نخستین شواهد از وجود استودان، گور دخمه و مقبره در البرز میانی/بررسی و شناسایی مجموعه‌های دستکند صخره‌ای آمل
در نخستین فصل پروژه بررسی و شناسایی مجموعه کافِرکِلی‌ها (مجموعه‌های دستکند صخره‌ای و کوهستانی) شهرستان آمل، استان مازندران نخستین شواهد از وجود استودان، گور دخمه و مقبره در البرز میانی، کشف و شناسایی شد.
به گزارش ایلنا، میثم فلاح (سرپرست هیئت باستان‌شناسی) گفت: در بررسی‌های صورت گرفته تا بدین روز که قریب ۱۰ مجموعه (در روستاهای کوهستانی دره هراز بخش لاریجان همچون: کَهرود، پَنجاب، نیاک، پُل مون، اِنهِه، گَزانه، مَلار و ...) مورد بررسی، شناسایی و مستندنگاری قرار گرفته، شواهد جذابی از موجودیت کارکردهای متفاوت برای ما مبرهن شده به‌طوری‌که تحلیل‌های ابتدایی حاکی از آن‌ست که نهایت ۲ مجموعه از حیث کاربرد می‌توانست شبیه به هم باشد و بقیه از منظر عملکرد متفاوت‌اند.
این باستان شناس افزود: مهم‌ترین تحلیل‌های اولیه از این مجموعه‌های دستکند، نشان از کاربری استودان، گوردخمه و مقبره (شاید یکی از شاهک‌نشین‌های البرز) دارد و این فرایض، با مبنای کاملاً علمی، محصولی از مقایسه ساختاری، سازندی، شکلی و عملکردی (ابعاد، فرم، شکل و گونه) با نمونه‌های مشابه در کشور دارد.
او تصریح کرد: در فرضیه آرامگاهی، شکل و شمایل ساختاری و فضای تدفین که بصورت تخم مرغی (یا بصورت وان مانند) در بستر سنگی این دستکندها حفر شده و با مصالح سنگ و آجر و ملات گچ و ساروج مشهود بوده و در فرضیه گوردخمه، نوع پلان تو در تو و اتاقک شکل (در یکی از آن ها، ۴ اتاق در دل کوه و مرتبط با هم ایجاد شده) و بقایای ملات بر بدنه ورودی که احتمالاً زمانی بسته بودن درب آن را قوت می‌بخشد و در فرضیه استودان، شکل، ساختار و فضای داخلی و ایجاد شده آن با نمونه‌های استودان‌های فارس مشابه بوده و برخی به گونه شکلی، قوسی و استوانه‌ای بوده‌اند.
سرپرست هیئت باستان شناسی اظهار داشت: این فرایض آنجا برای ما محتمل‌تر می‌گردد که همه این مجموعه‌ها در کنار منابع آبی (رودخانه، حوضچه‌های طبیعی آب، آبشار و رودهای میان دره‌ای) ایجاد شده‌اند.
او خاطرنشان کرد: البته مجاورت این مجموعه‌ها در کنار منابع آبی را می‌توان به نظریه‌های مطروحه آئینی در ارتباط با مهرپرستی در منطقه البرز و آمل ربط و بسط دهیم.
این باستان شناس افزود: با همه این شواهد و آنالیزهای صورت گرفته تا این برهه، امیدواریم نقوش، خط و یا علائمی در این مجموعه‌ها پیدا کنیم تا استنادهای ما دقیق‌تر و متقن‌تر شود، ضمناً کارکرد دیده بانی و استقرار موقت برخی مجموعه‌های بررسی شده، همچنان به قوت خویش باقی است.
فلاح گفت: در مجموع، بررسی‌های باستان‌شناسی کافرکلی‌های بخش لاریجان دره هراز شهرستان آمل، اندک اندک و آرام و روح بخش، جذابیت‌ها و ناشناخته‌هایی از خود نشان می‌دهد که بیشابیش بر اهمیت موضوع بررسی روشمند، با یک برنامه‌ریزی دقیق و آکادمیک و پلان‌دار را می‌طلبد.
وی افزود: از این‌سو است که سعی کردیم یک تیم کاربلد و حرفه‌ای شامل باستان شناس، نقشه بردار، طراح هنری، فتوگرامتریست، مهندس معماری، مهندس سازه های آبی، عکاس، مستندساز و صخره نورد در اشل جهانی (برای صعود به داخل برخی از این مجموعه‌ها که امروزه راه ورود بدان‌ها وجود ندارد و حداقل تا زمین صاف اطراف بطور میانگین ۴۰ متر ارتفاع دارد) تشکیل دهیم.
