کتاب شاعران فرامن منتشر شد/ روایتهایی از شعر آوانگارد زنان ایران
کتاب شاعران فرامن با موضوع آنتولوژی شعر آوانگارد مدرن و فرامدن زنان ایران منتشر شد.
به گزارش ایلنا، انتشارات سیب سرخ به تازگی کتاب « شاعران فرامن» اثر سریا داوودی حموله را با موضوع آنتولوژی شعر مدرن و پستمدرن زنان معاصر ایران را منتشر کرد.
سریا داودی همزمان با انتشار این کتاب در پاسخ به این سوال که کتابش قرار است مخاطبان را با چه تجربه تازهای در حوزه شعر روبرو کند، عنوان کرد: جریانسازی در شعر معاصر با خلاقیتهای نیما یوشیج شروع شد. هم چنان که در پیش گفتار مجموعه به این مهم اشاره شده است: «بوطیقای شعر نو، فرمهای مختلطی را دربردارد. شعر معاصر مدیون دگرگونی هایی است که در دوره نیما اتفاق افتاد. نیما علاوه بر پرداخت به طبیعت کلام و ترسیم واقعگرایی تغییرات ساختار ی و فرمی را در این حیطه مورد توجه قرار داد.» در آن دوران جامعه در حال پوستانداختن بود. این روند، افت و خیز و خروجیهای قابل تاملی هم داشت. به هر حال زیباییشناسی شعر پیشرو درک نخواهد شد، مگر اینکه زیباییشناسی زبان شعر نیمایی درک شود.
وی افزود: از لحاظ زیباشناسی شعر پیشرو ظرفیت های فرمی و ساختاری گوناگونی را به زبان فارسی اضافه کرده است. البته هوش شاعران پیشرو (آوانگارد) پشتوانه غنی از تاریخ فرهنگ دارد که در آنتولوژی شاعران فرامن مبسوط به آن پرداخت شده است. شاعران این مجموعه پیوندشان را با شعر پیشین ادبیات فارسی نگسستهاند و باتوجه به زبان ساختاری فرم های متفاوت آفریدهاند.
داودی همچنین در پاسخ به این سوال که منظور وی از نزدیک شدن تجربههای فرمی شاعران زن به افقهای جهانی که در کتاب از آن یاد کرده است شامل چه مولفههایی میشود، عنوان کرد: به زعم من شاعران شعر پیشرو هم نگاه شان جهانی شده است، و هم از نظر فرمی به ساختار شعر جهان نزدیک شده اند. شاعران پیشرو به یک پدیده از جهتهای مختلط نگاه می کنند. در پی نوگرایی و نوجویی اند. باتوجه به شرایط اجتماعی و فرهنگی در تلاش اند که جایگاه خود را در ادبیات تثبیت کنند. بیشتر این شاعران فرمهای مختلطی را تجربه کردند. توانستند ذهنیت خویش را به نفع ادبیات جهانی مصادره کنند.
این پژوهشگر ادامه داد: در شعرآوانگارد معمولا مرزهای ساختاری و زبانی را در هم میشکند. بیشتر محوریت ساختاری روی زبان میچرخد، به لحاظ فرم و تکنیک روایی شیوههای معناگرایی بدیع و تازه است. این نوع شعر با با ذهن و زبان مخاطب ایرانی سازگاری دارد. شاعران پیشرو با فضایی چندصدایی، فیگورهای زبانی،عدم قطعیت، تناقض، گروتسک... فرمهای مختلف زبانی را تجربه کردهاند. این نوع فرم زبان را متحول میکند و حرکتهای زبانی جدیدی را بنیان میگذارد و به طور معمول جذابیتهای تاویلی در محور ذهنیت و عینیت شکل میگیرد. این نوع فرم به استمرار یک جریانی تکیه دارد که زبانی و ساختار جهانی دارد.
وی همچنین درباره شاخصهای نگاه پست مدرن و نوگرایانه شاعران فرامن نیز گفت: اگرچه بافت زبان شعرِ شاعران فرامن یکی است، اما جزیینگری، تمرکزگرایی شناسههای بدیع و تازهای دارد. نرمشکنی در این چند فرمی با معناهای متفاوت روبرو است. هر شاعری به بیش از دو شاخص پرداخته که در کارش بازنمود بارز دارد. تکرار مبانی نظری در شعر پیشرو تنها اتفاقی است که بصورت شاخصه اصلی رخ داده است. شاعر اول باید زبان شعر را رعایت کند، و بعد به سراغ عناصر فرمی و روایی برود.
داودی همچنین گفت: در بیشتر دورهها در محوریت شعر پیشرو، نوعی دگرگونی از ناحیه زبانیت زبان رخ داده است و شاخصهای تعریف شدهای بین دو رویکرد ذهنی و عینی بوجود آمده است. علاوه بر این، مولفههایی نظیر فعلستیزی و نحوگریزی، بازیهای زبانی، معناگریزی، تشکیک، منولوگسرایی و چند مرکزی، گسست و پیوست و فروپاشی کلان روایت یا فراروایتها مهمترین شاخصه پرداخت شعر پیشرو است. به طور معمول شعر پیشرو فعلستیز و نحوگریز است. باتوجه به کارکردهای زبانی شعرها ساختار نظاممند و متمرکز ندارند.
این پژوهشگر همچنین درباره موضوع عصیانگری و سرکشی در شعر مدرن و پست مدرن که در کتاب وی مورد توجه است نیز گفت: ادبیات معاصر نیازمند تعریف جدیدی است،زیرا موازنههای ساختاری و فرمی تغییر کردهاست. شاعر شعر پیشرو به طور معمول با تناسب و تناظرهای تقابلی در پی تخریب و تحریف زبان ساختاری است. این گونه ساختارشکنی جسورانه، در رویکردهای زبانی اتفاقی شگفت در شعر معاصر محسوب میشود. مولفههایی نظیر مرگاندیشی، پوچانگاری و آنارشیسمگرایی سبب گسستهای معنایی شده است، و بیشتر تک گوییهای شاعرانه نشان از عصیانگری و سرکشی دارد.
داودی تصریح کرد: در ادبیات ایرانی هر نسلی صدای خاص خود را دارد. ظهور شاعران در هیچ دوره ای تصادفی نیست. هم چنان که با حضور نیما، شاملو و فروغ... ظرفیت های تازه ای در زبان و فرم به وجود آمد. با توجه به شرایط اجتماعی شاعران فرامن در پی اثبات ذهنیت خود هستند و هر مُهر تاییدی را قبول نمیکنند. از این جهت جهان همیشه به خاطر ادبیات در مقابل شاعران ایرانی سر تعظیم داشته است. ضرورتی ایجاب شد که شعرهایی در این رده سرایشی، از لحاظ زبان، فرم، هارمونی و معنا به مخاطب شناسانده شود.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که قصد دارد این تجربه را در ساحتهای معنایی و فرمی دیگری نیز قصد دارید تکرار کند یا خیر، عنوان کرد: به شرط حیات ، شعر در ساحتهای دیگر هم مورد تاویل قرار خواهد گرفت. روند کنونی شعر معاصر تازه به جاهای خوبش نزدیک شده است. متفاوتنویسی برخاسته از یک نیاز درونی است. از این جهت در شعر پیشرو زوایای پیدا و پنهان زیاد هست. به واسطه تغییری که در فرم بوجود آمده است، هر لحظه به گونههای متفاوت در حال حرکت و پیشروی است. بهرحال این ابوطیقا در هر نسلی نیازمند بازنگری است. پس این پویایی راه را برای تجربههای دیگر خواهد گشود و به طبع منتقدان در این مورد بیتفاوت نخواهند بود.