تصرف عدوانی چیست
عدوان در لغت به معنای زور و اجبار است. از این رو منظور از تصرف عدوانی، تصرف اموال غیر منقول دیگران بدون رضایت مالک آن و با زور و غلبه بر وی است.
همان طور که از تعریف مشخص است، تصرف عدوانی تنها در ارتباط با اموال غیر منقول از قبیل املاک و زمین، صادق است.
انواع تصرف عدوانی
1. تصرف عدوانی کیفری
2. تصرف عدوانی حقوقی
مراحل طرح دعاوی تصرف عدوانی کیفری
- ثبت دادخواست رفع تصرف در دفاتر خدمات الکترونیک قضائی
- ارجاع دادخواست به دادسرا
- اجرای پرونده توسط دادسرا
- احضار متصرف
- احراز جرم ارتکابی توسط وی
- صدور قرار وثیقه
- صدور کیفر خواست
- ارجاع پرونده به دادگاه کیفری
- تعیین وقت رسیدگی به پرونده توسط دادگاه مربوطه
- احضار طرفین دعوا
- بررسی پرونده
- صدور حکم
- اجرای حکم صادره توسط اجرای احکام کیفری
مراحل طرح دعاوی تصرف عدوانی حقوقی
- ارسال اظهارنامه به متصرف
- درخواست رفع تصرف از وی
- تقدیم دادخواست به دادگاه محل وقوع ملک، در صورت عدم توجه متصرف به اظهارنامه
- تشکیل جلسه رسیدگی توسط دادگاه
- احضار طرفین دعوا
- استعلام از اداره ثبت
- صدور حکم رفع تصرف عدوانی
- اجرای حکم صادره توسط اجرای احکام دادگاه مربوطه
تفاوت دعاوی تصرف عدوانی کیفری و حقوقی
اثبات مالکیت مال غیر منقول توسط مالک و اثبات سوء نیت مجرم، در دعاوی تصرف عدوانی کیفری ضروری است ولی در حقوقی نیاز نیست. در دعاوی تصرف عدوانی حقوقی با تقدیم دادخواست به دادگاه و بدون اثبات مالکیت، می توان اقدام کرد. ولی در تصرف کیفری، شکایت از متصرف کافیست.
مجازات ارتکاب جرم تصرف عدوانی
- 1 ماه تا 1 سال حبس
- رفع تصرف
- پرداخت خسارات وارده
- پرداخت حق الوکاله وکیل
مجازات تصرف عدوانی نسبت به اراضی و املاک خصوصی و شخصی
- 15 روز تا 6 ماه حبس
- عدم ثبت سابقه کیفری
- امکان تبدیل مجازات به پرداخت جزای نقدی و یا حتی تعلیق
ارکان طرح دعوی تصرف عدوانی
- سابقه تصرف شاکی: ملک قبلا در دست وی بوده باشد.
- عدم سابقه تصرف متصرف: ملک در حال حاضر تحت تصرف متصرف باشد.
- اقدام متصرف بدون رضایت مالک و بدون مجوز قانونی
- غیر منقول بودن مال تصرف شده
مثال های بارز تصرف عدوانی
- تغییر حد فاصل در اراضی زراعتی با دیوارکشی و ...
- حفر چاه در اطراف چشمه و نهرهای طبیعی و استفاده شخصی از آنها
- تخریب محیط زیست
- آسیب رساندن به منابع طبیعی برای مثال قطع درختان جنگل ها و پارک ها
- آسیب رساندن به موقوفات
تصرف عدوانی علیه مستاجر
چنانچه مالک بدون رضایت مستاجر ملک را تصرف نماید این اقدام وی تصرف عدوانی محسوب می شود. برای مثال استفاده مالک از پارکینگ در اختیار مستاجر و در واقع تصرف حق وی.
تصرف عدوانی در ملک مشاع
اگر هرکدام از شرکای ملک مشاع، در حد و حدود تعیین شده دیگر شرکا تجاوز کرده و سهم آنها را تصرف نماید، مرتکب جرم تصرف عدوانی شده و پیگرد قانونی دارد.
تفاوت تصرف عدوانی و خلع ید
تعریف خلع ید: مالک، مال غیر منقول خود را طبق قراردادی به تصرف فرد دیگری واگذار نماید ولی بعد از اتمام مدت قرارداد، متصرف مال را به مالک برنگرداند. در این صورت مالک می تواند اقامه دعوی خلع ید نماید.
- خلع ید مربوط به عین و منفعت اموال منقول و غیر منقول است ولی تصرف عدوانی تنها مربوط به اموال غیر منقول.
- اجرای حکم رفع خلع ید منوط به صدور حکم قطعی است ولی اجرای حکم رفع تصرف عدوانی بدون صدور حکم قطعی نیز مجاز است.
- رسیدگی به پرونده های دعاوی تصرف عدوانی برخلاف دعاوی خلع ید، خارج از نوبت و با سرعت بیشتری است.
- در دعاوی خلع ید اثبات مالکیت شاکی ضروری است ولی در تصرف عدوانی، شرط اصلی سابقه تصرف شاکی است.
- خلع ید جزو دعاوی مالی بوده ولی تصرف عدوانی جزو دعاوی غیر مالی است.
نکات مهم و پایانی
- فرض کنید فردی قبلا از ملکی استفاده می کرده ولی در حال حاضر ساکن آن نیست. وی با مراجعه به آنجا متوجه تصرف ملک خود توسط فرد دیگری می شود.
در چنین حالتی عدم سکونت مالک در آنجا تفاوتی در احراز جرم توسط متصرف نخواهد داشت. در واقع متصرف از عدم حضور مالک سوء استفاده کرده و ملک را به تصرف خود درآورده است.
- اثبات سابقه تصرف ملک توسط شاکی، در دعاوی تصرف عدوانی، ضروری است و نیازی به اثبات مالکیت وی نیست. برای مثال همان طور که قبلا اشاره شد، مستاجر نیز حق طرح دعوی تصرف عدوانی را دارد.
- تقدیم دعوی تصرف عدوانی پس از طرح دعوی راجع به اصل مالکیت ملک، منجر به صدور قرار عدم رسیدگی به دعوی از جانب دادگاه خواهد شد.
- امکان طرح شکایت کیفری بعد از ارائه دادخواست تصرف عدوانی حقوقی وجود ندارد ولی برعکس آن مجاز است.
کسب مشاوره حقوقی و استخدام وکیل در خصوص تصرف عدوانی
این مطلب توسط مجموعه وکیل سایا تهیه شده است. این مجموعه در تمامی موارد مرتبط با موضوعات حقوقی و کیفری فعالیت دارد. در صورت نیاز به وکیل خوب و مجرب و همچنین مشاور حقوقی کاربلد می توانید با شماره 09124142878 تماس حاصل فرمایید.
مطالب پیشنهادی دیگر: نحوه طرح دعوی برای الزام به تنظیم سند رسمی / حق انتفاع چیست
