینماحقیقت و .. را می‌دهد؟ قطعا نه. برگزاری این جشنواره خودش به تنهایی یک بار بزرگی برای مرکز گسترش است. از طرفی ما کمک‌هایی به بعضی ایونت‌ها و رویدادها مثل خانه‌های مستند می‌کنیم که همه اینها بار مالی برای مرکز گسترش به همراه دارد. بودجه در مرکز گسترش اینگونه است که برآورد یک فیلم انجام می‌شود و در مراحل مختلف ساخت، اقساط آن تخصیص می‌یابد. اما همزمان که شما درحال بودجه ریزی برای آینده هستید، اقساط فیلم‌های قبلی هم از راه می‌رسد. از همه مهمتر ما یک بودجه‌ریزی برای سیستم‌های پشتیبانی داریم. اینکه با ۴۰ - ۵۰ نفری که می‌خواهند این سیستم را نگه دارند و ما به آن سیستم ساختار پشتیبانی می‌گوییم، چه باید کرد؟ به هر حال با این هزینه‌ها هم مواجه هستیم زیرا برای پیشبرد اهداف این مرکز به حضور این سیستم هم نیاز است. معمولا هم این پشتیبانی در بخش جذب حمایت‌ها دیده نمی‌شود؛ چرا؟ چون ما مرکز حمایتی دولت هستیم آنهم برای حرکت‌های فرهنگی؛ یعنی فقط آیتم‌های حمایتی ما می‌تواند کد شود و در ردیف بودجه به آن بودجه تخصیص داده شود.
من از سال ۹۹ برآوردهای انیمیشن و مستند را افزایش دادم و به بالاترین حد خود تا امروز رساندم. ما الان برای ساخت مستند برای افراد کارکرده و پیشکسوت، دقیقه‌ای ۳ میلیون تومان بودجه می‌دهیم. مثلا برای یک فیلم ۷۰ دقیقه‌ای ۲۱۰ میلیون تومان ردیف بودجه اختصاص می‌دهیم و در آن مشارکت می‌کنیم. البته ما مشارکت ۱۰۰درصدی نمی‌کنیم چون امکان دارد همان فیلم مثلا ۳۰۰ میلیون تومان تمام شود که بخش‌های اضافی آن به کریدیت و اعتبار فیلمساز برمی‌گردد. حال امکان دارد یک جایی مانند اداره مسکن برای یکی از اتوبان‌هایش هم ۶۰۰ میلیون تومان پول برای فیلمش در نظر بگیرد اما آیا این ادامه‌دار خواهد بود؟ خیر. این ارگان‌ها و سازمان‌ها بعضا در سال، یک یا نهایتا دو فیلم سفارش می‌دهند. من همواره اعتقاد داشتم گعده‌ی تولید از یک تعداد کم باید به حجم بالای ۴۰ - ۵۰ اثر برسد.
در سال ۹۹ ما وارد شکل انقباضی بودجه شدیم و طبیعی بود که تغییراتی در خواسته‌های خود اعمال کنیم. در سال ۱۴۰۰ به شکل طبیعی مانند هر سازمان و اداره‌ای دچار یک تغییر شیفت شدیم. معمولا شما برای دولت بعدی نباید تعهد مالی ایجاد کنید چون شاید نگاه‌ها و دیدگاه‌ها کاملا متفاوت باشد. این دوره توقف هم طبیعی است که به آن دوره توقف تولید تا تبیین سیاست‌های جدید می‌گویند. از زمانی که یک انتخابات اجرا می‌شود تا زمانی که آن نهادها و شوراها با یک شکل جدید آغاز به کار کنند، به آن دوره کم انرژی انتقالی می‌گویند.
پس ما این دوره به قول شما کم انرژی را در مرگز گسترش داشته‌ایم؟
نمی‌دانم بگویم خوشبختانه یا متاسفانه ما کاری به این کارها نداشتیم. معتقدم کار فرهنگی بدون نگاه سیاسی باید پیش برود. جریان و شریان این سینما باید ادامه‌دار باشد. من به عنوان مدیر فرهنگی اصلا به این چیزها فکر نمی‌کنم و اعتقاد دارم تا زمانی که هستم چه فردا باشد چه سه ساعت دیگر، باید پرتلاش ظاهر شوم. من باید این امر فرهنگی که شامل تولید می‌شود را با دیدگاه تبیین شده و تصمیم‌سازی شده از قبل، متوقف نکنم. ما در سال ۱۴۰۰ و در ادامه سال ۹۹ وارد اوج و شکوفایی شوراهای اجرایی در مستند شدیم. برخی از دوستان می‌گویند که این شوراها برگزار نشده…
اتفاقا نقدی که به مدیریت شما از زمان حضورتان در مرکز گسترش وارد می‌شود این است که شورایی به معنای واقعی تشکیل نشده و کارها سلیقه‌ای انجام می‌گرفته است.
ما در این دوران یکی از پویاترین شوراهای مستند را در چند سال اخیر در سال گذشته و امسال داشته‌ایم. نتیجه کار چیست؟ چه چیزی از شوراها سنجیده می‌شود؟ خروجی‌ها. ما در سال ۱۴۰۰ چیزی حدود ۷۵ قرارداد محقق کردیم آنهم در طول ۳ الی ۴ ماه اول سال. این اتفاق در تمام طول مدت فعالیت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بی‌سابقه است. مصوب ما در مرکز برای تولید ۳۰ الی ۵۰ اثر است. ما حتی از مصوب تولید و تفاهم نامه با سازمان سینمایی هم بالاتر رفتیم. این اتفاقا چرا رخ داد؟ به دلیل اینکه شورای پویایی را در اختیار داشتیم، به دلیل اینکه سیستم پیچینگ را راه‌اندازی کردیم، به خاطر اینکه مستندسازان با دمو و تریلری از کارها به ما رجوع می‌کردند که در نتیجه ما قدرت تصمیم‌گیری بالایی داشتیم. همه اینها باعث تا ما حجم تولیدات را به طرز چشمگیری بالا ببریم. این را می‌توانم عرض کنم که ما شاهد جهش انقلابی به لحاظ حمایت در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بودیم.
این اتفاق فقط به لحاظ کمی رخ داده است؟
خیر، به لحاظ کیفی، به لحاظ محتوایی و تنوع مضامین هم این رشد بی‌سابقه بوده است. این رشد اتفاق نمی‌افتاد مگر با یک شورای پویا و قوی. شوراهای ما هم جلسات فیزیکی متعددی داشتند و هم بی‌نهایت جلسه آنلاین که در آنها تبادل نظر و بحث جدی انجام می‌گرفت. و قراردادها هم تماما با نظر شوراها بسته شده است.
آیا شوراها را شفاف برگزار کردید؟ آیا اسناد و صورت‌جلسه‌های مربوط به شوراها موجود است؟
این شوراها با حضور فیلمسازان و به شکل کاملا شفاف تشکیل می‌شدند. ساختار مرکز گسترش اینگونه است که شما به عنوان فیلساز و متقاضی باید اثرت را پرزنت کنی، باید در جلسه به صورت آنلاین یا فیزیکی باشی و دموی کارت را ساخته باشی. ما دیگر از کسی طرحی با پنج کلمه و ۱۰ کلمه نمی‌پذیریم. پروژه شما باید مثلا ۱۰ درصد جلو رفته باشد و از پلان‌ها یک دمو بسازی و بیاوری به مرکز کار را پرزنت کنی تا در مورد آن تصمیم گرفته شود. بعضی از دوستان چون با مرکز گسترش ارتباطی ندارند، دقیق نمی‌دانند مکانیزم کار به چه شکل است و بیشتر تخیلات و ذهنیات خودشان را دنبال می‌کنند.
چرا این مکانیزم جدید را برای همه تشریح و تبیین نکردید؟
از نظر ما این مکانیزم کاملا برای همه روشن و واضح است. تمام افراد متصل به جریان ما در روند کار هستند. ما قرار نیست برای همه به جزییات روند اداری را شرح دهیم. ما یک مجموعه حمایتی هستیم که درگاه‌های مختلفی چه به شکل فیزیکی و چه به شکل مجازی داریم که کاملا مشخص است. این سیستم شفاف‌سازی سازمان سینمایی است که از دو سال پیش روی آن حرکت کرده و دیگر جای بحث و سوالی برای هیچکس باقی نگذاشته است. در نتیجه این روند همه قراردادهایی که ما بسته‌ایم مشخص است، همه حمایت‌ها هم بر اساس نتایج شورا انجام شده و باز آنها هم مشخص است و همه اینها بدون کوچکترین ابهامی صورت پذیرفته.
