در نگاه شیعه بیشتر به ذوالفقار حضرت توجه شده/ امام علی(ع) شروع‌کننده‌ی هیچ جنگی نبود

به گزارش ایلنا، سیدمحمدرحیم ربانی‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات امام علی(ع) در ابتدای سخنانش گفت: صحبت کردن در مورد اخلاق‌مداری و شخصیت امام علی(ع) خیلی سخت است. امام علی(ع) اصولاً به همه‌ی جهان و به همه‌ی ادیان تعلق دارد. ما اگر دقت کنیم از «جرج جرداق» مسیحی تا «طاها حسین» اهل سنت احترام ویژه‌ای برای حضرت قائل هستند. یکی از مهم‌ترین نکاتی که همیشه در شخصیت امام علی(ع) برایم جالب بود، اخلاق‌مداری مولای متقیان حتی در مقابل مخالفین خودش بود. تلاش می‌کنم مواردی هم که مطرح می‌شود مبتنی بر نهج‌البلاغه و مستند باشد. «ابن ابی الحدید معتزلی» که یکی از بزرگ‌ترین شارحان نهج‌البلاغه و از برادران اهل سنت است، واقعه‌ای را از ماجرای جنگ صفین نقل می‌کند که عده‌ای از اصحاب امام علی(ع) به یاران معاویه توهین کردند. جالب این‌جاست افرادی به سپاه معاویه دشنام دادند از جمله «حجر ابن عدی» که از یاران معروف پیامبر(ص) بود. وقتی امام علی(ع) از این ماجرا باخبر می‌شوند، می‌فرمایند: «انّی اکره لکم ان تکونوا سبّابین» من دوست ندارم، کراهت دارم و بیزار هستم از این‌که شما دشنام بدهید، خدایا! ما را اصلاح کن و از ریختن خونی جلوگیری کن و ... جالب است که حضرت پیش‌بینی می‌کند که بعداً خودش هم مورد لعن و نفرین قرار خواهد گرفت. در خطبه‌ی 56 می‌فرمایند؛ بدانید که این‌ها مرا لعن و نفرین می‌کنند و شما را هم وادار می‌کنند که مرا لعن و نفرین کنید و از من بیزاری بجوئید. یکی از شگفتی‌های تاریخ این بود که شخصیتی که در مقابل مخالفین خود تا این اندازه اخلاق‌مدار بود، توسط حکام بنی‌امیه بخشنامه‌ی سراسری کردند که در تمام معابر و مساجد به علی‌ابن ابی‌طالب لعن و نفرین شود و تمام ائمه‌ی جمعه و جماعات به قول امروزی، موظف بودند که آن‌را اجرا کنند. این واقعه ادامه پیدا کرد تا زمان «عمرابن عبدالعزیز» خلیفه‌ی پرهیزگار اموی تا این لعن و نفرین‌ها را حذف کرد. این‌که چرا «عمرابن عبدالعزیز» ماجرای طولانی و بسیار جالبی دارد که الان به آن موضوع اشاره نمی‌کنم!

وی تأکید کرد: اگر ما همین یک مورد یعنی اخلاق‌مداری حضرت علی(ع) را در مواجهه با عزیزان خودمان و با همسایگان و ... رعایت حال مخالف را بکنیم، خیلی خوب است. ایرادی هم ندارد هم‌دیگر را نقد کنیم اما آن‌چه که در کلام و نگاه علی‌ابن ابیطالب اهمیت دارد، عدم توهین و دشنام حتی به مخالف است.

رئیس مرکز تحقیقات امام علی(ع) ادامه داد: یکی از زیباترین تعابیری که باید به کار ببریم اسم خود علی‌ابن ابیطالب(ع) است. آن‌چه که علی(ع) را در میان بشریت ماندگار کرد، افکار و اهداف بلند حضرت بود و شخصیت بسیار مشورت‌پذیری داشت. در نگاه شیعه متأسفانه بیشتر به ذوالفقار و شمشیر حضرت توجه شده است اما امام علی(ع) «ابن عباس» که شخصیت برجسته‌ای در طول تاریخ بود را برای مذاکره با خوارج فرستاد. آخرین مرحله در نگاه و عملکرد امام علی(ع) مسئله‌ی ذوالفقار بود. حضرت ابتدا سعی می‌کنند دشمن را دعوت به مذکره، صلح و آشتی بکند. به قول امروزی‌ها برجسته‌ترین شخصیت‌ها و دیپلمات‌ها را برای مذاکره انتخاب می‌کرد که «ابن‌عباس» واقعاً شخصیت برجسته‌ای در طول تاریخ بود که خود خلیفه‌ی دوم، به نیکی از هوش و درایت ایشان یاد کرده است. در جنگ نهروان وقتی خوارج شکست خوردند، امام علی(ع) حقوق و مقرری آن‌ها را از بیت‌المال پرداخت کرد و هیچ‌گاه به‌خاط مسائل نفسانی و قدرت‌طلبی از حق‌مداری خودش دست نکشید که یکی از زیباترین کارهاست.

ربانی‌زاده ادامه داد: امام علی (ع) می‌فرمایند: از رسول خدا (ص) شنیدم که حکومت حق ندارد حقوق متخلف را قطع کند. شما وقتی حقوق فردی را قطع می‌کنید، چه چیزی را می‌خواهید اصلاح کنید که در برخی ادارات هم اولین کاری که ‌می‌کنند قطع حقوق متهم است که قطعاً او را به‌سمت جرم سوق می‌دهد.

وی با اشاره به این‌که شاید اولویت ترجمه‌ی نهج‌البلاغه به زبان انگلیسی زودتر از ترجمه‌ی آن به زبان فارسی اتفاق افتاده باشد و این موضوع به دلیل اهمیت نهج‌البلاغه است. ما شارحین و ترجمه‌های متعددی از نهج‌البلاغه داریم. فکر می‌کنم الان در محیط‌های دانشگاهی نهج‌البلاغه به‌عنوان یکی از دروس عمومی تدریس می‌شود اما آن‌چه که بیش از اندازه غیر از خود کتاب نهج‌البلاغه مهجور مانده، عمل به سیره‌ی عملی حضرت علی(ع) است. «ابن ابی الحدید معتزلی» شاید سرمشق و الگوی همه‌ی شارحان نهج‌البلاغه بوده باشد. پیش‌بینی امام علی(ع) در ماجرای جنگ جمل جالب بود. وقتی «مروان‌ابن حَکَم» به اسارت سپاه علی(ع) درآمد و فرزندان امام علی(ع)؛ امام حسن و امام حسین علیه‌السلام، مروان را نزد حضرت بردند و اظهار کردند که مروان می‌خواهد با شما بیعت کند. حضرت هم اعلام کرد که مروان قبلاً هم بیعت کرده و نیازی به بیعت مروان نیست و آن‌جا پیش‌بینی می‌کنند که مروان به‌عنوان خلیفه‌ی اموی انتخاب خواهد شد و فرزندان مروان، سالیان سال حکومت خواهند کرد که دقیقاً این اتفاق در خلافت بنی‌امیه رخ می‌دهد و ... این موضوع نشان می‌دهد حضرت بسیار خوب آینده را پیش‌بینی می‌کرد و حتی اهل گفت‌وگو و مذاکره بود و نامه‌های متعددی برای معاویه می‌نوشت و در آن نامه‌ها معاویه را به پذیرش حکومت اسلامی دعوت می‌کرد. یعنی هیچ‌جا امام علی(ع) ابتدا به ساکن جنگی را شروع نکرد.