نژاد پرستی در فوتبال برزیل؛ جمله توهین آمیزی که جنجالی شد

به گزارش ایلنا، در روز آگاهی سیاه‌پوستان در برزیل، افراد سیاه‌پوست سوپرمارکت‌های این کشور به قصد کشت کتک می‌خورند، مرتباً از سوی پلیس مورد اذیت و آزار و بی‌رحمی قرار می‌گیرند و حتی تصویرشان از عکس‌های تبلیغاتی مدارس خصوصی بریده می‌شود تا همکلاسی‌های سفیدپوست‌شان بیشتر دیده شوند. زمین فوتبال معمولاً یکی از معدود مکان‌هایی است که برزیلی‌ها در معرض تعصب‌های نژادی و نژادپرستی نیستند؛ عرصه‌ای که حداقل برای ساعاتی سیاه‌پوستان این کشور را از واقعیات ظالمانه زندگی روزمره دور نگه می‌دارد. با این وجود رخ دادن دو حادثه در کریسمس نشان داد حتی فوتبال برزیل هم از نژادپرستی در امان نیست؛ چه در سطوح پایه یا سطوح حرفه‌ای.

ابتدا یک کلیپ از یک پسر 11 ساله به نام لوئیز ادواردو جنجال‌‌آفرین شد. در پایان یک مسابقه در کالتداس نوواس در حومه منطقه گویاس، یک بازیکن جوان وقتی شنید سرمربی تیم حریف برای اشاره کردن به او چندبار از لفظ «پِرِتو» (یک اصطلاح زننده نژادپرستانه در زبان پرتغالی) استفاده کرد، چشمانش غرق در اشک و به حسی دچار شد که دیگر به او اجازه نداد روی بازی تمرکز کند. چند روز بعد در واکنش به این اتفاق، بازیکنان تیم کورینتیانس در مصاف با گویاس، همگی برای حمایت از لوئیز ادواردو با پیراهن‌هایی که روی آن نام او درج شده بود به میدان رفتند. این حرکت آنها با استقبال و تشویق بازیکنانی مانند گابریل ژسوس و نیمار مواجه شد. حتی باشگاه سانتوس که نیمار در آن رشد کرد هم به لوئیز ادواردو پیشنهاد کرد در این تیم تست بدهد. در سرزمینی که یکی از نابرابرترین جوامع دنیا از حیث نژادی است، جایی که آموزش عمومی ضعیف و رفتن به مدارس خصوصی گران بوده و برای هرکسی مقدور نیست، فوتبال یکی از معدود راه‌هایی است که به پسربچه‌های سیاه‌پوست و خانواده‌های آنها نوید یک زندگی بهتر را می‌دهد. با این حال همان‌گونه که در نبرد خشونت‌آمیز میان فلامنگو و باهیا در ماه دسامبر به تصویر کشیده شد، فرار از فقر مالی برای بازیکنان سیاه‌پوست الزاماً به معنای نجات از فرار از تبعیض نژادی و نژادپرستی نیست.

در آن بازی از لیگ دسته اول برزیل، ژرسون هافبک تیم فلامنگو فاش کرد که بازیکن تیم باهیا، خوان پابلو رامیرز به او گفته «دهانت را ببند سیاه». ژرسون پس از مسابقه گفت: «من بارها به‌عنوان یک فوتبالیست حرفه‌ای به میدان رفته‌ام و هرگز چیزی نگفته‌ام چون هرگز از تعصبات بیجای برخی افراد آزار ندیده‌ام. اما بعد از آنکه گل خوردیم، رامیرز با برونو انریکه شروع به مشاجره کرد و من هم به سمت او رفتم و او به من گفت «دهانت را ببیند سیاه». او باید یاد بگیرد برای مردم احترام قائل باشد.»

این حادثه اظهارنظر بسیاری از بازیکنان تراز اول برزیلی را به‌همراه داشت. ریچارلیسون، مهاجم برزیلی اورتون که سال‌ها هم‌تیمی ژرسون بود، در توئیتر خطاب به هم‌تیمی سابقش نوشت: «آنها نمی‌توانند دهان ما را ببندند. ما بلند و بلندتر فریاد می‌زنیم. ما در کنار هم هستیم برادر! مرگ بر نژادپرستان!» با این حال بعد از بازی، مانو منزس سرمربی تیم باهیا هم در کنار زمین با ژرسون مشاجره داشت و او را به عوام‌فریبی متهم کرد. منزس که یک دهه پیش تیم امید برزیل را به فینال المپیک لندن رساند، عملاً داشت ادعا می‌کرد ژرسون، بازیکن تیمش او را به نژادپرستی متهم کرد تا جو مسابقه را در یک بازی سخت به سود تیم خودش تغییر دهد.

این ماجرا مایه شرمساری باهیا شد؛ تیمی که با افتخار توانسته لقب تیم دارای بیشترین پیشرفت در زمینه مبارزه با نژادپرستی و همنوع‌ستیزی را برای خودش کسب کند. این ماجرا آنقدر برای این باشگاه گران تمام شد که در پایان مسابقه باهیا اعلام کرد رامیرز را محروم و منزس را اخراج کرده است. البته باشگاه دلیل اخراج منزس را نتایج ضعیف دانست اما مشخص بود که جنجالش هم در اخراج او تأثیر گذاشته است. ژرسون شکایتش را به پلیس برزیل اعلام کرد و متعاقب آن رامیرز در یک کلیپ ویدئویی که توسط باشگاه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، به‌صورت رسمی عذرخواهی کرد. با این حال او همچنان تأکید داشت به ژرسون نگفته دهانش را ببیند و هیچ حرف نژادپرستانه‌ای نزده و بازیکن حریف منظور او را اشتباه متوجه شده است. باهیا بعد از آن ماجرا یک متخصص زبان‌شناس استخدام کرد که تأیید کرد هیچ خطایی از سوی بازیکن این تیم سر نزده است، به این ترتیب او به تیم برگشت.

باشگاه اما اعلام کرد قصد دارد تمهیدات بیشتری برای جلوگیری از رخ دادن اتفاقات مشابه بیندیشد از جمله گنجاندن بندهایی در ممنوعیت نژادپرستی در قرارداد بازیکنان. فقط بازیکنان گمنام نیستند که در برزیل قربانی نژادپرستی می‌شوند. دنی آلوز، یکی از بهترین دفاع راست‌های تاریخ فوتبال که دوران بازیگری‌اش را در باهیا آغاز کرد، در تیم ملی برزیل زیر نظر منزس بازی کرد و حالا هم برای سائوپائولو توپ می‌زند، خودش زخم‌خورده نژادپرستی است. به همین خاطر او اعتراضش را به مجازات‌هایی که برای منزس و رامیرز در نظر گرفته شده بود نشان داد و گفت: «به نظر من شرم‌آور است که ما هنوز درگیر چنین مسائل پیش پا افتاده‌ای هستیم. در مسائلی که باید واقعاً پیشرفت می‌کردیم، هر روز داریم احمقانه‌تر رفتار می‌کنیم. تا وقتی که مجازات سختی در نظر گرفته نشود، این داستان‌ها ادامه دارد.» به هر حال برزیل هنوز درگیر نژادپرستی است و هرچه می‌گذرد فوتبال این کشور هم از سایر تبعیض‌های نژادی که در این کشور وجود دارد تأثیر می‌گیرد.

منبع: گاردین

تام سندرسن