ایلنا گزارش می‌دهد؛
بیکارترین استان کشور با انبوهی از طرح‌های نیمه‌کاره خاستگاه کولبران است
مجلس جدید برای اقشار محروم و در معرض خطری مانند کولبران چه برنامه‌ای دارد؟ آیا قرار است نمایندگان مجلس یازدهم چهار سال روی صندلی‌های خانه ملت بنشینند و بعد از اتمام دوره نمایندگی‌شان؛ در برای کولبران همچنان بر همان پاشنه قبلی بچرخد؟
به گزارش خبرنگار ایلنا، آذر سال گذشته شبکه‌های اجتماعی پر از عکس‌های نوجوانی شد که بی‌جان در دستان یک امدادگر هلال احمر قرار گرفته بود؛ این نوجوان فرهاد خسروی، کولبر اهل روستای «نی» از توابع شهرستان مریوان استان کردستان بود که به شکل دردناکی در برف جان باخته بود. هر چند این اتفاق افکار عمومی را به شدت جریحه‌دار کرد و موضوع کولبری را در کانون توجه رسانه‌ها قرار داد، اما اولین بار نبود که کولبری در کردستان جان می‌باخت و بعد از آن هم بار‌ها این اتفاق رخ داد.
سال‌هاست عنوان می‌شود که جوانان و نوجوانان کردستانی به دلیل فقر و نبود اشتغال تن به کار طاقت‌فرسا و خطرناک کولبری می‌دهند؛ کاری که نه تنها رسما پذیرفته نشده که با آن برخورد هم می‌شود. پای صحبت کولبران و فعالان کارگری و اجتماعی غرب کشور که بنشینیم، اینکه «ناچاریم کولبری کنیم تا زندگی‌مان بگذرد» به عنوان شاه‌بیت صحبت‌های آنها بار‌ها شنیده می‌شود. قرائن و شواهد و همچنین داده‌های آماری هم همین را می‌گویند. بر اساس گزارش مرکز آمار در زمستان ۱۳۹۸ بیشترین نرخ بیکاری کشور مربوط به استان کردستان با ۲۰ درصد بوده است. این پدیده را وقتی در کنار این واقعیت قرار دهیم که این استان ظرفیت‌های بسیاری زیادی در زمینه کشاورزی، صنعت، تجارت و گردشگری دارد، درمی‌یابیم که دومینویی از مشکلات نهایتا ختم به اتفاق هولناکی شده است که فکر کردن به آن هم لرزه به تن آدم می‌اندازد: نوجوانی ۱۴ ساله از سر فقر و نداری همراه با برادر بزرگش که او هم تنها ۱۷ سال سن دارد به کوه می‌زند، برفگیر می‌شود و قبل از رسیدن نیروهای امدادی جان می‌دهد.
جای ساماندهی کولبران، بیکاری رفع شود
نمایندگان مجلس قبلی و مسئولان دولتی بار‌ها خیز برداشتند تا طرح‌هایی را برای ساماندهی کولبران اجرا کنند. این طرح‌ها عمدتا یا اجرا نشده یا شکست خورده‌اند و دلیل آن هم این است که تناقض و ابهامات متعددی در زمینه ساماندهی کولبران وجود دارد. کولبری شغلی کاذب به حساب می‌آید و هر چند سهم کولبران در قاچاق کالا آنقدر‌ها زیاد نیست، اما به هر حال کولبری یک فعالیت مخرب اقتصادی است. مخالفان طرح‌های ساماندهی کولبران بر این نظر هستند که در صورت ساماندهی این افراد در واقع به شغلی کاذب و قاچاق کالا رسمیت داده‌ایم. وقتی بحث به اینجا می‌رسد البته این سوال هم مطرح می‌شود که پس باید چه کار کرد؟ جوانان بیکار هستند و چاره‌ای جز کولبری ندارند؟ آیا کارخانه‌ای هست که آنها را به استخدام در بیاورد؟ آیا زمینه توسعه کشاورزی فراهم شده است؟ آیا ظرفیت‌های گردشگری کردستان مورد توجه قرار گرفته است؟
بر اساس گزارش مرکز آمار در زمستان ۱۳۹۸ بیشترین نرخ بیکاری کشور مربوط به استان کردستان با ۲۰ درصد بوده است. این پدیده را وقتی در کنار این واقعیت قرار دهیم که این استان ظرفیت‌های بسیاری زیادی در زمینه کشاورزی، صنعت، تجارت و گردشگری دارد، درمی‌یابیم که دومینویی از مشکلات نهایتا ختم به اتفاق هولناکی شده است که فکر کردن به آن هم لرزه به تن آدم می‌اندازد: نوجوانی ۱۴ ساله از سر فقر و نداری همراه با برادر بزرگش که او هم تنها ۱۷ سال سن دارد به کوه می‌زند، برفگیر می‌شود و قبل از رسیدن نیروهای امدادی جان می‌دهد
بهزاد رحیمی (نماینده سقز و بانه در مجلس یازدهم) به ایلنا می‌گوید: کولبری زاییده بیکاری است و کولبران از سر ناچاری این کار را می‌کنند. جای اجرای طرح‌هایی برای ساماندهی کولبران که بیشتر پاک کردن صورت مساله است، باید مساله یعنی بیکاری را حل کرد.
از او می‌پرسیم چنین چیزی بار‌ها مطرح شده، در بهترین حالت در درازمدت می‌توان امیدوار بود که اشتغال ایجاد شود. تا آن زمان جوانان بیکار چه کار کنند؟، این نماینده مجلس می‌گوید: در دو بخش صنعت و کشاورزی ظرفیت‌های بالقوه زیادی در کردستان وجود دارد. به ویژه در حوزه کشاورزی استان ما در زمینه تولید سه یا چهار محصول می‌تواند رتبه اول کشوری را داشته باشد. در سال‌های اخیر سد‌هایی در استان ساخته شده که با هدایت آب این سد‌ها می‌توان کشاورزی را در سطح وسیعی گسترش داد. رفع بیکاری در کردستان چیز زمانبری نیست و در کوتاه مدت می‌توان آن را محقق کرد. بنابراین باید هزینه و انرژی خود را روی این مساله بگذاریم و دنبال طرح‌های موقتی مثل ساماندهی کولبران نباشیم. باید بساط کولبری برچیده شود.
حکایت تکراری طرح‌های نیمه تمام
گوش مردم به ویژه شهروندان مناطق محروم از این حرف پر است که باید ظرفیت‌های محلی را فعال کنیم تا اشتغال ایجاد و فقر رفع شود. گفتن این حرف ساده است، اما عمل کردن به آن پیچیدگی‌های خودش را دارد، وگرنه همین دو هفته پیش (هشتم خرداد امسال) حجت‌الله میرزایی (معاون امور اقتصادی و برنامه ریزی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی) در نشست بررسی ظرفیت‌های اقتصادی و مشکلات مرزنشینان مریوانی، اظهار داشت: «سرعت بخشی به طرح های اشتغالزا در کشور ازجمله در استان‌های مرزی در دستور کار دولت به ویژه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. در قالب تیم اقتصادی، زمینه‌های اشتغال این استان‌ها بررسی و از تجربیات کارآفرینان و تولیدکنندگان موفق برای توسعه فرصت‌های شغلی بهره‌‌گیری می‌شود.»
نماینده سقز و بانه در مجلس با تاکید بر اینکه برای رفع مشکلات استان باید زمینه ایجاد اشتغال فراهم شود، عنوان می‌کند: حدود دو هزار طرح نیمه تمام در استان وجود دارد که به پایان رساندن آنها می‌تواند تا حد زیادی مشکلات در زمینه اشتغال را رفع کند. این طرح‌های میانگین سنی ۱۰ تا ۱۵ سال دارند و پیشرفت‌شان ۱۰ تا ۷۰ درصد بوده است، اما ناتمام مانده‌اند.
او با بیان اینکه دلیل نیمه تمام ماندن این طرح‌ها عدم تخصیص بودجه‌های لازم است، می‌گوید: این رویکرد وجود دارد که به صورت کمی تعداد طرح‌ها را افزایش دهند، درحالیکه ما جای فربه کردن فهرست طرح‌های در دست اجرا می‌توانیم طرح‌های کمتری را کلنگ‌زنی کنیم، اما زودتر آنها را به سرانجام برسانیم.
رحیمی به بحث کولبران برمی‌گردد و بیان می‌کند: وقتی چنین طرح‌هایی به پایان برسند زمینه اشتغال برای جوانان فراهم می‌شود. در حال حاضر کردستان بالاترین نرخ بیکاری را دارد. در چنین شرایطی افراد مجبور هستند برای امرار معاش تن به مشاغل سخت و خطرناکی مثل کولبری بدهند، اما وقتی شغل باشد، دیگر کسی کولبری نمی‌کند. کارویژه ما باید ایجاد اشتغال در استان باشد.
ایجاد اشتغال و فراهم کردن رفاه نسبی در استان‌های مرزی از اولویت بالایی برخوردار است. تحقق این اهداف نه تنها از بعد اقتصادی و اجتماعی که از نظر سیاسی و امنیت ملی هم مهم است. مناطق مرزی سرشار از فرصت‌های اقتصادی هستند. عجیب است که در ایران محروم‌ترین مناطق، این مناطق‌اند و مرزنشینان از فقر و بیکاری رنج می‌برند. زمان آن رسیده که جای وعده و وعید طرح‌هایی با قابلیت بالای اجرایی تدوین و در این مناطق اجرا شوند.
گزارش: محمدجواد صابری
