مطالعات باستان شناسی در خراسان شمالی/ سکونت در محوطۀ ویرانشهر نیمۀ اول دورۀ ساسانی

به گزارش ایلنا، میثم لباف خانیکی (سرپرست هیئت باستان شناسی) با اعلام خبر انجام مطالعات باستان شناسی در خراسان شمالی گفت: محوطۀ تاریخی ویران شهر در حدود ۱۰ کیلومتری شمال شهر فاروج و در شرق استان خراسان شمالی واقع شده است.

این باستان شناس افزود: این منطقه که سرچشمه های اترک را در خود جای داده از دیرباز مورد توجه جوامع انسانی قرار داشته و عبور یکی از مهمترین شریان‌های ارتباطی شرق به غرب بر اهمیت زیستی آن منطقه افزوده است.

وی اظهار داشت: با وجود اهمیت باستان شناختی این منطقه، فعالیت‌های باستان شناسی صورت گرفته در شهرستان فاروج به چند بررسی کوتاه مدت و گمانه زنی محدود خلاصه می‌شود که مهمترین آن، بررسی باستان شناسی درۀ اترک به سرپرستی ربرتو ونکو ریچاردی از دانشگاه تورین ایتالیا در فاصلۀ سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ است.

لباف خانیکی تصریح کرد: به دنبال بررسی‌های اولیه‌ای که در سال‌های اخیر به همت کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان شمالی صورت گرفت، محوطۀ ویرانشهر به عنوان یکی از مهمترین سکونتگاه‌های درۀ اترک شناسایی و معرفی شد و به عنوان یکی از اهداف مطالعات باستان شناسی منطقۀ شمال شرق ایران مورد توجه قرار گرفت.

 وی اظهار داشت: فصل اول برنامۀ مطالعات باستان شناسی محوطۀ ویرانشهر خراسان شمالی با هدف شناسایی دقیق محوطه و محیط پیرامون آن اقداماتی در راستای تهیۀ نقشۀ توپوگرافی، برداشت و مستندنگاری عناصر مشهود معماری، بررسی سیستماتیک عرصۀ محوطۀ ویرانشهر و شناسایی و بررسی پیمایشی محیط پیرامون محوطه صورت پذیرفت.

 سرپرست هیئت باستان شناسی گفت: این برنامه در قالب پروژه ای پنجساله با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و با مشارکت دانشگاه تهران و موزه لوور پاریس به سرپرستی نگارنده و روکو رانته با نظارت محمد جواد جعفری انجام می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: نتایج اولیه نشان می‌دهند که محوطۀ ویرانشهر به وسعت ۱۴ هکتار از دو بخش حکومتی و عامه نشین تشکیل یافته و در عرصۀ آن بقایای معماری از بناهای یادمانی و منازل مسکونی وجود دارد.

او با بیان اینکه شیوۀ معماری و سفال‌های سطحی بیانگر آنند که این محوطه در نیمۀ اول دورۀ ساسانی مسکون بوده افزود: اطلاعات بیشتر پس از تحلیل داده‌های جمع آوری شده و کاوش‌های گسترده فصل‌های آتی حاصل خواهد شد.

این باستان شناس اظهار داشت: آنچه هم اکنون ضروری به نظر می‌رسد، حفاظت از عرصۀ محوطه و جلوگیری از تخریب بیشتر آثار معماری و تپه‌های باستانی داخل محوطه است که در معرض تهدید جدی فعالیت‌های گسترده کشاورزی و کانال‌های آبیاری قرار گرفته دارد.

وی در پایان تصریح کرد: بدون شک حفظ این آثار و کاوش و معرفی بقایای معماری محوطۀ ویرانشهر، اثرات مبارکی در شناخت تاریخ و فرهنگ منطقۀ شمال شرق ایران و رونق گردشگری و توسعۀ اقتصادی ناحیۀ فاروج خواهد داشت.