"دولت" اهالی فرهنگ را رقیب خود می‌داند/ مسئولان سعی نکردند مسائل فرهنگی را از سیاست جدا کنند/ می‌خواهند به بهانه مالیات با اهالی فرهنگ و هنر تسویه‌حساب کنند

حمیدرضا نعیمی (کارگردان و بازیگر تئاتر) درباره شرایط کنونی تئاتر به خبرنگار ایلنا گفت: من مترصد فرصتی برای آماده‌سازی یک نمایش در یکی از سالن‌های بزرگ پایتخت هستم و باید بگویم در سال‌های گذشته بی‌کم‌ترین حمایت یا وجود سرمایه‌گذار و اسپانسری، می‌توانستم نمایش‌هایم را کار کنم. با سرمایه شخصی شروع به تولید می‌کردم و با همه بازیگران و عوامل قراردادی منعقد می‌کردم و وقتی نمایش پس از گذراندن دوره تمرین،‌ کسب مجوز و انجام تبلیغات روی صحنه می‌رفت، از همان ابتدا می‌توانستیم قسط اول قرارداد را پرداخت کنیم.

نعیمی ادامه داد: اما در این لحظه جز یک هراس و ترس ندارم که به من می‌گوید سمت کار فرهنگی نرو؛ هراسی که من را به این سمت سوق می‌دهد که تولید فرهنگی را آرام آرام کنار بگذارم و به یک هنر، ‌شغل و حرفه دیگر بپردازم. به این دلیل که دولت نه تنها کمکی نمی‌کند، بلکه تولید محصولات فرهنگی را یک جور کار تجاری می‌بیند که آنها بدهکار دولت‌اند.

او با اشاره به اینکه «در تمام دنیا، ‌هنرمندان به شکل‌های مختلف تحت حمایت دولت قرار می‌گیرند» گفت: همین الان در شهر لندن چند ایستگاه متروی خط یک از کار افتاده اما تمام فضای آن از سوی شهرداری به مکان‌هایی برای برگزاری کنسرت، ‌نمایش،‌ گالری‌ها و اجتماعات دیگر تبدیل و طراحی شده است. بنابراین کافی است به‌عنوان هنرمند نخواهید در سالن‌های معمول اجرا کنید؛ ‌با یک درخواست از شهرداری، بدون هیچ هزینه‌ای این مکان‌ها را در اختیار شما قرار می‌دهند و می‌توانید آنجا به تولید کار هنری و درآمدزایی بپردازید.

کارگردان نمایش «سقراط» با طرح این پرسش که «چرا باید کشور ما این اندازه با کشورهای دیگر متفاوت باشد؟» گفت: ما که می‌توانستیم الگوی بسیاری کشورهای دیگر شویم، چرا به جایی رسیدیم که از دنیا بازماندیم؟ قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، یک مکان فرهنگی که جزو سرمایه‌های ملی و مردمی محسوب می‌شد، اجاره داده نمی‌شد، حتی یک نمونه هم از چنین موردی گزارش نشده است، اما پس از انقلاب، تالار وحدت را اجاره دادند و حتی ایده این بود که تئاتر شهر و بسیاری سالن‌های دیگر هم به اجاره سپرده شوند. و این ترسناک‌ترین اتفاقی بود که در سرتاسر ایران هم آرام آرام در حال شکل‌گیری است.

نعیمی با طرح این مساله که «چرا دولت باید به این فکر بیفتد که از هنرمند پول دریافت کند؟» گفت: باید بدانیم که سوبسید دولت به حوزه فرهنگ و هنر به هیچ عنوان لطف دولت نیست؛ اتفاقا کمک دولت به خودش است.

او تصریح کرد: اگر امروز در عرصه‌های سیاسی و بسیاری از عرصه‌های دیگر بسیار ضعیف عمل می‌کنیم و با شکست و نقص‌های جدی و اشکالات اساسی مواجهیم به این دلیل است که از ابتدای انقلاب، مسئولان ما سعی نکردند مسائل فرهنگی را از مسائل سیاسی جدا کنند. همان کسانی که سیاسی بودند به مقوله فرهنگ هم نگاه سیاسی کردند و به فرهنگ، کج‌دار و مریز و حتی از سر بیزاری نگریستند.

نعیمی ادامه داد: جالب است بدانید وقتی کمیسیون فرهنگی مجلس دو دوره پیش، می‌خواست شکل بگیرد، هیچ‌کس از نمایندگان مجلس برای عضویت در این کمیسیون حتی کاندیدا هم نبودند. یعنی هیچ‌کس هیچ علاقه‌ای به کار فرهنگی و بررسی امور فرهنگی کشور نداشت. به‌طوری‌که تا مدت‌ها کمیسیون فرهنگی مجلس کسی را نداشت و در نهایت وقتی دیدند خجالت‌آور شده، عده‌ای گفتند عضویت در آن را به عهده می‌گیرند! این یعنی ما در مقوله فرهنگ باخته‌ایم.

کارگردان نمایش «شوایک» با اشاره به اینکه «اگر امروز در گرداب سیاست و اقتصاد گرفتار شده‌ایم به این دلیل است که فرهنگ بالنده‌ای نداریم و مردم ما عاشق مطالعه، عاشق سینما، موسیقی، فرهنگ و تاریخ گذشتگان‌شان نیستند و نسبت به رسمو‌شان بیگانه‌اند» گفت: اگر کشور چین امروز در حال فتح دنیاست و امریکا را به زانو درآورده در درجه اول به خاطر این است که معماری، آثار گذشتگان و تاریخش را پاس می‌دارد و خط، زبان، لباس‌ها،‌ موسیقی‌، نمایش‌ها و حتی نوع فیلمسازی‌اش را حفظ کرده است. اگر ژاپن امروز در دنیا سلطنت می‌کند در درجه اول به این دلیل است که نسبت به فرهنگش بیگانه نیست. او همچنان تمام چیزهایی که برایش مهم است؛ از فرهنگ سامورایی تا کیمونوها و نمایش‌های کابوکی تا داستان‌نویسی‌شان. اینها چون فرهنگ بالنده‌ای دارند، لذا در زمینه اقتصاد و سیاست هم موفق‌اند.

نعیمی تصریح کرد: اما دولت‌ها در ایران متاسفانه به هنرمندان و مشخصا اهالی فرهنگ، به دیده یک رقیب نگاه می‌کنند که می‌خواهد آنها را شکست داده و از میدان به در کند. چنین دولتی هیچ‌وقت به اندیشمندان، نویسندگان، ‌شاعران،‌ مجسمه‌سازان و اهالی تئاتر، موسیقی و سینما به‌عنوان یک یار و همراه نگاه نکردند؛ بلکه به دیده شک و ظن نگریستند و منتظر بودند اگر آنها انتقادی کردند، بهانه‌ای به دست بیاورند و از کار بیکارشان کنند.

او با بیان اینکه «متاسفم برای اینکه در کشوری با تاریخی بسیار ارزشمند زندگی کنیم اما امروز فردوسی آن بیگانه است، کمال‌الملک را کسی نمی‌شناسد و بهزاد را کسی قدر نمی‌داند و از سعدی، خیام و مولانا هرچه بتوانند بدگویی می‌کنند و می‌خواهند به دلیل یک نهله فکری از تاریخ ما حذفش کنند» گفت: نباید با تاریخ انقدر شخصی برخورد کنیم.

نعیمی همچنین به موضوع حذف معافیت مالیاتی فرهنگ و هنر اشاره کرد که طی روزهای اخیر بارها به آن ارجاع شده است، گفت: الان هم در حوزه مالیاتی با اهالی فرهنگ و هنر تسویه حساب می‌شود؛ و این رفتار به این معنی است که یادتان باشد دولت به شما جیره می‌دهد، امتیاز می‌دهد تا زنده بمانید و این دولت است که همیشه تعیین‌کننده است.

وی با تاکید بر اینکه «فکر می‌کنم ما خسارت‌های این رفتارها را در چند دهه آینده متوجه خواهیم شد» گفت: یعنی در روزگاری که تمام هنرمندان از شاخه‌های هنری و همچنین از کشور خودشان کوچ کنند.

این کارگردان با اشاره به هزینه‌هایی که بر تئاتر تحمیل شده و با وضع مالیات می‌تواند این هزینه‌ها را بسیار هم بیشتر کند، گفت: عملا امکان افزایش قیمت بلیت هم وجود ندارد و مخاطب اگر بخواهد هم وسعش نمی‌رسد. راهی برای جبران هزینه‌ها نیست. تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار هم از هر تئاتری حمایت نمی‌کند بلکه سراغ تئاتر بفروش و سلبریتی می‌رود و در نتیجه روز به روز کیفیت آثار روی صحنه پایین می‌آید.