معاون میراث فرهنگی در گفت‌وگو با ایلنا:
بودجه سیل ۹۸ با وجود تصویب، داده نشد/ تخت جمشید ویترین کشور است، به مدیر پایگاه تذکر دادیم/ سیاست کشورهای همسایه مانعِ تعامل سازنده در ثبت مشترک میراث ناملموس است
محمدحسن طالبیان از عدم پرداخت بودجه اختصاص یافته به خسارات سیل ۹۸ به میراث فرهنگی خبر داد و به لزوم توجه مدیران پایگاه‌های میراث به طرح موضوعات مرمتی در شورای راهبردی تاکید کرد. او همچنین از فعالیت انفرادی کشورهای همسایه برای ثبت میراث ناملموس مشترک گله کرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، محمدحسن طالبیان (معاون میراث فرهنگی کشور) با اشاره به آن که طی سال‌های گذشته در حوزه موضوعات فنی میراث فرهنگی پیشرفت‌های شگرفی شاهد بودیم، گفت: هرچند بودجه‌هایی که در حوزه میراث فرهنگی داشتیم بسیار اندک بود اما موفق شدیم از مشارکت‌های بخش خصوصی در این خصوص بهره جوییم از این رو، در حوزه مرمت آثار اتفاقات خوبی افتاده است و موفق شدیم با مشارکت بخش خصوصی بسیاری از این مرمت‌ها را انجام دهیم و فعال‌تر از سال‌های گذشته عمل کنیم.
او ادامه داد: از میان ۲۵۰۰ پروژه‌ای که سال گذشته داشتیم بیشتر آنها توسط بخش خصوصی انجام شد و بسیاری از آنها نیز آماده افتتاح است. تلاش داریم ۲۰۰ پروژه را با نظر وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی افتتاح کنیم. تمام این پروژه‌های مرمت بنا، موزه‌های محلی و منطقه‌ای هستند. افتتاح برخی از این پروژه‌ها بیش از ۴سال زمان برده با توجه به بودجه بسیار اندکی که در اختیار داریم سعی می‌کنیم پروژه‌ها را اندک اندک پیش بریم؛ به طور مثال موزه دوران اسلامی بیش از ۱۲ سال متوقف بود اما توانستیم آن را به سرمنزل برسانیم. افتتاح موزه‌ها به گونه‌ای نیست که بتوانیم بگوییم یک شبه تمام کارها انجام شده است؛ کارها طی سال‌ها متمادی انجام و به سر منزل می‌رسد. موزه خراسان نیز ازجمله پروژه‌هایی بود که اگر به آن ورود نمی‌کردیم شاید تاکنون افتتاح نمی‌شد.
بودجه میراث فرهنگی و مرمت‌هایی که مانند مسکن عمل می‌کنند
طالبیان با اشاره به آنکه تمام بودجه‌ای که به میراث فرهنگی اختصاص یافته در حدود ۲۳۰ میلیارد تومان بوده که بخشی از آن در حدود ۳۸ درصد نیز تاکنون توسط خزانه اختصاص نیافته درخصوص اختصاص بودجه‌ای که برای مرمت‌های اضطراری ناشی از سیل ۹۸ به میراث قرار بود پرداخت شود نیز گفت: متاسفانه تاکنون این بودجه به میراث داده نشده این در حالی است که در حدود ۴۰۰ میلیارد تومان در حوزه میراث فرهنگی برآورد خسارت داشتیم و بر اساس فرایند طی شده قرار شد ۱۰۰ میلیارد تومان به میراث اختصاص یابد. با وجود آنکه اختصاص این بودجه از طرف تمام مسئولان مورد تایید قرار گرفته بود و حتی معاون اول رئیس جمهور نیز دستور اختصاص یافتن این بودجه را داده بود اما تاکنون این بودجه به میراث داده نشده است. نباید فراموش کرد، کارهایی که در خصوص خسارت‌هایی که سیل به میراث فرهنگی وارد کرده بود انجام شده است، مرمت‌های اضطراری بودند و مانند مسکن عمل می کنند. هنوز نگران آن هستیم که نتوانیم بودجه لازم برای مرمت‌های اساسی را تهیه کنیم. با اندک پولی که در اختیار داریم توانستیم کارهای اضطراری را در این خصوص انجام دهیم و کارهای استحکام بخشی و تثبیت انجام شده است اما نیاز است تا کارهای اساسی در این خصوص انجام گیرد.
او ادامه داد: با این وجود سعی کردیم با گسیل دادن برخی از بودجه‌ها مجموعه‌هایی مانند قلعه فلک الافلاک را مرمت کنیم تا شرایط بدتری پیدا نکند. اکنون کارشناسان در حال انجام مطالعات وسیع‌تر در این خصوص هستند و امیدوار هستیم تا اواخر سال ۱۳۹۹ یا ۱۴۰۰ این امر محقق شود.
وضعیت برج قابوس از زمان ثبت جهانی، بدتر نیست
معاون میراث فرهنگی در خصوص وضعیت برج قابوس که یکی از مهمترین میراث‌های جهانی ایران است که طی سیل ۹۸ مورد آسیب قرار گرفت نیز گفت: این مجموعه مدیریتی دانشگاهی دارد که به دنبال رفع مسائل پیش آمده است. رطوبت برج قابوس نیز مسئله امروز و دیروز نیست. ضمن آنکه در حال حاضر با فروکش کردن سیل وضعیت کلی برج قابوس از زمان ثبت جهانی آن بدتر نیست و سعی شده تا رویش گیاهان در گنبد رکن کنترل شود.
طالبیان با اشاره به اینکه بودجه میراث فرهنگی همیشه کم بوده، تصریح کرد: میراث فرهنگی متعلق به همه کشور است و باید از آن صیانت شود. چندی پیش شاهد برگزاری نشستی در خصوص جنگل‌های هیرکانی بودیم. ما باید بتوانیم تمام تکالیف خود را در خصوص این میراث جهانی انجام دهیم. سازمان برنامه و بودجه باید پشتیبان این موضوع باشد. برخی از دامسراها باید جابجا شوند. ضمن آنکه جاده گلستان نیز باید طی دو برنامه کوتاه و بلندمدت جابجا شود.
وضعیت میراث جهانی جنگل‌های هیرکانی
او در خصوص وضعیت جابجایی جاده گرگان یکی از موانع مطرح شده در پرونده ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی بود نیز گفت: این مهم یکی از برنامه‌های استراتژیک استان گلستان است که باید این جاده تغییر مکان داده و پارک ملی گلستان را دور بزند. البته با توجه به وضعیت اقتصادی و شرایط به وجود آمده بابت شیوع ویروس کرونا و تعویق انجام فعالیت‌های عمرانی، این مهم تا حدودی به تعویق افتاده است بنابراین در کوتاه مدت شاهد گذاشته شدن تابلوهای هشدار دهنده بودیم و نیاز است تا سرعت ماشین‌ها در منطقه کمتر شود. اما در درازمدت باید شاهد تغییر مکان این جاده باشیم. هر چند تصور می‌کردیم این مهم طی پنج سال محقق شود اما در پرونده یونسکو برای آن یک پروژه چندین ساله در نظر گرفته‌ایم. با توجه به شرایط پیش آمده قطعاً این مهم طی پنج سال محقق نخواهد شد و به زمان بیشتری برای تغییر مکان جاده گرگان نیاز داریم. با این وجود، این مهم یکی از مصوبات استان است که مورد قبول مسئولان قرار گرفته و باید عملیاتی شود.
تخت جمشید و حواشی آن
معاون میراث فرهنگی در پاسخ به سوالی مبنی بر خبرهایی که طی ماه‌های گذشته در خصوص مرمت‌های غیراصولی در تخت جمشید منتشر شد، گفت: تخت جمشید همیشه زیر ذره‌بین است چراکه ویترین کشور است و دوربین‌های پایش درجای جای آن وجود دارد و کار در مکانی مانند تخت جمشید، همانند راه رفتن روی آهن داغ است. البته اخباری نیز درباره تخت جمشید منتشر می‌شود که در برخی موارد نیازمند تذکر به مدیریت پایگاه میراث جهانی هستند که از سوی ما مورد توجه قرار می‌گیرند. به طور مثال، مرمت اضطراری که در راه پله ورودی دروازه ملل انجام شد از آنجا که در شورای راهبردی مطرح نشده بود، از سوی ما مورد تایید نبود از این رو مدیریت ناچار شد تا فوری این مرمت را به حالت اول خود بازگرداند.
او ادامه داد: همواره به تمام مدیران پایگاه‌ها میراث فرهنگی تاکید می‌شود که باید تمام امور پایگاه را به صورت شورایی و در قالب طرح موضوع در شورای راهبردی و شورای فنی انجام دهند. اگر مدیریتی این امر را انجام ندهد مورد تذکر قرار می‌گیرد و برای اعتبار او و مجموعه خوب نیست. البته برخی از فعالیت‌های روتین روزانه در پایگاه‌ها وجود دارد که مدیران پایگاه می‌توانند بدون نظرخواهی درصدد انجام آن برآیند از آن جمله می‌توان به هرس علف‌های هرز یا مرمت‌های روزانه و پوشش حفاظتی خشتی و... اشاره کرد. در خصوص تخت جمشید، حتا یک کار کوچک مرمتی، بزرگ است و باید حتما تمام موارد در شورای راهبردی مطرح شود.
وی درخصوص وضعیت آبراهه‌های تخت جمشید و خبرهایی که از تراشیده شدن بخشی از این آبراهه‌ها در طرح ساماندهی آن حکایت دارند، نیز گفت: با توجه به آنکه هنوز شخصا از این بخش بازدید نکرده‌ام نمی‌توانم نظر کارشناسی درستی در این خصوص ارائه دهم. البته آن را مورد بررسی قرار می‌دهم. مداخله در مسائل اصلی تخت جمشید نیازمند هم فکری و هم اندیشی است و هرجا این مهم محقق نشده باشد، اشتباه است.
معاون میراث فرهنگی کشور درخصوص ساخت سوله در حریم تخت جمشید نیز گفت: از آنجا که قرار است موزه تخت جمشید توسعه پیدا کند، این موضوع در شورای راهبردی مطرح شده است تا بتوانید طرح‌توسعه موزه تخت جمشید را داشته باشیم. تمامی این بخش‌ها می‌تواند در اختیار بازدید کننده قرار گیرد و برای بازدیدکننده نیز جالب است که تمام این بخش‌ها را بتواند ببیند. هرچند این بخش‌ها بازسازی شده هستند اما برای مخاطب و جالب است که در دوره‌های مختلف هخامنشیان را ببیند. با تحقق این امر سایت به صورت یک پارچه در قالب موزه در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد. مدیریت پایگاه میراث جهانی تخت جمشید سوله‌ای که از گذشته در بخشی از این مکان قرار داشت را اصلاح کرده و تایید شورای راهبردی را نیز دارد. اگر از ظرفیت‌های موجود استفاده نکنیم نمی‌توانیم موزه را توسعه دهیم.
ماجرای شوش، زیرگذر و روگذر آن
معاون میراث فرهنگی در خصوص صحبت‌های جدیدی که پیرو احداث زیرگذر شوش مطرح شده است و انتقادهای امام جمعه شوش به میراث فرهنگی گفت: با توجه به صورت جلسه‌ای که چندی پیش در خصوص احداث روگذر با مسئولان استان از فرماندار و شهردار گرفته تا کارشناسان امر و... تصویب شد بر اساس مستندات قانونی میراث فرهنگی کار خود در این خصوص را انجام داده و و دیگر خبری از احداث زیرگذر در شوش نخواهد بود و با احداث روگذر روبرو خواهیم بود. از آنجا که سند در اختیار داریم اجرایی کردن آن به استان بستگی دارد.
رقابت همسایگان در ثبت میراث ناملموس ایران
طی سال‌های گذشته شاهد رقابت همسایگان ایران درخصوص ثبت میراث ناملموس و معنوی بوده‌ایم. از یکسو ثبت چوگان، از دیگر سو ثبت مشاهیر ایرانی و ... و اکنون نیز مباحثی درخصوص احتمال ثبت خوشنویسی اسلامی توسط ترکیه مطرح است. این درحالی است که گستره ایران فرهنگی این مهم را ایجاد می‌کند تا میراث فرهنگی با برقرای تعامل بیشتر با همسایگان درصدد ثبت میراث جهانی در قالب پرونده‌های چند ملیتی (مشترک) در یونسکو برآید.
طالبیان با اشاره به این مهم درخصوص چرایی عدم وجود تعامل مناسب بین ایران و همسایگان در ثبت مشترک میراث فرهنگی گفت: متاسفانه در خصوص موضوعات میراث ناملموس که با همسایگان به لحاظ قرار گرفتن آنها در جغرافیای ایران فرهنگی مشترک هستیم، با چالش روبرو می شویم. ما در منطقه دارای مشترکات بسیار زیادی در حوزه میراث ناملموس هستیم این در حالی است که این مشترکات به جای آنکه به هم افزایی بین کشورها و صلح کمک کند، سبب شده تا برخی از کشورها به صورت انفرادی درصدد از آن خود کردن این میراث مشترک برآیند.
او ادامه داد: با وجود آن که نوروز را در یونسکو با حضور بسیاری از کشورهای همسایه ثبت کرده‌ایم این امر می‌توانست سبب به وجود آمدن تعاملات بهتر و بیشتر بین کشورها شود اما نگاه کشوری و سیاست‌های موجود در کشورهای مختلف سبب شده تا نگاه منطقه‌ای به میراث ناملموس تبدیل به نگاه اختصاصی هر یک از کشورها و این حوزه شود. ثبت میراث ناملموس وقتی به صورت مشترک انجام شود به صلح کمک می‌کند و دوستی‌ها را افزایش می‌دهد و سبب گسترش روابط اجتماعی اقتصادی و فرهنگی بین کشورها می‌شود. اما کشورهای همسایه ما این کار را انجام نمی‌دهند این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران تمام تلاش خود را در جهت تدوین پرونده‌های مشترک ناملموس انجام می‌دهد تا زمینه تداوم صلح و دوستی و همکاری‌های فرهنگی حاصل شود.
