نگاهی به بحران چاپ در گفت‌وگو با یک چاپخانه‌دار و تولیدکننده قطعات؛
چرخه معیوب توزیع باعث ایجاد دلال‌بازی شد
مدیر مجموعه چاپخانه‌های خجسته و مدیرعامل شرکت آفاق قطعات آسیا می‌گویند چرخه معیوب توزیع، باعث ایجاد دلال‌بازی شده است. آنها از رانت‌هایی گلایه می‌کنند که به اعتقاد آنها، دولت برای خود ایجاد کرده و سودی اگر از این آشفته‌بازار باشد به تاجران وابسته به رانت دولت تعلق می‌گیرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بازار آشفته‌ای که در طول حدود یک سال اخیر دامن صنعت چاپ و نشر را گرفته، تنها کار ناشران و مطبوعات را مختل نکرده است؛ چاپخانه‌های خصوصی در این شرایط، بحران بیشتری را تجربه کرده و با تعطیلی بسیاری از واحدها و بیکاری ده‌ها نفر از نیروهایشان روبرو بوده‌اند.
به اعتقاد محمود ذوالفقاری که مدیر شش چاپخانه و واردکننده ماشین‌آلات و مواد اولیه صنعت چاپ است، هرچند مشکلات این صنعت در نگاه اول به نظر ساده می‌آیند اما در عمل اوضاع بسیار پیچیده شده است.
محمود ذوالفقاری مدیر مجموعه خجسته و سهام‌دار این مجموعه است که شش چاپخانه زیر نظر آن فعالیت می‌کنند. خجسته با اشاره به وضعیتی که در طول حدود یک سال اخیر در صنعت چاپ و نشر به وجود آمده، به ایلنا می‌گوید: صدمه‌ای که در طول شش ماه گذشته از وضعیت بازار چاپ خورده در طول زندگی‌اش بی‌سابقه بوده است.
ذوالفقاری با تاکید بر اینکه «در اینکه دلار ۴۲۰۰ تومانی در تمامی صنوف رانت ایجاد کرد، شکی نیست» ادامه می‌دهد: دلار ۴۲۰۰ تومانی اشتباه بزرگی بود که دولت مرتکب شد و از آن اشتباه بزرگ‌تر، این بود که نتوانست هیچ نظارتی بر این پروسه داشته باشد که کالایی که با سوبسید وارد می‌شود عادلانه به دست مردم برسد.
او با اشاره به سیستم توزیعی که در بخش کاغذ تحریری درست کردند، می‌گوید: تعداد چاپخانه‌هایی که عملیات کار نشر انجام می‌دهند شاید یک‌صدم تعداد ناشرانی باشد که مجوز دارند. چرا نیامدند ابتدا و انتهای کار را درست کنند؟ تاجر کاغذ را می‌آورد، چاپخانه‌دار آن را با نرخ مصوب می‌خرید و توزیع می‌کرد. اما این کاغذ را بین تعداد زیادی ناشر توزیع کردند؛ یعنی این چرخه معیوب توزیع کاغذ، خودش باعث ایجاد دلال‌بازی شد.
درحالی‌که این چاپخانه‌دار و واردکننده، دو مساله ارائه ارز ۴۲۰۰ تومانی به تعداد خاصی تاجر و عدم نظارت بر توزیع را دو عامل اصلی در بحران کنونی صنعت چاپ و نشر می‌داند، مدیرعامل شرکت آفاق قطعات آسیا هم معتقد است «تسهیل کردن راه‌های واردات، منطقی‌ترین حمایت دولت از تاجران می‌تواند باشد.»
هاشم احمدی در ادامه به ایلنا می‌گوید: «اگر دولت چوب لای چرخ فعالیت‌های ما نگذارد هم راضی هستیم و حمایت نمی‌خواهیم. با همین عدم دخالت هم گره این صنعت بازمی‌شود.»
به اعتقاد این تولیدکننده، راهکار باز شدن این گره کور، یا حمایت دولت است یا اینکه دولت از این چرخه خود را کنار بکشد تا تاجر بتواند مانند سابق کارش را انجام دهد.
احمدی ادامه می‌دهد: مثالی هست که می‌گویند به مرگ می‌گیرند تا به تب راضی شود؛ ما الان به تب راضی شده‌ایم و می‌گوییم خودمان ارز را از صرافی‌ها می‌خریم اما دست ما را باز بگذارید تا بتوانیم کالا وارد بازار کنیم. چون اگر بازار اشباع شود، همه این اتفاقات بحرانی خنثی می‌شود و هیچ تاجری نمی‌تواند کالایش را در بازار انبار کند تا مشتری بیشتر شده و به هر قیمتی که دلش خواست آن را عرضه کند. اگر این چرخه اتفاق بیفتد و بگذارند با ارز آزاد کارمان را انجام دهیم هم گمرک دست از سر ما برمی‌دارد و هم دارایی ملاحظه‌مان را می‌کند و مشتری کالا را با قیمت منصفانه تحویل می‌گیرد.
این دخالت دولت در امر واردات به نفع چند تاجر به خصوص، موضوعی است که مدیر مجموعه چاپخانه‌های خجسته هم بر آن تاکید داشته و می‌گوید: «در ۹ ماه گذشته شاهد بوده‌ایم که رسما در کار تجار، کارشکنی شده است. من خودم همیشه بخش عمده‌ای از نیازهایم را وارد کرده‌ام. اما الان بیش از ۶-۷ مورد دارم که بیش از هشت ماه است در گمرک مانده؛ از ماشین‌آلات گرفته تا مواد اولیه. چندین‌بار این مسیر را رفته و آمده‌ام اما یا ثبت سفارش یا تخصیص باطل شده یا سیستم تغییر کرده و یکی از چند مجوز باطل شده و دوباره از نو سراغ دریافت مجوزهای اتحادیه صنفی و صمت و... رفته‌ام. درحالی‌که این پروسه هیچ‌وقت در مدت دو ماه جمع نمی‌شود و اگر یکی از آنها مدت دو ماهه‌اش می‌گذشت باید از ابتدا شروع می‌کردی. وقتی سوال می‌کردیم می‌گفتند به ما گفته‌اند اینطور عمل کنید؛ یعنی به نوعی اختلال در کار واردات.»
ذوالفقاری با نگاهی خوش‌بینانه به این مساله می‌گوید «حتما دلایلی برای کارشان دارند» اما با اشاره به تبعات منفی این انحصاری کردن وادرات توسط دولت، می‌گوید: «حتی در این صورت هم بهتر بود چنین سیستمی را نمی‌گذاشتند چون بعضی تجار از این گذرگاه عبور می‌کنند و امتیازی که برای واردات کالا کسب می‌کنند بسیار ارزشمند می‌شود؛ حالا یا با نوع ارزی که می‌گیرد یا نوع کالا. اگر کالا در بازار وضعیت خوبی نداشته و تبدیل به کالای استراتژیک شود آن را با قیمت بالا می‌فروشد و اگر ارز مناسبی بگیرد از مابه‌التفاوت قیمت ارز، سود می‌برد. این اتفاقی بوده که در چند ماه اخیر در کشور رخ داده و تا به امروز شاهد نبوده‌ایم که نظارتی بر آن انجام شود. به سادگی می‌توان از فروشنده نظارت را شروع کرد و عقب‌تر رفت تا ببینیم از چه کسانی خرید کرده‌اند و در نهایت چرا قیمت اینطور تعیین شده است.»
اما تبعات این آشفتگی بازار، تنها دامن چاپخانه‌دار و واردکننده را نگرفته؛ این سلسله اتفاقات بحرانی تا کارگر و کارمند هم رسیده و مهم‌ترین تاثیر را بر زندگی صدها کارگر صنعت چاپ گذاشته است.
محمود ذوالفقاری که مدیریت شش چاپخانه را به عهده دارد، می‌گوید: «شرایط کنونی باعث افت شدید کار شده و کارگران بسیاری در این صنعت بیکار شده و کارخانه‌داران بسیاری ورشکست شده‌اند.»
هاشم احمدی هم که مدیرعامل شرکت تولید قطعات است با تاکید بر اینکه «فضایی که ایجاد شده برای صنعت چاپ بسیار خطرناک است و نمی‌توان آینده امیدوارکننده‌ای برایش تصور کرد» می‌گوید: «در ماه‌های اخیر با تعطیلی چاپخانه‌ها و ریزش بسیار زیاد نیروهایی مواجه بوده‌ایم که در آنها کار می‌کردند. نیروهایی فنی و متخصص مجبور به ترک کار شده و امروز با پیک موتوری کار می‌کنند.»
مدیرعامل شرکت آفاق قطعات آسیا از رانت‌هایی گلایه می‌کند که به اعتقاد او، دولت برای خود ایجاد کرده و سودی اگر از این آشفته‌بازار باشد به تاجران وابسته به رانت دولت تعلق می‌گیرد و می‌گوید: «دست‌های پشت پرده در همه جا کار خود را می‌کنند و از خروجی این شرایط، کمکی به صنعت چاپ نمی‌شود و سود اصلی تنها برای همان جمع محدود است.»
ذوالفقاری هم با تاکید بر اینکه بیش از تحریم، بحران مدیریت است که بازار چاپ و نشر را بی‌ثبات کرده می‌گوید: «قبل از اینکه کشور دیگری بخواهد بر ما فشار بیاورد، خودمان بر خودمان بی‌رحمی کرده‌ایم.»
او تاکید می‌کند: «انتظار داریم دولت بر توزیع نظارت کند و دست تاجران را برای واردات کالاهای مرتبط با صنعت چاپ باز بگذارد. در واقع ارزی را برای واردات مواد اولیه اختصاص دهند که برای همه به صورت یکسان قابل دسترس باشد نه با اختلاف قیمت. اگر چنین اتفاقی رخ دهد مطمئن شوید بازار خود را متعادل می‌کند.»
