"هارمونی" و "آکورد" در ذات سازهای ایرانی نیست/ در انتظار آلبومی باشید که هم علاقمندان به موسیقی سنتی و هم دوستداران «راک» از آن استقبال کنند

به گزارش خبرنگار ایلنا، از سال‌های ابتدایی پس از انقلاب اسلامی تا دهه هفتاد با آنکه موسیقی و گونه‌های مختلف آن ممنوع به حساب می‌آمده، اما فعالان موسیقی (به جز عده‌ای معدود که انزوا گزیدند یا مهاجرت کردند) به طور کم و بیش فعالیت‌های قبلی خود را ادامه داده‌اند، اگرچه آثارشان توسط مخاطبان دیده و شنیده نشد. از همان مقطع موسیقی سنتی نسبت به دیگر گونه‌‌ها وضعیت بهتری داشته و پس از آن موسیقی پاپ (که در دهه شصت آن را سرود می‌دانستند) عمومیت یافت. آنچه که همواره مورد بی‌توجهی مسئولان بوده گونه‌های «بلوز»، «جز»، «راک» و زیرشاخه‌های آن است. این عدم توجه و حساسیت نسبت به سبک‌های غربی موسیقی که به طور معمول از گونه‌های پرمخاطب در دنیا به حساب می‌آید باعث شده افرادی معدود به تولید و اجرای آثار مرتبط با گونه‌های غربی بپردازند. طبیعا رویه مذکور یکی از دلایل عدم تشکیل گروه‌ها یا بندهای موسیقی «راک»، «جز»، «بلوز» و دیگر گونه‌های غربی است.

درباره معنای لغوی و تعریف و پیشینه «راک» باید گفت که این کلمه خلاصه‌ای از عبارت «راک‌ اند رول» است. موسیقی «راک» در دهه پنجاه شکل گرفته و حدود ده سال بعد سبک‌های دیگری بر اساس آن ایجاد شده‌ است. می‌توان گفت موسیقی «راک» به طور نسبی تحت تاثیر سبک‌هایی چون «بلوز» و «کانتری» بوده و گاه نیز از گونه‌های کلاسیک و «جز» تاثیر گرفته است.

یکی از قدیمی‌ترین گروه‌های «راک» «کَهت‌مَیان» است. همایون مجد‌زاده (آهنگساز، نوازنده گیتار الکتریک و مدرس موسیقی) که سال‌هاست در زمینه موسیقی «متال» فعالیت می‌کند و سرپرست و موسس گروه «کَهت‌مَیان» است.  مجدزاده و اعضای گروهش با وجود سختی‌های بسیار در زمینه اخذ مجوز برای انتشار مجموعه آثار «راک» تاکنون دو آلبوم را با مجوز قانونی راونه بازار کرده‌اند، اتفاقی که مشابه آن را در گونه «راک» کمتر شاهد بوده‌ایم.

همایون مجدزاده درباره حال و هوای آلبوم جدید «کَهت‌مَیان» می‌گوید: مخاطب آثار ما با فضا و مفاهیم عرفانی درگیر خواهد شد و زمانی که قطعات را بشنود متوجه ساختار و فرم بسیار مدرن آثار خواهد شد و درخواهد یافت که آنها متعلق به سال 2020 هستند اما آنها را کهن می‌بیند. این همان چیزی است که من می‌خواهم.

گروه « کَهت‌مَیان» بر چه اساس تشکیل شد و چقدر قدمت دارد؟

بیش از سی سال است که در عرصه موسیقی فعال هستم و در آن سال‌ها ساکن کرمان بودم. می‌‌توان گفت قدمت گروه «کَهت‌مَیان» به بیش از بیست سال می‌رسد. در آن مقطع سعی‌ام این بود که با ادوات موسیقی غربی به موسیقی شرقی بپردازم و آثارم را بر همین اساس بسازم. در همان سال‌ها با استفاده از گیتار الکتریک و کلاسیک تعدادی تم و ملودی را ضبط می‌کردم. سپس برای ادامه تحصیل به تهران آمدم و فعالیت هنری‌ام را در این شهر ادامه دادم. مسئله‌ای که وجود داشت این بود که به خواننده نیاز داشتم و آن زمان نتوانستم خواننده‌ای پیدا کنم. در ادامه آثارم در پروژه‌های جانبی تحت عنوان گروه «کهت میان» بیرون آمدند. به عنوان مثال یکی از آن آثارمان موسیقی «پراگرسیو راک» بود که بعدها در قالب آلبومی با عنوان «وجود مجازی» منتشر شد.

احتمالا آلبوم «وجود مجازی» زمانی منتشر شده که مخاطبان نسبت به الان از سبک‌ «راک» و دیگر گونه‌های غربی اطلاعات زیای نداشتند. با این حساب در زمان نشر آلبوم استقبال مخاطبان از آن در چه حد بود؟

گونه‌ای که انتخاب کردیم موزیک پیش‌رو و روز دنیا در آن مقطع بود، به همین دلیل آلبوم «وجود مجازی» خیلی مورد استقبال مخاطبان ایرانی قرار نگرفت؛ زیرا «پراگرسیو راک»و دیگر سبک‌های مشابه هنوز شنیده نشده بودند. از طرفی، ‌سبک‌هایی چون «پراگرسیو راک»، سبک‌هایی موزیکال هستند و آنطور که باید تجاری نیستند.

این اتفاق‌ها چه زمانی رخ داد؟

ما در اوائل دهه هشتاد،‌ یعنی طی سال‌های 1381 یا 1382 با آلبوم «وجود مجازی» اولین اجراهای‌مان را شروع کردیم.

یعنی پیش از انتشار، قطعات آلبوم را اجرا کرده بودید؟

بله در ابتدا آثار را روی صحنه اجرا کردیم. در این میان اتفاقاتی افتاد که در برنامه ما تغییر ایجاد کرد. نوازنده‌ها رفتند و خلاصه اینکه نشد ابتدا آلبوم «وجود مجازی»  را که موزیکال بود و به نوعی برایم نقشی حیاتی داشت، منتشر کنیم اما آلبوم دیگری تولید کردیم که مجوز گرفت و منتشر شد. «وجود مجازی» نیز چند سال بعد مجوز گرفت و به انتشار رسید.

پس از دو آلبوم «اکسیر» و «فضای مجازی» اثری را روانه بازار نکردید؟

طی این سال‌ها در تمام مدت به تولید و ساخت اثر مشغول بوده‌ام که آن آثار انشالله سال آینده منتشر خواهند شد.

اوائل دهه هشتاد،‌ آن زمان که برگزاری کنسرت اتفاقی معمول نبود در تالار فارابی کنسرت برگزار کردید و اتفاقا مورد استقبال قرار گرفت.

 بله در آن کنسرت به اجرای قطعات آلبوم «وجود مجازی» پرداختیم.

در حال حاضر مبنای فعالیت گروه «کَهت مَیان» موسیقی بی‌کلام است یا با کلام؟

طی سه‌سال گذشته فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشتم تا اینکه خواننده‌ای مناسب را پیدا کردیم. آن خواننده آقای مهدی تفکری است. ایشان در زمینه خوانندگی خوب و قدر است و توانست با ما هماهنگ شود. اتفاق خوب این بود که صدای ایشان اصطلاحأ بر کار نشست. از سویی توانایی من نیز در کارم بیشتر شد. حال  نیز حدود سه سال است که با مهدی تفکری همکاری می‌کنم.

خروجی این همکاری چه بوده است؟

طی آن فعالیت سه ساله به تولید قطعاتی برای آلبومی جدید پرداختیم و حال کارهای مربوط به آن تقریبا پایان یافته است.

آلبوم مذکور دارای چه قطعاتی است و نامش چیست؟

هنوز درباره اسم آلبوم تصمیم نگرفته‌ایم. این اثر شامل دو سی‌دی است. قطعات سی‌دی اول کاملا بر مبنای خواننده تنظیم شده‌اند و تلاشم این بوده به استانداردهای لازم نزدیک باشد. سی‌دی دوم نیز طی همان روند قبلی بدون کلام است اما فرم آن شبیه سی‌دی اول است. به طور کلی می‌توان گفت در این اثر به تم‌های شرقی توجه کرده‌ام و موسیقی خاورمیانه را مدنظر داشته‌ام.

این مجموعه موسیقایی قرار است چه زمانی منتشر شود؟

همانطور که گفتم آلبوم در حال حاضر آماده انتشار است و فقط کارهای میکس و مستر آن مانده است که پس از این روند، آن را به وزارت ارشاد ارائه خواهیم کرد.

این آلبوم به صورت فیزیکی منتشر خواهد شد؟

تلاشم بر این است که نسخه فیزیکی آلبوم را منتشر کنیم. اعتقادم این است که با انتشار نسخه فیزیکی اثر ثبت می‌شود و ماندگارتر خواهد شد. موضوع دیگری که لازم می‌دانم بیان شود طراحی جلد آلبوم است. از آنجایی که خودم پیش از موسیقی درگیر نقاشی بوده‌ام و در این زمینه فعالیت کرده‌ام، چنین مواردی برایم اهمیت دارد. جلد آلبوم بر اساس تصاویر قدیمی ایرانی به زیبایی طراحی شده و از آنجا که در این بخش قوی عمل کرده‌ایم، تمایل دارم اثر هرچه زودتر منتشر شود.

آیا برای انتشار اثر از حمایت‌های اسپانسر بهره برده‌اید؟

هنوز این اتفاق نیفتاده است. دموهای آلبوم را به چند ناشر ارائه کرده‌ایم و همه از آنها استقبال بسیار کرده‌اند. این اتفاق مایه امیدواری است و انشالله موفق به جذب اسپانسر شویم. با توجه به وضعیت فعلی و بالا بودن هزینه‌ها بعید می‌دانم به تنهایی قادر به انتشار اثر باشم.

با توجه به زمان و وسواسی که صرف آلبوم کرده‌اید، به نظرتان چه بخش از مخاطبان از آن استقبال خواهند کرد؟

تصورم این است آنهایی که به موسیقی سنتی علاقه دارند، ‌همچنین علاقمندان «راک» از آلبوم استقبال خواهند کرد. می‌توانم، بگویم اگر در انتشار آلبوم از ما حمایت شود، دوستی خوبی میان علاقمندان هر دوگونه شکل خواهد گرفت. یکی از موضوعاتی که در زمینه تولید آثار تلفیقی وجود دارد این است که خواننده کارش را درست انجام می‌دهد اما موسیقی ساختار ایرانی ندارد. اگر قطعات را گوش کنید و به ریتم‌ها توجه کنید، ریتم‌های دف ایرانی را در قطعات خواهید شنید و درخواهید یافت که مثلا صدای درامز متفاوت است و صدای گیتارها حال و هوا و صدای تار و تنبور را به یادتان می‌آورد.

شما گیتاری را طراحی کرده‌اید که هشت سیم دارد. این ساز چه ویژگی‌هایی دارد و ابداع آن تا چخد در خدمت اهدافتان بوده است؟

چنین سازهایی، مدتی است مد شده‌اند و من زمانی به این ابداع فکر کردم و انجامش دادم که استفاده از سازهایی با ساختار متفاوت باب نبود. سال‌ها پیش از آنکه چنین گیتارهایی به بازار بیایند، همواره به این فکر می‌کردم که باید چنین سازی را سفارش دهم. من قطعاتی را روی سیم‌های پایین گیتار می‌نواختم و به این وسیله صدایی با حال و هوای موسیقی ایرانی ایجاد می‌کردم‌، سپس زمانی که آنها را روی سیم‌های بم می‌آوردم، زیبا نبودند. با وجود گیتار ابداعی‌ام،‌ حال کوک بم‌تر این اجازه را می‌دهد تا آنها را به «بک‌گراند» موزیک ببرم و این یعنی اینکه توانایی چند برابر پیدا کرده‌ام.

با توجه به مولفه‌های مشترک و غیرمشترک در موسیقی غربی و ایرانی، کمی جزیی‌تر توضیح دهید.

ببینید، یکی از مسائلی که در نحوه و ایجاد صدا و صدا دهی (بخصوص در موسیقی غربی) تفاوت‌های اصلی را ایجاد می‌کند، مقوله «هارمونی» و «آکورد» است. «هارمونی» و «آکورد» در ذات سازهای ایرانی نبوده است. در موسیقی ایرانی، اغلب نت شاهدی وجود داشته و دستگاهی که متحرک است. حال ما می‌خواستیم اصطلاحأ پشت موزیک را ضخیم نگهداریم؛ اما آکورد نگیریم. در نتیجه اضافه شدن دو سیم در منطقه بیس به ما کمک خواهد کرد تا به جای آنکه در اغلب مواقع آکوردگیری کنیم و این ویژگی و ساختار موسیقی غرب را ادامه دهیم، بیایم از سیم‌های بم‌تر به عنوان نت‌های شاهد استفاده کنیم؛ اما فضا پر باشد، تا از آنسو موزیک بتواند با سازهایی چون درامز و گیتاربیس هم‌خوانی داشته باشد. البته در مواقعی که به هارمونی نیاز داریم آکوردگیری می‌کنیم اما استفاده حداکثری از آکوردگیری که قاعده موسیقی غربی است در کار ما وجود ندارد. ما بر مبنای تم و موتیف ملودیک ایرانی آهنگ مورد نظرمان را می‌سازیم.

مسئله دیگری که وجود دارد تفاوت‌های زبانی و لحن و لهجه است. سبک شما اگر بر مبنای موسیقی با کلام باشد چه اشعاری را برمی‌گزیند و طی سال‌های گذشته چه تجربیاتی در این زمینه داشتید؟

طی سال‌های گذشته، تلاشمان این بود در سبک و سیاقی که مدنظرمان است با همکاری خواننده‌هایی که می‌آمدند به اشعار انگلیسی بپردازیم. در نهایت متوجه شدیم اگر خواننده اشعار انگلیسی را با آواز دستگاهی ایرانی بخواند، معجون جالبی نخواهد شد. خوشبختانه آقای تفکری خواننده گروهمان، علاوه بر دانش بسیار، بازه صدایی گسترده‌ای دارد و در بخش‌هایی اوج‌ها و فرودهایش عجیب و کم‌نظیر است. دوم اینکه ایشان موزیسین بسیار مسلطی است که همین موضوع باعث شد در کمترین زمان با من هماهنگ شود.

درباره شیوه انتخاب اشعار هم توضیح دهید.

در ابتدای همکاری با آقای تفکری به ایشان گفتم ما حرف بسیاری برای زدن داریم، اما نمی‌دانم باید چه کنیم؟ که ایشان یکی دو شعر از مولوی را پیشنهاد کرد و من دیدم برای شروع عالی است، زیرا مفاهیم اشعار ما به سبک مورد نظرمان هم‌خوانی دارد و ریتم آنها نیز مناسب است و من نیز آنها را می‌فهمیدم. به ایشان گفتم از همین اشعار استفاده کنیم و در آثار بعدی، کلام خودمان را به آثار اضافه خواهیم کرد.

با توجه به اینکه «راک» گونه‌ای اجتماعی و اعتراضی است، ‌به عنوان عضوی از جامعه هنر و موسیقی چه اتفاقاتی شما را به واکنش وامی‌دارد و درنهایت موجب تولید اثر می‌شود؟

مسلما اعمال و رفتار همه ما ناشی از اتفاقات پیرامون ماست. به طور کلی حرف‌ها و مسائل و وقایع اجتماعی باید با سبک‌هایی چون «راک» همراه باشند تا ساختار و بافت آن شکل بگیرد و معنا پیدا کند. من نیز اگر می‌خواستم به گونه‌ای پیش بروم که ماهیت و مسیر و منش آثارم به آن «راک» غربی شباهت داشته باشد باید از شرایطی که داشتم ناشی می‌شدم و به اتفاقات پیرامونم واکنش نشان می‌دادم، اما فضای موسیقی «کَهَت‌مَیان» به نوعی عرفانی است. البته چندین سال پیش به سراغ مفاهیم اجتماعی رفتیم و آن را امتحان کردیم. اما دیدم آن ساز و ملودی حالت عرفانی و خانقایی و چرخشی دارد و آن‌وقت من دارم از سیاست می‌گویم.

این فضا و حال و هوای عرفانی در قطعات آلبوم جدیدتان وجود دارد؟

بله وجود دارد. مثلا شعر قطعه اول آلبوم از مولوی است و با «ای رستخیر ناگهان» شروع می‌شود. آنهایی که آلبوم جدیدمان را گوش می‌کنند اصلا به عنوان اثری «راک» به آن نگاه نکنند. تنها بخشی از صداهای گیتار ما به «راک» شباهت دارد و شیوه فعالیت و تولید و اجرای ما نیز شبیه گروه‌ها و بندهای «راک» و «متال» نیست. مخاطب آثار ما با فضا و مفاهیم عرفانی درگیر خواهد شد و زمانی که قطعات را بشنود با آثار نویی مواجه می‌شود که رنگ و بوی قدیمی دارند. مخاطب با شنیدن آثار متوجه ساختار و فرم بسیار مدرن آثار خواهد شد و درخواهد یافت که آنها متعلق به سال 2020 هستند اما آنها را کهن می‌بیند. این همان چیزی است که من می‌خواهم. در پایان نمی‌خواهم شعار فرهنگی سر دهم اما اگر از این آلبوم حمایت شود و مخاطبان آن را بشنوند تاثیر مثبتی بر ذهنیت و فعالیت موزیسین‌های جوان خواهد داشت.