کارگردان نمایش «طریقه حکومت گجرخان»:
فرایند برپایی جشنواره‌ها در ایران غلط است/ نمایش سنتی، شناسنامه تئاتر ایرانی است
کارگردان نمایش «طریقه حکومت گجرخان» با اشاره به نحوه غلط برپایی جشنواره‌های فرهنگی و هنری در ایران گفت: ما اول جشنواره را برپا می‌کنیم و بعد آثار را به منظور اجرا در آن تولید می‌کنیم. چنین فرایندی برای تولید آثار غلط است، چراکه ابتدا باید آثار هنری را تولید کنیم و سپس نسبت به تولید این آثار، جشنواره‌ها رادر نظر بگیریم.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نمایش «طریقه حکومت گجرخان» به نویسندگی مجید امرایی و کارگردانی مجید امرایی و احسان ملکی در بخش مرور نوزدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی حاضر است. بخش مرور جشنواره که به نام یادواره زنده‌یاد «سعدی افشار» برگزار می‌شود، شامل نمایش‌های آیینی و سنتی می‌شود که از تاریخ ۱۱ شهریورماه سال ۱۳۹۶ تا ۳۰ اردیبهشت سال ۱۳۹۸ اجرا شده‌اند.
مجید امرایی درباره نمایشنامه «طریقه حکومت گجرخان» گفت: این نمایشنامه از اثر معروف «طریقه حکومت زمان خان» به نویسندگی میرزا آقا تبریزی الهام گرفته شده است و من تلاش کردم تا مسائل روز را در قالب این متن بیان کنم.
او با بیان اینکه تمایلی به کارگردانی نمایشنامه خودش نداشته است، یادآور شد: بنابراین از آقای احسان ملکی کمک گرفتم. ایشان در حوزه کارگردانی کارهای خلاقی داشتند و من هم شرط کردم که باید با هم کارگردانی کنیم و درنهایت این نمایش در تماشاخانه سنگلج به مدت ۴۵ شب اجرا شد.
این در حالی‌ست که سه نمایشنامه از نمایشنامه‌های میرزا آقا تبریزی در گذشته به میرزا ملکمخان نسبت داده می‌شد و با پژوهش‌هایی که انجام شد، مشخص شد که انتساب نمایشنامه‌های فوق به میرزا ملکمخان اشتباهی بود که سال‌ها ادامه داشته تا اینکه ابراهیموف (پژوهشگر آذربایجانی) با انتشار اسناد و نامه‌های میرزا فتحعلی آخوند‌زاده پرده از روی این ابهام چندین ساله در سال ۱۹۵۵ برداشت. از سوی دیگر، این روزها حیات نمایش‌های ایرانی معطوف به سالن‌ها و بناها شده است که امرایی در همین زمینه گفت: متاسفانه به شدت درگیر حواشی هستیم تا اصل قضیه. مسوولان ایرانی سالن‌ها را تخصصی کردند و مشکلات هم چند برابر شد.
کارگردان «طریقه حکومت گجرخان» با بیان اینکه «ما نمایش‌های مناسبی برای سالن‌های تخصصی تولید نمی‌کنیم.» گفت: آخر چرا باید یک سالن به اسم سنگلج به منظور اجرای نمایش‌های آیینی و سنتی در نظر گرفته شود؟ در صورتی که پیشینه تئاتری ما عنوان‌هایی چون نمایش‌های ملی را یدک می‌کشد و اختصاص تنها یک سالن تخصصی برای این نمایش‌ها، زننده است.
امرایی با تاکید بر اینکه تئاتر ما نیازمند چندین سالن برای نمایش‌های سنتی است، خاطرنشان کرد: البته ای کاش مجموعه تئاترشهر هم با ظرفیتی که دارد به نمایش‌های سنتی می‌پرداخت. سالن‌های خصوصی هم باید در این زمینه ورود کنند و حجم بزرگی از مسوولیت این کار هم بر دوش مدیران مرکزهنرهای نمایشی است. اگر این اتفاق صورت بگیرد هم به رشد ادبیات نمایشی ایران کمک می‌شود و هم به رشد اجراهای سنتی.
جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی به صورت دو سالانه برگزار می‌شود و تنها فستیوال مخصوص آثاری چون تعزیه و سیاه‌بازی است؛ البته مجید امرایی به شکل برگزاری جشنواره‌ها انتقاد کرد و گفت: ما تولید چندانی در زمینه تئاترهای آیینی و سنتی نداریم و جالب است که جشنواره‌ای تخصصی در این زمینه داریم که با مشکلات فراوانی هم روبه‌رو هستند.
او با اشاره به اینکه «یکی از مشکلات کلان ما در برپایی جشنواره‌ها این است که اول یک جشنواره را برپا می‌کنیم و بعد سراغ تولید آثار می‌رویم» تصریح کرد: در حقیقت، اول باید آثار هنری را تولید کنیم وسپس نسبت به تولید آثار، جشنواره‌هایی را هم در نظر بگیریم.
این نمایشنامه‌نویس و کارگردان با طرح این پرسش که «مگر چند نمایش مخصوص کودک و نوجوان در سال اجرا می‌شود که جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان داریم؟» گفت: آیا در طول سال حدود ۳۰۰ نمایش کودکان و نوجوانان تولید می‌شود که حالا بخواهیم از میان آنها ۱۵ نمایش را به منظور اجرا در جشنواره انتخاب کنیم؟ باید واقع‌بین باشیم و بدانیم که جشنواره‌ها برای تولید آثار نیستند بلکه ماجرا برعکس است.
یکی از مشکلات نمایش‌های ایرانی عدم توجه به مسئله اقتصادی و توجه مردم به آنهاست و بسیاری عقیده دارند که نمایش‌های ایرانی چون تعزیه اگر هر شب هم اجرا بروند با حجم انبوهی از مخاطبان و حتی گردشگران روبه‌رو می‌شوند؛ امرایی در همین رابطه در پایان صحبت‌هایش توضیح داد: به نظرم، شناسنامه تئاتر ایرانی همان تئاتر سنتی است و باید این شکل از نمایش‌ها را چه به لحاظ شیوه اجرایی و چه به لحاظ مواجهه با مخاطب به گردشگران معرفی کنیم.
نوزدهمین جشنواره نمایش‌هایی آیینی و سنتی به دبیری داود فتحعلی‌بیگی از ۱۹ تا ۲۶ مردادماه برگزار می‌شود.
