در نشست جشنواره تئاتر فجر مطرح شد؛
مکاتباتی از داخل کشور با برخی گروه‌های خارجی می‌شد تا به ایران نیایند/ دفاع از جامعه تئاتر برای دوری از دو دسته‌گی است/ خانه هنرمندان و بنیاد رودکی هم از ما پول می‌گیرند/ امسال حامی مالی نداریم
نشست خبری سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور مدیرکل هنرهای نمایشی، دبیر این رویداد و مدیران بخش‌های مختلف صبح روز ششم بهمن در مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، شهرام کرمی (مدیرکل مرکز هنرهای نمایشی) در نشست خبری جشنواره تئاتر فجر از سه چالشی که این دوره از جشنواره با آن مواجه است، سخن گفت.
کرمی، اهمیت این رویداد را بدیهی خواند و با اشاره به اینکه تاثیرش به عنوان بزرگترین رویداد هنرهای نمایشی واضح است، گفت: اهمیت این رویداد در خود جامعه هنرمندان است که با شور در آن شرکت کردند.
مدیرکل هنرهای نمایشی بخشی از مشکلات جشنواره تئاتر فجر را چالش‌های همیشگی خواند که امسال هم این رویداد با آن دست به گریبان بوده است و تصریح کرد: امسال در جشنواره با فقدان اعتبار و با کسر بودجه روبه‌رو بودیم که تلاش داشتیم با جذب اسپانسر بخش عمده آن را برطرف کنیم اما جای تاسف دارد که جشنواره بدون مشارکت هیچ اسپانسری برگزار می‌شود. متاسفانه برخلاف سایر هنرها، هیچ نهادی در این حوزه کمکی نکرد و این را به عنوان گله مطرح می‌کنم.
وی با تاکید بر اینکه در تلاش هستیم با حمایت از سرمایه‌های واقعی تئاتر، رویداد سی و هشتم را به نحو شایسته‌ای برگزار کنیم، گفت: برنامه‌ریزی ما این بود که از آثار باکیفیت خارجی دعوت کنیم اما با چالش‌های عمده‌ای مواجهه شدیم که تلاش کردیم اتفاق‌های مثبت و موقری بیفتد.
این مدیر تئاتری ادامه داد: از چالش‌های دیگر، عدم تمایل برخی گروه‌ها در چند هفته اخیر برای حضور در جشنواره بود که باعث شد در تنظیم جدول نهایی با معضل روبرو شویم.
کرمی تصریح کرد: همین‌جا به صراحت بگویم یکی از موضوعات مهم و جدی که می‌تواند منجر به شکوفایی تئاتر ما شود همدردی و هماهنگی خانواده بزرگ تئاتر ایران است.
او یادآور شد: تعدادی از خانواده نجیب تئاتر ایران با احساس پاک تصمیم گرفتند آثارشان را به جشنواره ارائه ندهند که به خودی خود قابل احترام است و ما به این رای و نظر احترام می‌گذاریم اما چیز دیگری را از این عدم تمایل به حضور، تفسیر نکنیم. بسیاری از هنرمندان علیرغم این عدم حضور، همدردی و اعلام مشارکت‌شان را برای برگزاری جشنواره اعلام کردند و گفتند آنچه اتفاق می‌افتد با حضور همه هنرمندان خواهد بود که می‌توانیم جشنواره پرافتخاری برگزار کنیم. شک نکنید با حمایت شما اهالی رسانه و همه هنرمندان می‌توانیم رویداد سی و هشتم را به نحو شایسته‌ای برگزار کنیم.
نادر برهانی‌مرند (دبیر سی و هشتمین جشنواره تئاتر فجر) هم در این نشست گفت: سال گذشته این اقبال را داشتم که در چند نشست آسیب‌شناسی شرکت کرده و صحبت‌های اساتید و دانشجویان و منتقد را بشنوم. سعی کردم به دقت گوش کنم و در جشنواره اعمال کنم. ترجیع‌بند همه نکاتی که دوستان در این جلسات به آن اشاره می‌کردند را شاید بتوان در سه محور گنجاند. نخست اینکه جشنواره عریض و طویل شده و وسعتش باعث کاستن از کیفیتش شده و به نظر می‌رسد باید برای آن فکری کرد.
او ادامه داد: بحث دوم رقابتی برگزار کردن جشنواره بود که اشاره می‌کردند جشنواره فجر رقابت زده شده و به آثار منفی آن اشاره کردند.
برهانی مرند سومین محور بحث را تئاتر ملل خواند و گفت: من سعی کردم به کمک دوستان دبیرخانه و با مشاورت آقای کرمی و شورای سیاستگذاری این آسیب‌شناسی‌ها را امسال اعمال کنم تا بتوان جشنواره با کیفیت‌تری تدارک دید.
دبیر جشنواره تئاتر فجر یادآور شد: اولین چالش این بود که بخش‌های رقابتی را کمتر کنیم. این جشنواره در بخش صحنه‌ای فقط یک بخش رقابتی دارد. پیش از این آثار صحنه‌ای در سه بخش رقابتی حضور دارند. امسال توانستیم دوستانمان در شورای سیاستگذاری را قانع کنیم که فقط سی گروه در بخش رقابتی صحنه‌ای حاضر شوند.
برهانی مرند با بیان اینکه کلا جشنواره امسال قرار بود منهای بخش بین‌الملل، با ۵۷ اثر در بخش صحنه‌ای خلاصه شود و قرار بود از نظر کمی کوچک اما با کیفیت باشد، گفت: هرچند ثبت‌نام‌ها حاوی پیامی بود که می‌تواند بررسی شود. آن‌هم اینکه امسال در بخش رقابتی ۲۴۹ ثبت‌نام داشتیم و در بخش غیررقابتی تنها ۵۰ شرکت کننده.
وی ادامه داد: من فکر می‌کردم گروه‌های مجرب‌تر و باسابقه‌تر در بخش غیررقابتی شرکت می‌کنند اما ۲۴۹ تقاضا برای رقابت داشتیم. این در حالی است که ورودی بخش غیررقابتی را هم طوری طراحی کرده بودیم که انگیزه بیشتر باشد اما در نهایت با این آمار تکان دهنده روبرو شدیم.
برهانی مرند یادآور شد: در همین آسیب‌شناسی‌ها دوستانی بودند که به شدت در مذمت رقابت حرف زدند اما وقتی با اختیار دبیری از عموم این دوستان تقاضا کردم در بخش مهمان حاضر شوند تنها شرط‌شان شرکت در بخش رقابتی بود و کوتاه هم نمی‌آمدند!
دبیر جشنواره تئاتر فجر ادامه داد: در بخش تئاتر ملل هم به درستی الزام مسابقه بین‌الملل بودن را برداشتیم و گفتیم الزاما می‌تواند رقابتی نباشد. چون وقتی در این بخش، مسابقه برگزار می‌کنیم باید حداقل سی شرکت کننده داشته باشیم که بالای ده اثر خارجی در آن باشد. اما چون امسال وضعیت مالی وحشتناکی داریم و وضع‌مان نسبت به پارسال هم بدتر بود و دست‌مان بسته بود دیدیم بهانه خوبی داریم که الزام دعوت از حداقل ۱۰ گروه خارجی برای مسابقه‌ای بودن این بخش را برداریم و گروه‌ها را بر اساس کیفیت انتخاب کنیم.
برهانی مرند تصریح کرد: اگر پارسال برای دعوت از یک گروه خارجی مثل اوستن مایر ۵۰۰ میلیون تومان باید هزینه می‌کردیم امسال همین دعوت برایمان ۱.۵ میلیارد تومان آب می‌خورد. برای همین تصمیم گرفتیم گروه‌های کمتر و باکیفیت‌تری را دعوت کنیم.
وی ادامه داد: خوشبختانه بازار بین‌المللی ما از ۱۳ تا ۱۷ بهمن برگزار می‌شود و علیرغم فراز و فرود سیاسی، ۲۵ مهمان خارجی خواهیم داشت که فرصتی برای معرفی تئاتر ایران خواهد بود.
برهانی مرند ادامه داد: همانطور که در فراخوان آمده بود قرار بود در بخش رقابتی ۳۰ اثر حضور داشته باشند که بعد از این اتفاقات، تعداد آنها به ۲۲ اثر رسید و در بخش غیر رقابتی از ۲۷ اثر به ۱۵ اثر رسیدیم. در بخش ملل هم قرار بود ۷ اثر داشته باشیم که الان حضور ۶ اثر قطعی شده است. در بخش خیابانی هم طبق فراخوان قرار بود پذیرای ۲۲ اثر باشیم که بعد از این اتفاقات یک اثر اضافه شد. در بخش رادیو تئاتر هم قرار به حضور ۱۰ اثر بود که یک اثر اضافه شد. در بخش دگرگونه ها قرار به حضور ۱۸ گروه بود که به چهار اثر رسید.
دبیر جشنواره تئاتر فجر تصریح کرد: امسال برای جشنواره تئاتر فجر، جشنی در کار نیست و تنها یک گردهمایی برای تئاتری‌ها خواهیم داشت.
وی با بیان اینکه تصمیم دبیرخانه این بود که اگر قرار به جایگزینی اثری برای دوستان انصرافی داشته باشیم تا حد امکان به قوانین وفادار بمانیم، گفت: هرچند بی‌شمار تقاضا برای جایگزینی داشتیم و تصمیم بر این شد که تا حد امکان جایگزین نداشته باشیم مگر آلترناتیو گروه‌های داشته خودمان طبق نظر هیات انتخاب.
برهانی مرند در ادامه به معرفی داوران بخش‌های مختلف پرداخت و گفت: در بخش رقابتی مسعود دلخواه، رضا مهدی‌زاده و کیومرث مرادی داوری خواهند کرد.
دبیر جشنواره تئاتر فجر با اشاره به اینکه امسال کتاب جامعی در ۹۰۰ صفحه برای تاریخچه جشنواره تئاتر فجر از دوره یک تا ۳۷ منتشر خواهد شد، گفت: اتفاق خجسته‌ای که رخ داد این بود که جای یک سایت جامع با اطلاعات کافی به دو زبان خالی بود و امسال اراده‌ای را جامع عمل پوشاندیم و اولین سایت رونمایی شد که شامل اطلاعات و اخبار دوره‌های مختلف خواهد بود و به زودی رونمایی خواهد شد.
برهانی مرند یادآور شد: قیمت بلیت‌ها در این دوره افزایش نداشته و از ۲۰ تا ۴۰ هزار تومان برنامه‌ریزی شده است. همچنین از هشت بهمن ساعت هشت شب امکان خرید بلیت با ارائه کد دانشجویی تخفیف‌دار پیش‌بینی شده است.
شهرام کرمی در بخش دیگری از این نشست، در پاسخ به سوالی درباره ضرورت شفاف‌سازی اداره‌کل هنرهای نمایشی از حمایت‌های مالی که از گروه‌ها کرده است و همچنین حضور آنها بین گروه‌های انصراف دهنده از جشنواره تئاتر فجر گفت: ماجرای شفاف‌سازی یک ضرورت است و عدالت را می‌توان با روشن شدن همه جنبه‌های یک فعالیت ایجاد کرد. چندی پیش در جلسه‌ای دوستان گفتند چرا شفاف‌سازی نمی‌کنید؟ گفتم همین بعدازظهر این کار را می‌کنم و به انجمن گفتم و انجام دادیم. بعد به من تذکر دادند که باید مطابق با یک شیوه‌نامه شفاف‌سازی کنید. از ابتدای سال هم رویدادها و حمایت‌ها کاملا مشخص است.
مدیرکل هنرهای نمایشی در خصوص حمایت از هنرمندانی که از جشنواره به هر دلیلی اعلام انصراف کرده‌اند، گفت: من از تصمیمی دفاع نکردم یا نهیب نزدم بلکه وظیفه‌ای را که بر دوش دارم انجام دادم که حمایت از تئاتر و همه اقشار هنرمند است.
کرمی تصریح کرد: دوستانی که اعلام انصراف کردند تصمیم فردی یا گروهی‌شان بوده و خودشان باید پاسخگوی تصمیم‌شان باشند و قطعا احساسات پاک هنری در این تصمیم‌ها دخیل بوده است.
وی یادآور شد: البته این را بگویم که بخشی از انصراف دهنده‌ها اصلا در جدول جشنواره نبودند و هیجانی بود که ایجاد شد و تعدادی از گروه‌ها اعلام انصراف کردند و بعد از آن بود که با این روحیه که همه نیاز به همدلی داریم و نباید بین خانواده تئاتر دو دسته‌گی ایجاد شود، از هنرمندان برای بازگشت به جشنواره دعوت کردیم و برخی را با وجود مصمم بودن بر تصمیم‌شان، سعی کردیم تابع چهارچوب و اصول جشنواره باشیم.
برهانی مرند با اشاره به اینکه در آیین‌نامه جشنواره برای مواجهه جشنواره با چنین موضوعاتی خلاء وجود دارد، گفت: اینکه عده‌ای ناگهان اعلام می‌کنند تصمیم به حضور ندارند آیا این ظلم به گروهی نیست که به خاطر عدم ظرفیت نتوانسته در جشنواره حاضر شود؟
او با تاکید بر اینکه «اگر از جامعه تئاتر دفاع می‌کنم برای دوری از دو دسته‌گی در این خانواده است» گفت: من تلاش کردم فضای دو قطبی ایجاد نشود. نباید فضا را به سمت دو قطبی ببریم چون می‌تواند به فضای تئاتر آسیب بزند.
برهانی مرند با اشاره به اینکه در فضای تئاتر برخلاف سایر هنرها، کار گروهی گاهی یک نفر می‌تواند تصمیم‌های یک گروه را دچار چالش کند، گفت: اتفاقی که در فضای تئاتر شکل گرفت باعث شد نتوانیم از گروه‌هایی دعوت کنیم. من با افتخار می‌گویم که جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با افتخار و با عزت است و خانواده تئاتر هم در تمام سی و هفت دوره شرکت کرده و بعد از این هم این اتفاق خواهد افتاد و نباید موضوع را به جریان یا فضاسازی یا موضوعات دیگری ارتباط دهیم. تئاتر سرمایه‌های باشکوهی دارد که در هر شرایطی می‌تواند به افتخار منجر شود. در کنار اینها، ما فضای جدیدی را در این دوره تجربه کردیم که شفافیت خیلی می‌تواند به آن کمک کند.
در ادامه شهرام کرمی در پاسخ به سوالی درباره بیانیه خانه تئاتر پیرامون اعلام انصراف هنرمندان از جشنواره باتوجه به اینکه نادر برهانی‌مرند، عضو هیئت مدیره این خانه است و باید همراهی بیشتری از سوی خانه تئاتر با جشنواره می‌شد، گفت: پیش از اینکه من مدیرکل شوم موضوعی را خیلی شفاف اعلام کردم که برای رونق تئاتر باید صنف را تقویت کنیم. خوشبختانه صنف‌های مختلفی ایجاد شده و در سینما اصناف به عنوان یک پایگاه تاثیر خود را گذاشته‌اند و ضروری بود در حوزه تئاتر هم به این قدرت صنفی برسیم.
کرمی ادامه داد: خانه تئاتر حق اظهارنظر دارد اما این گله‌مندی را هم دارم که خانه تئاتر ضروری بود همه ابعاد و پیشینه جشنواره را هم ببیند و بعد بیانیه بدهد. اصناف هنری مورد حمایت دولت نیستند اما اعتقاد دارم خانه باید بتواند در همه وجوه حامی همه هنرمندان تئاتر باشد. عده‌ای تصمیم گرفتند مشارکت نداشته باشند اما ۸۰ درصد گروه‌ها ماندند و انتظار داشتم به این جنبه و صیانت از خانواده هنرمندان تئاتر هم توجه شود.
مدیرکل هنرهای نمایشی ادامه داد: من در دو سال تلاش کردم که بدبینی برخی گروه‌ها، اشخاص و نهادها را به هنرهای نمایشی عوض کنم چون همان‌قدر که فعالیت‌های تئاتری وسعت دارد و می‌تواند موثر و مثبت باشد، در بخش‌هایی هم شاید قابل دفاع نباشد اما اینکه در رویدادی خودمان را محروم کنیم قابل دفاع نیست و انتظار داشتم خانه با نگاه وسیع‌تر و چشم‌انداز روشن‌تر به آینده تئاتر نگاه می‌کرد.
کرمی تصریح کرد: دولت وظیفه دارد حامی هنرمندان باشد و قرار است اصناف هنری حامی همه طیف‌هایی هنری باشند. امیدوارم نگاه‌مان با این اوضاع به این مسائل عوض شود.
برهانی‌مرند هم در پاسخ به سوالی درباره هزینه‌هایی که گروه‌های خارجی با اعلام انصراف‌شان روی دست جشنواره گذاشته‌اند، گفت: قراردادها با گروه‌های خارجی بیشتر شکل مفاهمه است. تنها چیزی که بر دوش آقای باربا گذاشتیم این بود که بار ایشان که به ایران می‌آمد، برای مرجوع شدن، هزینه برگشت را خودشان بپردازند.
کرمی هم در همین زمینه گفت: ما هیچ هزینه‌ای برای بخش بین‌الملل نکردیم. توافق‌ها انجام شد تا شبی که نامه منتشر شد. ما همه تفاهم را انجام دادیم اما متاسفانه مکاتباتی از درون کشور با این گروه‌ها انجام می‌شد که به ایران نیایند و این مقداری برنامه‌ریزی ما را دچار اشکال می‌کرد.
کرمی ادامه داد: ما از ۹ ماه پیش دنبال برنامه‌ریزی این بخش بودیم تا شاهد حضور بهترین گروه‌های دنیا باشیم. قرار بود پنج کمپانی برتر دنیا در جشنواره حاضر شوند اما این اتفاق نیفتاد. شب قبل از انتشار نامه باربا، تلاش کردیم ویزای همسر او درست شود. اما با تماس‌ها شرایط طوری شد که نتوانستیم در خدمت این گروه باشیم. به هر دلیلی این اتفاق شکل نگرفت و باعث شد در فضای سال جاری یک تجربه جدید داشته باشیم. من از بابت عدم حضور این گروه‌های خارجی متاسفم و عذرخواهی می‌کنم اما شهادت می‌دهم اعضای تیم بین‌الملل تمام تلاش‌شان را کردند و نشد.
برهانی‌مرند همچنین در پاسخ به سوالی درباره همزمانی جشنواره‌های فیلم و تئاتر فجر گفت: نگاه غیرمنصفانه‌ای است که بگوییم به عمد جشنواره‌های تئاتر و فیلم هم‌زمان شد که جشنواره تئاتر زیر سایه قرار بگیرد. شرایطی که در آن قرار داشتیم خاص بود. قبل از دهم بهمن ایام فاطمیه بود و بعد از جشنواره فیلم هم نمی‌توانستیم به دلیل تب و تاب انتخابات آن را برگزار کنیم. ما اولین جشنواره بودیم که این تاریخ را پیشنهاد دادیم.
او یادآور شد: من اصلا از این همزمانی و هم‌پوشانی خوشحال نیستم. چون می‌دانم تئاتر مظلوم واقع خواهد شد. اما خیلی نگران نیستم چون تقید و تعهد شما اهل رسانه من را مجاب می‌کند که تئاتر تحت شعاع سینما قرار نگیرد. اما واقعیتی وجود دارد که سینما دبدبه و کبکبه خاصی دارد.
دبیر جشنواره تئاتر فجر همچنین درباره عدم حمایت شهرداری از جشنواره تئاتر فجر هم گفت: این بغضی نزد من است. دبیرخانه هنوز تخصیصی نداشته و در این ۹ ماه با دست خالی کار کردیم. من شرمنده داوران هستم اما این شایسته جشنواره بزرگی مثل فجر نیست که اختصاص بودجه به روزهای آخر موکول شود. باید بگویم نه تنها نهادها هیچ کمکی نمی‌کنند بلکه همین خانه هنرمندان متعلق به شهرداری و بنیاد رودکی هم برای تخصیص سالن‌شان به ما، قرارداد مالی بستند.
