کوچِ شورای شهر به خانه هنر تبریز/ اهالی تئاتر از سر ناچاری به فضاهای مرده شهر پناه برده‌اند
این روزها خبر می‌رسد شورای شهر تبریز قصد دارد با کوچ از ساختمان عمارت شهرداری، به تالار خانه هنر تبریز بیاید و آن را از تئاتری‌ها بازستاند؛ خانه‌ای که تعدادی از جوانان تئاتر در دو سال اخیر آن را زنده کرده و به پاتوقی برای دوستداران این هنر تبدیل کرده‌اند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، این ساختمان ۸۰ ساله است؛ ساختمانی زیبا در قلب شهر تبریز که نام «خانه هنر تبریز» را بر پیشانی دارد. خانه‌ای که حدود دو سال است تالار آن در اختیار خانواده بزرگ تئاتر این شهر قرار گرفته تا آن را با اجرای تئاتر، رونقی دوباره دهند. اما این روزها خبر می‌رسد شورای شهر تبریز قصد دارد با کوچ از ساختمان عمارت شهرداری، به تالار خانه هنر تبریز بیاید و آن را از تئاتری‌ها بازستاند. هرچند خانه هنر هم مانند ساختمان مادرش یعنی عمارت شهرداری حال خوبی ندارد و از نظر استحکام و مقاومت می‌لنگد.
بنای این مجموعه در سال ۱۳۱۸ شمسی هم‌زمان با کاخ شهرداری تبریز در زمینی به مساحت ۳۰۰۰ متر مربع احداث شد و دارای زیر بنایی حدودا ۲۸۶۰ متر مربع است. این ساختمان تاریخی پیش از این به عنوان کتابخانه ملی تبریز مورد استفاده قرار می‌گرفت و در سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. هر چند در ابتدا این ساختمان محل استقرار انجمن شهر بود ولی در طول سال‌ها بارها و بارها تغییر کاربری داد تا اینکه از دو سال پیش تالار آن در اختیار تئاتری‌ها قرار گرفت.
حسین اصل‌عبدالهی (کارگردان و مدرس تئاتر در تبریز) به ایلنا درباره پیشینه این ساختمان و کاربری دو ساله آن برای هنرهای نمایشی، می‌گوید: این ساختمان گویا در اصل متعلق به شهرداری بوده که بعد از انقلاب، مدتی تبدیل به کتابخانه ملی می‌شود و حدود بیست سال پیش که کتابخانه ملی از اینجا می‌رود، مدتی بلااستفاده و خالی می‌ماند. بعد از مدتی سالن‌اش را سر و سامان دادند اما تا مدت‌ها، فقط گالری‌ها در طبقه پایین آن راه افتادند که آن‌هم به خاطر مکان نامناسب ساختمان در شهر، زیاد فعال نبودند. از مدتی قبل هم تالار اصلی از سوی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی به بخش خصوصی واگذار شد که به اسم محل تمرین تئاتر در اختیار هنرمندان قرار می‌گرفت اما تا مدت‌ها نمایش‌های کمی آنجا اجرا می‌شدند.
او تشریح می‌کند: خانه هنر حدود دو سال است این ساختمان تبدیل به پاتوق تئاتری‌ها شده است. اما بچه‌های جوان تئاتر خیلی اذیت شدند و تلاش زیادی کردند تا تالار ساختمان هنر تبریز به‌عنوان سالن تئاتر مورد پذیرش تماشاگر و هنرمندان قرار بگیرد. حتی علیرضا کوشک جلالی هم به منظور رونق این سالن، نمایش موسیو ابراهیم خود را چند ماه پیش در همین سالن اجرا کرد و دیگر ماه‌ها بود این ساختمان به‌عنوان پاتوق تئاتری‌های جوان پذیرفته شده بود که خبر رسید شهرداری تبریز ملک قدیمی خود را از اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی طلب کرده و قرار است ساختمان هنر را برای استقرار اعضا، به شورای شهر تبریز تحویل دهند.
تالاری که حسین اصل‌عبدالهی از آن حرف می‌زند در واقع سالن آمفی تئاتری با معماری قدیمی و گچبری‌های منحصربه‌فرد است که ظاهرا برای اجرای تئاتر، موسیقی و همایش‌های فرهنگی و هنری ساخته شده بود و بیش از ۳۵۰ نفر ظرفیت دارد. همین‌طور یک سالن جنبی انتظار با ۲ سالن ویدئو آرت و نقد و بررسی هرکدام با ظرفیت ۶۰ نفر در زیرزمین قسمت غربی ساختمان با معماری و سبک سنتی قرار گرفته است. به‌طورکلی از دیدگاه معماری، پلان این ساختمان دارای سه بخش است که بخش میانی به عنوان سالن و بخش‌های جنوبی و شمالی به اتاق‌های مورد نیاز تقسیم شده‌اند.
هرچند در این سال‌ها اقداماتی مرمتی مانند سنگبری نما با سنگ اسپراخون، عایق‌کاری و کف‌سازی برای تراس جنوبی، اجرای طاق ضربی برای پوشش کف سالن‌ها و اجرای کانال نم‌زدا در ضلع شمالی برای این ساختمان ثبت ملی شده، انجام یافته است اما هنوز ساختمان هنر تبریز استحکام خوبی ندارد.
حسین اصل‌عبدالهی درباره تصمیمی که شورای شهر برای استقرار در ساختمان هنر گرفته است، می‌گوید: نمی‌دانم این تصمیمات هر روزه چطور گرفته می‌شود اما معتقدم مشکل ما بی‌کفایتی مدیران ارشادی است که برای اهالی هنر تبریز و استان آذربایجان‌شرقی تصمیم می‌گیرند. چون اگر می‌خواستند می‌توانستند مقابل این تصمیم شورای شهر و شهرداری تبریز بایستند. همه می‌دانیم که یکی از متولیان هنر شهر، شهرداری است اما در تبریز، ظاهرا نه تنها این نهاد عمومی کمکی به رونق تئاتر و هنر این شهر نمی‌کند بلکه می‌خواهد همین اندک فضا برای اجرای تئاتر را هم از خانواده هنر بگیرد. اما دود چنین تصمیمی به چشم هنرمندانی می‌رود که آنجا را پاتوق تئاتری خود کرده و ماه‌ها برای آن زحمت کشیده بودند.
فضایی که به اعتقاد اصل‌عبدالهی اگر همچنان در اختیار تئاتری‌ها می‌ماند، می‌توانست در آینده‌ای نزدیک تبدیل به فضایی تخصصی برای اجرای تئاترهای تجربی و حضور آثار دانشجویی و جوان شود.
آن‌هم در شرایطی که سالانه ده‌ها فارغ‌التحصیل رشته‌های تئاتری به حوزه اجرایی این هنر وارد می‌شوند و سالنی برای اجرا در اختیارشان نیست.
اصل‌عبدالهی در زمینه این کمبود فضا برای اجرای تئاتر به ایلنا می‌گوید: الان نزدیک دو سال است که تئاتر شهر تبریز به اسم تعمیرات بسته شده و اتفاقی در آن رخ نمی‌دهد؛ با اینکه اکنون در تبریز ظرفیت ۱۰ اجرای تئاتر در هر شب وجود دارد و دانشگاه هنر نبی‌اکرم(ص) در این قضیه بسیار موثر بوده است چون بیشتر اجراهای شهر تبریز حاصل کار هنرمندانی‌اند که فارغ‌التحصیلان یا دانشجویان این دانشگاه بوده و هستند.
او یادآور می‌شود: اما هنرمندان جوان تئاتر تبریز این روزها از سر ناچاری به فضاهای مرده شهر روی آورده و آنها را تبدیل به سالن تئاتر کرده‌اند. مثلا گاراژ سینما ناجی تبدیل به سالن تئاتر شده است و بچه‌های تئاتر تشکچه‌هایی آنجا آورده و داربست زده‌اند تا محل نشستن مخاطب را بسازند و مدت‌هاست همان جا تئاتر اجرا می‌کنند.
با این‌همه به نظر می‌رسد در انفعال اداره‌کل فرهنگ و ارشاد آذربایجان‌شرقی در ساخت سالن مجهزی برای تئاتر، شورای شهر تبریز هم عزم خود را جزم کرده تا از میان ده‌ها ملک شهرداری این شهر، خانه هنر را برای استقرار همیشگی‌اش انتخاب کند.
خانه‌ای که خشت خشت آن خاطراتی از هنر دارد و با نامش با آن گره خورده و روح تئاتر است که به آن زندگی دوباره‌ای بخشیده است.
