زنان ، فضای مجازی و آسیب‌ها

به گزارش خبرنگار ایلنا،آسیب‌های اجتماعی از منظر جامعه‌شناسی به تمامی عوامل خطرزایی اطلاق می‌شود که در گستره جامعه رخ می‌دهد به عبارت واضح‌تر آسیب‌هایی که ریشه در کنش و واکنش‌های انسان در پیوند با اجتماع دارد و طی چند دهه اخیر و با تغییر الگوی زندگی و پیچیدگی اجتماعات و مهم‌تر از همه «گسترش زندگی آپارتمانی و سلولی»، «رفاه ناشی از زندگی ماشینی» و «تنهایی انسان در جامعه مدرن»،  این آسیب‌ها که اختصاص به جامعه ما ندارد نیز افزایش یافته است.

 آسیب‌هایی چون اعتیاد، طلاق،انواع انحرافات اخلاقی،سقط جنین‌های غیرقانونی، خودکشی و سرقت‌های ساده بخش‌هایی از همین آسیب‌ها هستند که در جامعه ما نرخ رشد بالایی در میان زنان و دختران جوان دارند ضمن اینکه در یک دهه اخیر آسیب‌های فضای مجازی را نیز باید به آن افزود.

بیشترین جذابیتی که در فضای مجازی برای افراد وجود دارد، چت میان جنس‌های مختلف است، تا جایی که حتی حضور در گروه‌های فضای مجازی در بیشتر موارد به چت خصوصی منتهی می‌شود.

هویت زنان ایرانی در جامعه دچار یک سری گیر و بندهای جنسیتی شده و فضای مجازی یک فرصت برای شکست این قالب را به وجود آورده است.البته در این بین به چالش کشیدن ارزش‌ها و برخی از فرهنگ‌های جامعه در فضای مجازی درست نیست و تاثیرات جبران‌ناپذیری در آینده خواهد داشت.

عدم اعتماد به نفس برخی از بانوان از دیگر دلایل حضور آنها در فضای مجازی است، میانگین میزان اعتماد به نفس بانوان در جهان متاسفانه از آقایان پایین‌تر است، زنان به دلیل اینکه کمتر وارد چرخه مشارکت اجتماعی می‌شوند اعتماد به نفس پایینی دارند و شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی از دید آنها فعلا یکی از بهترین فرصت‌های است که می‌توانند خود را در آن نشان دهند.

برخی از جامعه‌شناسان معتقدند تجربه و کنجکاوی در فضاهای ممنوع از دیگر دلایل حضور افراد در شبکه‌های اجتماعی  است هر چند نباید آسیب‌های اینگونه حضور در فضاهای ممنوع را نادیده گرفت اما فعالیت بانوان در اینگونه شبکه‌ها آسیب‌های جدی‌تری نسبت به آقایان به همراه خواهد داشت.

گرایش به رفتار پر خطر، گذاشتن تصاویر خاص و تبادل آنها در فضای مجازی موجب بروز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی می‌شود و نهاد خانواده را متزلزل می‌کند زیرا بسیاری از اشخاص در فضای مجازی با هویت جعلی حضور دارند و از تصاویر و اطلاعات دیگران سوء  استفاده می‌کنند.

گسست فکری و عاطفی

با ورود ایـنترنت و رایانه به درون خانواده‌ها بین والدین و فرزندان جدایی فکری – عاطفی و فیزیکی رخ میدهد و پیشرفت خیره کننده فناوری تأثیرات محسوس و نامحسوس زیادی را بر زندگی دختران گذاشته است.بطوریکه همین دختران و زنان دچار دلبستگی غیر عادی به این شبکه‌ها می‌شوند و زمان طولانی رابه شبکه‌های اجتماعی اختصاص می‌دهند و از محیط گرم خانواده فاصله گرفته و با مخاطرات زیادی مواجه می‌شوند.

ممکن است در بعضی از گروه‌ها ندانیم مخاطب ما کیست و یا چه شخصیتی دارد که با او ارتباط برقرار کرده ایم ، آیا همانی هستند که ما فکر می کنیم؟ با تصور اینکه همانانی باشند که در ذهن ما تداعی می‌شود اما همچنان این اهمیت از تعامل با خانواده‌ها کمتر است.

برنامه‌های فرهنگی و تفریحی مناسب تا حد زیادی می‌تواند وابستگی حاصل از فضای مجازی را در افراد جامعه بویژه زنان بکاهد ونشاط وسلامت خانواده به دور از برخی از مشکلات فضای مجازی وارد زندگی روزانه کند سازمان‌ها و نهادهایی که می‌توانند نقش بسزایی در کاهش این آسیب نقش ایفا کنند کم نیستند، اما از میان آنها ما به بررسی نقش اداره کل امور بانوان و خانواده استانداری مازندران می‌پردازیم.

سمیه قاسمی طوسی مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری مازندران در این باره گفت:مقوله آسیب‌های اجتماعی و همچنین آسیب‌های فضای مجازی صرف نظر ازاینکه چه نوعی باشد و چه خاستگاهی داشته باشد برای جامعه زنان و دختران، تهدیدی جدی محسوب می‌شود و خطراتی مضاعف دارد دلیل آن نیز به جایگاه  «دختر و زن» در افکار عمومی جامعه مربوط است ضمن اینکه مادرانی که در دام این آسیب‌ها گرفتار شوند، ناخواسته فرزندان خود را نیز در معرض خطر و آسیب قرار می‌دهند.

 مشکلات اقتصادی، فقدان آگاهی و افسردگی‌ عوامل خطر زا برای زنان

البته دستگاه‌های متولی رسیدگی به امور هر کدام از  زنان و دختران  آسیب دیده در این بخش‌ها، برابر قانون دستگاه‌هایی چون اداره‌کل بهزیستی و چند نهاد دیگر هستند اما  اداره کل امور بانوان  و  خانواده استانداری مازندران نیز در این بخش رسالتی عظیم برای خود قائل است و تلاش دارد با رصد اوضاع، عوامل ریشه‌ای این آسیب‌ها را شناسایی و در نهایت با این عوامل و نه صرفاً با معلول،  برخورد کند.

اداره کل امور بانوان و خانواده استانداری مازندران در این بخش با انجام کارهای تحقیقی - پژوهشی و مطالعات میدانی ازجمله حضور در زندان‌ها، بازدید میدانی از کانون‌های آسیب و سکونت‌گاه‌های غیر رسمی، بازدید از کانون اصلاح و تربیت  و حتی حضوردرمراکز بازپروری و اجرای طرح توان‌افزایی وتاب‌آوری دراکثر شهرستان‌ها برای بیش از دو هزار نفر و ملاقات و مصاحبه چهره‌به‌چهره با «کیس»های آسیب‌دیده، به این نتیجه رسید که  مشکلات اقتصادی، فقدان آگاهی و افسردگی‌های دوره‌ای، سه عامل از عوامل اصلی گرایش زنان و دختران جوان به «ریسک‌فاکتورها»  یا عوامل خطرزا است. 

فرهنگ سازی گامی در جهت مبارزه با آسیب های اجتماعی

مشاور استاندار مازندران درامور زنان افزود: این اداره کل باهدف برخورد ریشه‌ای با این دو عامل،  مکانیسم پیچیده و چند لایه‌ای را  طراحی کرد  تا  برای «تقویت اقتصاد زن‌پایه» و «افزایش نشاط اجتماعی» گام‌های عملی بردارد. ضمن اینکه تأکید داریم در حوزه «آسیب‌های فضای مجازی» بیش از هر چیزی به فرهنگ‌سازی و آگاهی بخشی نیاز داریم که همکاری دستگاه‌های مختلف را میطلبد اما در این زمینه و با حمایت استاندار  و با مشارکت برخی سمن‌ها نیز برنامه‌ای متعددی به انجام رسید.

برخی از مهم‌ترین این برنامه که به اجرا رسیده یا در دست اجرا هستند عبارتند از:  «ایجاد مراکز تفریحی مخصوص زنان»، «امضای تفاهم‌نامه با برخی مراکز اقتصادی»، «نشست با اتحادیه زنان بازرگان با هدف پیوند این دسته از زنان فعال در حوزه بازرگانی و تجارت با زنان روستایی فعال در مشاغل خانگی»، «طرح افزایش مهارت‌های زندگی و شناسایی الگوهای ایرانی اسلامی با همکاری آموزش و پرورش برای 5 هزار دانش‌آموز در سطح استان» <<توانمند سازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار>> بخش بسیار اندکی از برنامه های شاخصی است که اجرا شد و به‌طور کلی باور داریم اگر به حوزه زنان، توجه ویژه صورت گیرد، از فشار آسیب‌های اجتماعی در بخش‌های مختلف کاسته خواهد شد. 

آسیب های اجتماعی؛ دیریاب و دیرپا

نکته پایانی و بسیار مهم که نخبگان و مدیران دستگاه‌های مختلف نباید از آن غافل باشند این است که  آسیب‌های اجتماعی، «دیریاب» و «دیرپا»  هستند به این معنا که هم دیر تشخیص داده می‌شوند و هم فرایند درمانی پیچیده و زمان‌بَری دارند. از دیگر سو وجود انواع آسیب‌های اجتماعی در حوزه زنان در مازندران به اندازه‌ای محرَز شد که برخی  مدیران دستگاه‌های مسئول سخن از زنانه‌شدن برخی جرایم به زبان می‌آورند. در چنین شرایطی هیچ کس نباید خود و اعضای خانواده خود را ایمن بداند و همه مشفقانه در کنار دستگاه‌های مسئول باشند و تلاش کنند گام‌های موثر برای رفع این آسیب‌ها به‌ویژه در حوزه مجازی که به فرهنگ‌سازی، آگاهی‌رسانی و هوشیاری نیاز دارد، برداریم.

حجت الاسلام محمد فروهر مدیر رسانه‌ای معاونت تبلیغ حوزه علمیه قم در همایش دبیران و شورای امر به معروف و نهی از منکردستگاه‌های دولتی و غیر دولتی در مازندران با اشاره به آسیب‌های اجتماعی و راهکا‌رهای مقابله با آن اعلام کرد که طبق آمار بیش از 60 میلیون نفر معادل 70 درصد به سیستم اینترنت مجهز هستند و بیش از 53 درصد کاربران عضو اینستاگرام هستند و روزانه بین 5 تا 9 ساعت از فضای مجازی استفاده می‌‍‍‌‌‌کنند.

این در حالیست که در کشورچین اگردرهفته بیش از 9 ساعت از فضای مجازی استفاده شود به عنوان معتاد فضای مجازی مورد پیگیرد قرار می‌گیرد ودرکمپ‌هایی برای ترک اعتیاد فضای مجازی نگهداری می‌شوند.

بدیهی است فضای سایبری نسل جدیدی از روابط اجتماعی است با اینکه عمر زیادی ندارد، به خوبی توانسته در زندگی مردم در سنین مختلف جا باز کند و مردم از گروه‌های اجتماعی مختلف می‌توانند با هر نقطه‌ای از جهان که بخواهند ارتباط برقرار کنند .این امر به مرور زمان خانواده را متاثر ساخته و دچار تزلزل کرده است از اینرو لازمه تعامل در محیط‌های مجازی برخورداری از یکسری مهارت‌های فنی و فناوری است البته اینترنت علاوه بر آموزش و کسب اطلاعت می‌تواند مخرب نیز باشد بنابراین می‌طلبد مسئولان فرهنگی و اجتماعی و خانوده ها مسائل مربوط به این شبکه‌ها را بخوبی بررسی کرده و از تاثیرات زیانبار آن جلوگیری کنند.

در عصرما پیشگیری مهمتر از درمان است، بسیاری از آسیب شناسان اجتماعی برآنندکه برای مبارزه با کژ رفتاری‌ها باید زمینه اجتماعی آنها را از میان برداشت.

گزارش: زهرا شریفی