مسعود کوثری:
حقیقتا از صداوسیما اقدام مطلوبی دیده نشد/ در ایران از بحران‌ها درس نمی‌گیریم
مسعود کوثری با تاکید بر اینکه صداوسیما باید در بحران‌هایی مانند ناآرامی‌های ناشی از افزایش قیمت بنزین، پروتکل‌هایی برای پاسخگویی داشته باشند تا بدانند با چه فرایند و اطلاعاتی، هم مردم را مطلع نگه دارند و هم مانع از وحشت‌زدگی‌شان شوند و در عین حال باعث سرایت بحران هم نشوند، گفت: متاسفانه در ایران ژورنالیسم بحران جدی گرفته نشده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، پس از افزایش ناگهانی قیمت بنزین و بروز ناآرامی‌های در سراسر کشور که منجر به قطع اینترنت و شبکه‌های اجتماعی شد، بیش از هر چیز ضرورت اطلاع‌رسانی دقیق رسانه‌ها به ویژه صداوسیما که مدعی ملی بودن است، مورد توجه قرار گرفت؛ عملکردی رسانه‌ای که نه مبتنی بر روش‌های ایدئولوژیک و اقناعی و نخ‌نمای همیشگی این رسانه بلکه با تمرکز بر انسجام ملی و جلب اعتماد عموم مردم باشد و بتواند دور از شعار و کارکردهای جناحی، از خسارات بحران‌های این چنینی بکاهد.
مسعود کوثری (پژوهشگر حوزه فرهنگ و ارتباطات) درباره عملکرد صداوسیما در اطلاع‌رسانی در وقایع کشور پس از افزایش قیمت بنزین، گزارش ناآرامی‌ها و نیز دوری از موضع‌گیری‌های جناحی به ایلنا گفت: در مواجهه با بحران‌ها، که ناآرامی‌های اخیر در پی گرانی قیمت بنزین هم یکی از انواع آن است، رسانه‌ها به ویژه صداوسیما باید پروتکل‌هایی داشته باشند که در آن، رویه‌های پاسخگویی به مردم روشن شده باشد و به اصطلاح در مواجهه با آن غافلگیر نشویم.
کوثری ادامه داد: به هرحال کشور ما دشمنانی خارجی دارد که یک لحظه از مداخله در امور ایران دست برنمی‌دارند؛ معتقدم این خطاست که فکر کنیم در هر اتفاقی که در کشور رخ می‌دهد این دشمنان نقشی ندارند و دست روی دست گذاشته‌اند و تنها ما را تماشا می‌کنند.
این مدرس دانشگاه یادآور شد: بنابراین قطعا با پیش‌بینی چنین شرایطی، رسانه‌ها (چه روزنامه و چه صداوسیما) باید پروتکل‌هایی برای پاسخگویی داشته باشند تا بدانند با چه فرایند و اطلاعاتی، هم مردم را مطلع نگه دارند و هم مانع از وحشت‌زدگی‌شان شوند و در عین حال باعث سرایت بحران هم نشوند؛ چون سرایت بحران ممکن است ناخودآ‌گاه یا به اشتباه توسط رسانه دامن زده شود.
کوثری با بیان اینکه «همه اینها ملاحظاتی است که هم صداوسیما و هم رسانه‌ها باید در شرایط بحرانی در نظر داشته باشند.» خاطرنشان کرد: پروتکل‌هایی هم اگر وجود دارد، به نظرم باید بازبینی شود؛ چراکه با توجه به شرایط اخیر کشور و قطعی اینترنت و عدم دسترسی به شبکه‌های ماهواره‌ای، مساله خیلی جدی‌تر شد و نشان داد که باید در بحران‌ها نقش فعال‌تری توسط رسانه‌ها بازی شود.
او با تاکید بر اینکه «حقیقتا در این مدت، از صداوسیما و روزنامه‌ها هیچ اقدام مطلوبی ندیدم و نتوانستند قوی عمل کنند» تصریح کرد: فکر می‌کنم این شرایط باید بازنگری شود؛ در این مواقع که مردم چشم و نظرشان به صداوسیماست، باید در اتاق‌های خبری و ژورنالیسم‌های خبری این سازمان بررسی شود که چطور اطلاع‌رسانی کنند که هم مانع از گسترش بحران شود و هم اخبار درستی ارائه دهند.
این پژوهشگر و مدرس دانشگاه یادآور شد: البته این پروتکل‌ها همواره باید شامل موارد امنیتی هم باشد چون بدون در نظر گرفتن این نکات امنیتی ممکن است گاف رسانه‌ای اتفاق بیفتد.
کوثری تصریح کرد: بنابراین تنها کاری که باید انجام شود، بازبینی این پروتکل‌های خبررسانی در شرایط بحرانی است؛ باید جمعی از صاحبنظران را جمع کنند تا بتوانند مشورت بدهند و این پروتکل‌ها اصلاح شود.
کوثری درباره این مساله که در شرایط بحرانی چگونه رسانه‌ها به خصوص صداوسیما باید جناح‌بندی‌های سیاسی را کنار گذاشته و فارغ از روش‌های اقناعی و ایدئولوژیک که سال‌هاست به کار گرفته‌اند، در راستای امنیت ملی و حفظ اعتماد مردم رفتار کنند، گفت: به‌نظرم پاسخ این سوال در ژورنالیسم بحران است؛ که متاسفانه در ایران جدی گرفته نشده است.
او با بیان اینکه «ژورنالیسم بحران باید به صورت حرفه‌ای تدریس شود و برایش کارگاه برگزار شود» تصریح کرد: باید اتاق‌های شبیه‌سازی درست کنیم و در آن فرایندها را یکبار بازبینی کنیم؛ چه در حوادثی مانند سیل و چه در زمان بروز حوادثی همچون ناآرامی‌های اخیر، وجود اتاق‌های ژورنالیسم بحران بسیار مهم است، تا بتوانیم نواقص کارمان را در بازبینی در شرایط آزمایشی برطرف کنیم.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه فرهنگ و ارتباطات ادامه داد: باید صادقانه بنشینیم و فرایندها را از «الف» تا «ی» بررسی کنیم؛ از ابتدای اینکه ماشه یک بحران کشیده می‌شود را تا خاتمه‌اش، در اتاق شبیه‌سازی بررسی کنیم تا ببینیم نواقص کار کجا بوده؟ چه کسی خوب و چه کسی بد عمل کرده؟ و کجا می‌شد شیوه‌های بهتری برای پیام‌رسانی اعمال کرد. به نظرم همه اینها در ژورنالیسم بحران دیده شده اما در کشورمان خیلی جدی گرفته نمی‌شود.
کوثری با تاکید بر اینکه «در ایران، متاسفانه درسی از بحران‌ها گرفته نمی‌شود» گفت: این پاسخی است که هم برای مطبوعات و هم صداوسیما باید داد و به آن توجه جدی کرد.
او با اشاره به اینکه زمینه‌سازی برای جلب اعتماد مردم به رسانه‌هایی چون صداوسیما در بحران و نیز مدیریت خشم عمومی هم در پروتکل‌های ژورنالیسم بحران دیده شده است، گفت: دستورالعمل‌هایی برای رسانه‌ها چه در نحوه تیتر زدن و چه نحوه ارائه پلکانی خبرها، استفاده از کارشناس‌ها، منابع اطلاعاتی متعدد و... همه در بسته ژورنالیسم بحران قرار دارد و برای همه اینها راه‌حل‌هایی وجود دارد و پیش‌بینی‌هایی شده است.
این استاد ارتباطات همچنین یادآور شد: خشم مردم هم یکی از مواردی است که در چنین بحران‌هایی لاجرم پیش می‌آید و آدم‌ها عصبانی و نگران می‌شوند و استرس دارند اما برای اینها هم پیش‌بینی‌هایی شده که باید از سوی رسانه‌ها جدی گرفته شود تا بتوان در مقابل بحران‌ها، خبررسانی‌های خوبی داشت.
کوثری در پایان خاطرنشان کرد: البته برخی از بحران‌ها لاجرم پیش بینی ناپذیرند و درصد قابل توجهی از آنها قابل تعیین نیست، اما معمولا گفته می‌شود ۶۰ تا ۷۰ درصد وقایعی که می‌توان برایشان کاری کرد، از قبل معلوم است و هر سازمان و نهادی که تجربه داشته باشد می‌تواند برایش راه‌حلی پیدا کند.
در این زمینه بخوانید:
عزت‌الله ضرغامی: صداوسیما باید در راستای سیاست‌های کلی نظام عمل کند
پروانه سلحشوری: تلویزیون حرف مردم را منعکس نمی‌کند
