مدیر کانون نمایش‌های آئینی سنتی:
بهرام بیضایی نمونه عالی مدرن‌سازی نمایش‌های ایرانی و شرقی است/ نوزدهمین جشنواره نمایش‌های آئینی سنتی به یزد می‌رود
علی‌اصغر راسخ‌راد که حدود دو ماه پیش، جانشین داود فتحعلی‌بیگی در کانون نمایش‌های آئینی سنتی شد، اهداف و برنامه‌های خود برای تقویت نمایش‌های ایرانی را تشریح کرد.
علی‌اصغر راسخ‌راد (مدیر کانون نمایش‌های آئینی سنتی) که از ۱۱ اسفند سال ۹۷ سکان مدیریت این بخش را پس از سال‌ها فعالیتِ داود فتحعلی‌بیگی در کانون، به عهده گرفته است، درباره اهداف و برنامه‌های خود در این کانون، به خبرنگار ایلنا گفت: من برخلاف دیگران، وقتی به جایی می‌روم ابتدا بررسی می‌کنم، ببینم قبلا در این مجموعه چه می‌شده و چه کار می‌کرده‌اند. قبل از حضورم در اداره تئاتر به عنوان مدیر برنامه‌های این مجموعه، چندین سال کارشناس نمایش‌های آئینی سنتی و همکار آقای داود فتحعلی‌بیگی بودم؛ طبیعتا تلاش می‌کنم برنامه‌هایی که آقای فتحعلی‌بیگی داشت را به سرانجام برسانم و همچنان با ایشان کار کنم. طبق همین هدف، ایشان اکنون دبیر نوزدهمین دوره جشنواره آئینی سنتی است و باهم کار می‌کنیم.
نوزدهمین دوره جشنواره نمایش‌های آئینی سنتی به استان یزد می‌رود
راسخ‌راد با اشاره به برنامه‌هایی که برای نوزدهمین دوره جشنواره نمایش‌های آئینی سنتی درنظر دارد، گفت: تابستان امسال قصد داریم همه جشنواره یا بخشی از آن را به استان یزد ببریم. برای همین منظور یک جلسه هماهنگی خواهیم داشت که اگر انشاءالله به توافق و تفاهم برسیم، جشنواره به‌جای اصلی خودش می‌رود؛ چون همانطور که می‌دانید خانه‌های سنتی و کوچه‌های یزد هنوز بافت سنتی خود را حفظ کرده‌اند.
او با تاکید بر اینکه «در یزد، کالبدِ آئین و سنت هنوز باقی است و روح‌اش را با همین نمایش‌های آئینی و سنتی می‌توانیم پر قدرت‌تر کنیم» گفت: تکیه‌های باعظمتی که در یزد هستند و همچنین میدان امیرچخماق و مسجد جامع آن که در میانش یک سن برای تعزیه دارد و محرم هر سال، میلیون‌ها بازدیدکننده از اقصی نقاط ایران و جهان دارد، مکان‌های بسیار خوب و اصیلی برای نمایش‌های آئینی سنتی هستند و ما قصد داریم این گونه‌های نمایشی را به مکان اصلی خودشان ببریم.
با شهرداری تهران و سازمان میراث‌فرهنگی برای در اختیار گرفتن خانه‌ای در محدوده منطقه ۱۲ به‌عنوان مقر دائمی نمایش‌های آئینی سنتی گفتگو کرده‌ایم
مدیر کانون نمایش‌های آئینی سنتی همچنین با اشاره به مساله دیگری که در دست پیگیری دارد، گفت: به فضایی در تهران احتیاج داریم که به ما این امکان را بدهد که مانند قدیم، در جاهای مختلفش نمایش‌های آئینی سنتی را اجرا کنیم. یعنی یک خانه‌ای که حیاطی داشته باشد و بتوان در آن تخت زد و روی حوض حیاط نمایش تخت حوضی، نقالی، خیمه و... اجرا کرد.
راسخ‌راد ادامه داد: اساسا نمایش‌های ایرانی خیلی نیازی به صحنه به معنای آنچه در تئاتر مدرن می‌بینیم، ندارند چون این نوع نمایش‌ها همیشه در میان مردم بوده اما امروز از مردم فاصله گرفته است. بنابراین بهترین کاری که می‌توانیم بکنیم این است که نمایش‌های ایرانی را به میان مردم برگردانیم. این کاری است که به شدت دنبالش هستم و امیدوارم شهرداری تهران و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این زمینه به ما کمک کنند. البته رایزنی‌هایی هم با این دو نهاد داشته‌ایم و تلاش می‌کنیم خانه‌ای تاریخی را در اختیار نمایش‌های آئینی سنتی قرار دهیم تا آنجا به صورت اصیل و دائمی نمایش ایرانی اجرا کنیم. چون اکنون بزرگترین مشکل ما این است که جای ثابتی برای اجرای نمایش‌های آئینی نداریم.
اجرای نمایش‌های ایرانی به کالبد خانه‌های تاریخی تهران روح می‌دمد
او با بیان اینکه «شهرداری تهران به ویژه شهرداری منطقه ۱۲ خانه‌های تاریخی بسیاری را با کمک سازمان میراث فرهنگی بازسازی کرده‌اند» گفت: یکی دو خانه را در محدوده منطقه ۱۲ و خیابان کوشک برای این هدف مدنظر داریم که اگر از سوی شهرداری در اختیار ما قرار بگیرد، برای محقق کردن اهداف‌مان نیازمند منابع مالی چندانی نخواهیم بود. ضمن اینکه خانه موردنظر باید در جایی باشد که دسترسی به آن آسان باشد.
این کارگردان و مدرس تئاتر خاطرنشان کرد: شهرداری و میراث فرهنگی به کالبد ساختمان نگاه می‌کنند و به فکر ثبت و حفظ بنای آن هستند. اما روح آن خانه و بازسازی و هزینه‌ای که برای حفظ بنا شده را ما با حضور و کاربری‌ای که برایش تعریف می‌کنیم می‌توانیم تکمیل کنیم.
راسخ‌راد با اشاره به اینکه چنین اتفاقی خیلی هم راحت می‌تواند رخ دهد و نیازمند یک هماهنگی و هم‌سویی بین مسئولین ذی‌ربط است، گفت: همانطور که در حال حاضر بسیاری از این خانه‌ها را برای فعالیت‌های فرهنگی واگذار می‌کنند، یکی از این خانه‌ها هم می‌تواند به نمایش‌های آئینی سنتی تعلق بگیرد. البته جای خوشحالی است که به تازگی خانه‌ای با کمک خانم ستاره اسکندری به نام موزه خیمه‌شب‌بازی افتتاح شد که بسیار عالی است. خوب است بتوانیم چنین خانه‌ای را برای سایر نمایش‌های آئینی سنتی هم راه‌اندازی کنیم.
نبود نگاه موزه‌ای و اصیل، نمایش‌های ایرانی را در معرض خطر فراموشی قرار داده است
او با اشاره به اینکه «نگاه من به نمایش‌های آئینی سنتی دو جور است» گفت: یکی اینکه این نمایش‌ها به صورت موزه‌ای و اصیل کار شود تا محققان، پژوهشگران، توریست‌ها و علاقه‌مندان و هرکسی که به میراث ناملموس ایران علاقه دارد بتواند بیاید و آن را ببیند که این موضوع باید دائمی و همیشگی باشد. اما نبود چنین رویکردی به‌حدی به این گونه‌های نمایشی آسیب زده که آن را در معرض نابودی و فراموشی قرار داده است.
مدیر کانون نمایش‌های آئینی سنتی تصریح کرد: اگر تلاش‌های آقای داود فتحعلی‌بیگی، محمدحسین ناصربخت، مرحوم جابر عناصری و چند تن دیگر از بزرگان نبود چیزی از این نمایش‌ها باقی نمی‌ماند. بنابراین من تلاش دارم تا این نمایش را برگردانم به طرف مردم.
نمونه عالی مدرن‌سازی نمایش‌های ایرانی بهرام بیضایی است که در همان سبک و سیاق، تئاترهای مدرنی اجرا کرده و نمایش‌هایی روی صحنه برده که در اصل، ایرانی و شرقی است
راسخ‌راد با تاکید بر اینکه علاوه بر این نگاه موزه‌ای به میراث معنوی، یک نگاه مدرن برای به‌روز شدن هم باید به نمایش‌های ایرانی داشته باشیم، گفت: یعنی باید از طریق آموزش و به روز کردن تکنیک‌ها بتوانیم این نمایش‌ها را به‌عنوان پایه‌ای برای نمایش‌های امروزی به ویژه از نظر درون مایه رواج دهیم. چون مهم‌ترین مشکل نمایش‌ها، امروز درون مایه است؛ بایستی که برای به‌روز شدن، نویسنده‌ها از امکانات و ظرفیت‌های نمایش‌های ایرانی استفاده کنند تا حرف‌های به‌روز بزنند.
او تشریح کرد: یکی از نمونه‌های عالی و موفق در این زمینه، استاد بهرام بیضایی است؛ تقریبا در آن حد دیگر کسی را نداریم که از نمایش‌های ایرانی استفاده کرده باشد. ایشان هم تحقیق‌های جامعی درباره نمایش‌های ایرانی انجام داده و هم در عمل، آثاری را خلق کرده که در واقع نمایش‌های ایرانی به‌روز شده است. یعنی در همان سبک و سیاق، تئاتری مدرن اجرا کرده و نمایش‌هایی روی صحنه برده که در اصل، ایرانی و شرقی است. این شناخت خوب و درست، باید همچنان از سوی دیگر نویسندگان و اساتید و دانشگاهی‌ها ادامه پیدا کند.
مدیر کانون نمایش‌های آئینی سنتی در پایان یادآور شد: اگر یک خانه تاریخی به عنوان مقر دائمی نمایش‌های آئینی سنتی در اختیار ما قرار بگیرد، آموزش هم یکی از مباحث مهمی است که در آن پی خواهیم گرفت.
