ایلنا گزارش می‌دهد؛
مجلس جدید و تاثیر اجتناب‌ناپذیر اینترنت بر اشتغال/ اما و اگرهای حاشیه‌سازی برای اینترنت
کسی نیست که به این واقعیت اذعان نداشته باشد که فضای مجازی امروزه تاثیر زیادی بر کسب‌و‌کار‌ها دارد. نمایندگان مجلس جدید چه رویکردی به این فضا دارند و چقدر به اهمیت اینترنت در زمینه اقتصاد واقفند؟
به گزارش خبرنگار ایلنا، اول تیر امسال محمدجواد آذری جهرمی (وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات) به عنوان یکی از اولین مسئولان دولتی که به مجلس یازدهم می‌رفت، گزارشی از وضعیت وزارتخانه مربوطه و برنامه‌های آینده آن ارائه داد. در این جلسه تعداد زیادی از نمایندگان مجلسی که از هفتم خرداد امسال با ترکیب سیاسی جدید آغاز به کار کرده است، درباره فضای مجازی و اینترنت اظهارنظر کردند؛ اظهاراتی که بعضا این نگرانی را تشدید می‌کند که رویکرد مجلس یازدهم مبتنی بر محدود‌سازی فضای مجازی در ایران است. این موضوع به ویژه از این نظر اهمیت دارد که در سال‌های اخیر با افزایش ضریب نفوذ اینترنت در ایران، کسب‌و‌کار‌های مجازی رونق یافته و حتی برای برخی از شهروندان به نقطه امیدی برای کسب درآمد و رهایی از بیکاری تبدیل شده‌اند. همزمان با حضور وزیر ارتباطات در مجلس، نمایندگان از هر دری سخن گفتند، اما کمتر به مساله کسب‌و‌کار‌های مجازی و تاثیر آن بر رفع بیکاری پرداخته شد.
از تاختن به اینستاگرام تا تشکیک در مدیریت اسنپ
«امروز اینستاگرام قتلگاه اعتقادات جوانان شده، چقدر از خانواده‌ها که به خاطر وجود این فضا متلاشی نشدند.» (موسی غضنفرآبادی، نماینده مردم بم در مجلس)
«در حال حاضر اینستاگرام جولان می‌دهد درحالیکه موارد مشابه داخلی توان مقابله با آن را ندارند. همچنین سهامداری اسنپ و دیجی کالا در دست کشورهای خارجی است که در صورت صحت آن، شاهد مشکلات امنیتی خواهیم بود.» (سیدعلی طاهری، نماینده مردم زنجان در مجلس)
«فضای آلوده را باید از دو جهت نگاه کرد یکی تولید محتوا که هم وزارتخانه و هم بقیه دستگاه‌ها مسئول هستند و یکی توسعه سرویس‌های داخلی، سیاست‌های دولت و اعمال مدیریت در شبکه. امروز ما این لجام گسیختگی را می‌بینیم این ضعف مدیریت و بدون سیاست‌گذاری بودن را در کشور مشابهی در شرق و غرب نداریم و حس می‌کنید حالت لجام گسیخته و رها شده‌ای وجود دارد.» (محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس)
«از بی‌عفتی فضای ولنگار و بی‌تقوایی موجود در فضای مجازی گلایه می‌کنم. بحث تدین برای شما چقدر مطرح است؟» (محمدحسن آصفری، نماینده اراک در مجلس)
اینها تنها چند مورد از اظهاراتی است که نماینده مجلس یکشنبه، اول تیر ماه، خطاب به وزیر ارتباطات بیان کردند. هر چند در مواردی به نقش اینترنت در اقتصاد و اشتغال هم اشاره شد، اما اظهارات این چنینی دست بالا را داشتند.
مسعود دانشمند (کارشناس مسائل اقتصادی) در گفتگو با ایلنا می‌گوید: روز به روز بر توسعه نقش‌آفرینی فضای مجازی در اقتصاد افزوده می‌شود. این اتفاق به ویژه در پساکرونا شتاب می‌گیرد، چون ما در این دوره با پدیده‌ای به نام دورکاری مواجه بودیم و به نوعی آزمایشی در این زمینه ترتیب داده شد که بدون حضور افراد کار‌ها ادامه پیدا کند. دورکاری می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد. برای مثال فردی در جایی کار می‌کند و سه هزار یورو درآمد دارد. هزار یورو از این درآمد صرف هزینه رفت‌و‌آمد و ... می‌شود. همزمان کارفرما نیز باید هزار یورو صرف محیط کار و امکانات آنجا کند. در واقع چهار هزار یورو برای یک نیروی انسانی خرج می‌شود، اما دو هزار یورو به جیب کارگر می‌رود. کارفرما می‌تواند جای این خرج، دو هزار و ۵۰۰ یورو به کارگر بدهد و از او دورکاری بخواهد. این هم به نفع کارگر و هم به نفع کارفرماست. این اتفاق در مورد همه بخش‌ها اتفاق می‌افتد. بر این اساس قابل پیش‌بینی است که اقتصاد جهانی بیش از پیش دورکاری را به رسمیت بشناسد. دورکاری نیازمند بسترسازی است. ما نه تنها باید اینترنت داشته باشیم که لازم است اینترنت پر سرعت داشته باشیم، وگرنه در زمینه اقتصادی از دنیا عقب می‌مانیم.
آیا برنامه‌ها عوض می‌شود؟
اگر برنامه ارائه شده وزیر ارتباطات در سال ۹۶ را بررسی کنیم، شاهد این هستیم که آذری جهرمی برای کسب رای اعتماد از مجلس تاکید زیادی بر توسعه کسب‌و‌کار‌های مجازی داشت. این البته رویکرد کلی دولت است. دولتمردان لااقل در حرف بر این مهم تاکید دارند که با توسعه فضای مجازی قصد دارند شاخ غول بیکاری را بشکنند و گزارش‌های رسمی هم نشان می‌دهد که در این مسیر، به نسبت دیگر مسیر‌ها، شتابان حرکت شده است.
ضریب نفوذ اینترنت پهن‌باند تا پایان سال ۱۳۹۸، ۹۳.۹۱ درصد است که ۸۳.۰۵ درصد آن مربوط به ضریب نفوذ اینترنت پهن‌باند سیار و ۱۰.۸۶ درصد ضریب نفوذ اینترنت پهن‌باند ثابت بوده است. این در حالی است که ضریب نفوذ اینترنت پهن‌باند در سال ۱۳۹۷، بیش از ۹۰ درصد، در سال ۱۳۹۶، بیش از ۷۸ و در سال ۱۳۹۵، بیش از ۵۳ درصد بود.
هشتم خرداد امسال امیر ناظمی (رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران) با اشاره به افزایش چهار برابری ضریب نفوذ اینترنت از سال ۹۲ تاکنون گفت: با توسعه زیرساخت‌ها، جنبش نوآوری و کارآفرینی در کشور آغاز شده است و ظرفیت شبکه ترافیکی از سال ۹۲ تا به امروز حدود ۳۰ برابر شده است و همچنین تعداد اپلیکیشن ها در این سال‌ها از تعداد ۵۰۰ اپلیکیشن به ۳۴۵ هزار عدد رسیده است.
او همچنین بر حمایت از کسب‌و‌کار‌های اینترنتی تاکید کرد.
شاید عنوان شود که کسی مخالف کسب‌و‌کار‌های اینترنتی نیست. در شرایط کنونی که بیکاری در ایران بیداد می‌کند، استفاده از هر روشی برای ایجاد شغل باید با استقبال رو به‌رو شود. هیچ کدام از نمایندگان مجلس هم صراحتا نمی‌گویند مخالف کسب‌و‌کار‌های اینترنتی هستند. تاکید آنها بر اعمال کنترل بیشتر بر فضای مجازی و همچنین راه‌اندازی و توسعه شبکه ملی اطلاعات این نگرانی را به وجود می‌آورد که رویکرد مجلس اعمال تغییراتی بنیادین در این زمینه است.
از دانشمند می‌پرسیم که آیا شبکه ملی اطلاعات می‌تواند پاسخگوی نیاز ما در زمینه توسعه کسب‌و‌کار‌های مجازی باشد؟ این کارشناس اقتصادی می‌گوید: نباید خودمان را محدود به شبکه داخلی کنیم، به ویژه اینکه تجربه نشان می‌دهد استقبال چندانی از این طرح نشده است. ما در سال‌های اخیر منابع زیادی صرف توسعه شبکه ملی اطلاعات کردیم، اما سهم آن از فضای مجازی کمتر از ۱۰ درصد است.
او تاکید می‌کند: با تکنولوژی نمی‌شود دعوا کرد، بلکه باید با آن کنار آمد. تلگرام فیلتر شد. آیا دیگر کسی از آن استفاده نمی‌کند؟ شاهد این هستیم که از فیلترشکن استفاده می‌شود و حتی شاهد استفاده مسئولان از فضا‌های فیلتر شده هستیم. اگر دنبال توسعه شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های داخلی هستیم باید میزان استقبال را بسنجیم و اگر می‌بینیم همچنان مردم از فضای مجازی خارجی استفاده می‌کنند باید فرهنگ استفاده از این فضا را آموزش دهیم.
داشمند با اشاره مجدد به اجتناب‌ناپذیر بودن استفاده از فضای مجازی برای توسعه کسب‌و‌کار‌ها می‌گوید: در سال‌های اخیر شاهد افزایش استفاده از اینترنت در کسب‌و‌کار‌ها و اقتصاد بوده‌ایم و همانطور که عنوان شد این استفاده افزایش می‌یابد. وظیفه دولت و در بعدی دیگر نمایندگان مجلس به عنوان قانون‌گذار، توسعه این فضا و ایجاد بستری مناسب برای توسعه کسب‌و‌کار‌های اینترنتی است. اگر این اتفاق نیفتد ما از دنیایی که شتابان به سمت مجازی شدن می‌رود، عقب می‌افتیم و این یک ضربه بزرگ به اقتصاد کشور و به اشتغال و معیشت شهروندان است.
زیست مجازی بخشی از زیست اجتماعی ما شده است و منافعی که توسعه ارتباطات و فراگیری استفاده از اینترنت دارد، باعث می‌شود روز به روز بیشتر در این فضا غرق شویم. درباره اینکه این نوع زیست چه تاثیراتی بر زندگی انسان‌ها می‌گذارد، بحث‌های فراوانی مطرح است. شاید نتوان با قطعیت چنین زیستی را تایید و آینده بشر را تضمین کرد، اما یک چیز قطعی وجود دارد و آن این است که چنین آینده‌ای اجتناب‌ناپذیر است. فراگیری اینترنت و تاثیر آن بر زندگی شهروندان باعث می‌شود افراد چه بخواهند و چه نخواهد با آن درگیر باشند. کسب‌و‌کار‌های قدیمی یا مرده‌اند یا دارند نفس‌های آخر را می‌کشند و اگر به فکر جایگزین نباشیم مشکلاتی مانند نرخ بالای بیکاری تشدید می‌شود.
