گزارش خبرنگار ایلنا از اجرای طرح ساماندهی چهارباغ اصفهان؛
ممکن است در آینده به این نتیجه برسیم که تمام کارها اشتباه بود/ مخدوش شدن برخی از لایه‌های تاریخی چهارباغ به نام ساماندهی/ تلاش شهرداری برای تسهیل کار کاوشگران
ساماندهی محور پیاده‌راه و تبدیل چهارباغ اصفهان به محور گردشگری از جمله موضوعاتی است که طی ماه‌های اخیر با چالش‌های فراوان همراه بود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، صبح امروز (چهارشنبه 18 اردیبهشت) خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی و گردشگری رسانه‌های مختلف کشور از اصفهان بازدید کردند. در این بازدید یک‌روزه که همراه با نشست خبری مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری و شهرداری اصفهان همراه بود، موضوع چهارباغ اصفهان مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
براساس این گزارش، از چند سال پیش تنها احیای چهارباغ مد‌نظر مسئولان استان قرار گرفت اما در ادامه این مهم تبدیل به ساماندهی چهارباغ شد بر این اساس گودبرداری‌هایی در این محدوده انجام شد و 300 متر از محور چهارباغ در زیر گودبرداری‌های عمیق رفت تا آنکه مسئولان با تاکیداتی که فعالان میراث فرهنگی و گردشگری داشتند درصدد حفظ و نگهداری از میراث چهارباغ برآمدند به طوری که تاکنون چالش‌ها در این خصوص همچنان ادامه دارد.
چیزی برای مخفی کاری نداریم
قدرت‌الله نوروزی (شهردار اصفهان) با اشاره به آنکه به دلیل ارزش تاریخی - فرهنگی چهارباغ درصدد انجام کار تبدیل این جاذبه گردشگری به محور فرهنگی و گردشگری هستیم، گفت: در ابتدا برای انجام طرح چهارباغ فراخوانی اعلام شد و برای رسیدن به این منظور نیز شش ماه زمان گذاشتیم زیرا معتقدیم در این کار نباید عجله کرد هر چند در این میان استعلام‌گیری‌ها کار ما را عقب می‌اندازد با این وجود سعی کردیم تا همه مجوزهای لازم را از میراث فرهنگی برای ساماندهی چهارباغ انجام دهیم.
وی ادامه داد: از آنجایی که ساماندهی چهارباغ را یک پروژه نمی‌نامیم و آن را برنامه می‌دانیم از این‌رو جدولی را برای این طرح در نظر گرفته‌ایم. پیاده‌راه‌سازی محورهای شرقی و غربی چهارباغ حدود سه ماه زمان برد در این میان حدود 4 ماه نیز طرح میانی را در دستور کار قرار داده‌ایم هر چند ممکن است در میانه راه نیازمند اصلاحاتی باشیم.
شهردار اصفهان با تاکید بر آنکه کار آنها پاسداری است گفت: حتی ممکن است این طرح پنج یا ده ساله شود سال‌ها قبل از این کار شروع شد حدود 300 متر از محور شرقی پیاده راه سازی شد در این میان سه سال زمان برد اما ما توانستیم طی سه ماه گذشته 110 متر بعلاوه 800 متر دیگر را پیاده‌راه‌سازی کنیم. هرچند گروه قبلی گودبرداری های را در چهارباغ انجام داده بود اما ما گودبرداری زیادی نداشتیم بلکه به دنبال آن هستیم که این بخش از اهداف اولیه ما فاصله نگیرد و به عنوان میراث حفظ شود و مورد توجه قرار گیرد.
وی خاطرنشان کرد: ما نمی‌خواهیم چیزی را از میراث مخفی کنیم. هرچند ممکن است سرمایه‌گذاری و هزینه‌کردی که در چهارباغ انجام می‌دهیم توجیه نداشته باشد اما تمام این کارها برای آن است که این محور فرهنگی و گردشگری بیشتر شود در عین حال این حق شهروندان اصفهان است که از فضای زندگی بهتری برخوردار شوند و با این هدف سعی می‌کنیم چهارباغ را به عنوان محور گردشگری اصفهان ایجاد کنیم.
درآمد کسبه صدبرابر خواهد شد
وی با تاکید بر اینکه هدف ما این است که هر کس به ایران سفر می‌کند به اصفهان برود و هر کس که به اصفهان سفر می‌کند چهارباغ را ببیند گفت: قطعا در آینده درآمد کسبه صدبرابر خواهد شد. هرچند ممکن است طولانی شدن کار ساماندهی چهارباغ موجب نارضایتی کسبه شده باشد اما سعی ما بر آن است که کار را دقیق انجام دهیم و می‌خواهیم آسیب‌شناسی کنیم. ما مانند سرباز جنگنده تمام امور را می‌پاییم.
نوروزی یادآور شد: چهارباغ در زمانی یک فضا بود اما ما آن را تبدیل به یک مکان کرده‌ایم محور چهارباغ اکنون تبدیل به ایستگاه فرهنگی شده است و محل دیده شدن است اینجا محل گذر نیست و تبدیل به یک مقصد شده است.
نوروزی تصریح کرد: محور گردشگری چهارباغ در شب‌ها پذیرای تعدادی زیادی از گردشگران است اگر وجدان عمومی آرامش پیدا کند آنگاه است که می‌توان رضایت خاطر داشت. چرا که سرزندگی و شور و نشاط یک حق بشری است و لوازم خاص خود را می خواهد وقتی در یک شهر زندگی همراه با آرامش ایجاد کنیم آنگاه است که می‌توانیم شاهد آن باشیم که چهارباغ تبدیل به یک مامن و یک پناهگاه می‌شود ما این مهم را به صورت طولی ندیده‌ایم و عرض را در نظر گرفته‌ایم چنانکه هر پنجاه متر یک مکان را برای حضور معلولان در نظر گرفتیم.
وی در خصوص انجام کاوش‌های باستان‌شناسی در محور میانی چهارباغ نیز گفت: تاکنون کاوش‌های باستانی‌شناسی با هزینه‌های سنگین در محور چهارباغ انجام شده است بخشی از این کاوش‌ها زمانی که مترو در حال راه‌اندازی بود انجام و نتایج آن به میراث فرهنگی ارایه شد. شهرداری سعی می‌کند تا کار کاوش را تسهیل کند در این میان از دروازه دولت تا آمادگاه کاوش شده است و از آمادگاه تا انقلاب نیز بخش بزرگی از آن توسط افرادی که برای مترو آمده بودند کاوش شد بخش کوچکی از محور میانی باقی مانده که آن را نیز انجام خواهیم داد.
شهردار اصفهان در پاسخ به سوال خبرنگار ایلنا مبنی بر تعیین هزینه ها و آنچه که مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان در خصوص صحبت های مدیرکل میراث فرهنگی که انجام کاوش های باستان شناسی در بخشی از محور میانی چهارباغ را منوط به تامین هزینه ها توسط شهرداری عنوان کرده است گفت: شهرداری اصفهان تاکنون بسیاری ازکارهایی که در عهده نبوده است را انجام داده و اگر میراث توان پرداخت هزینه های کاوش را نداشته باشد ما به آنها کمک خواهیم کرد تمام این امور منوط به توافقی خواهد بود که در آینده صورت می گیرد.
در 50 سال اخیر بارها چهارباغ شخم زده شد
اللهیاری (مدیرکل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان) نیز در نشست خبری به منظور روشن‌سازی آنچه که در ساماندهی چهارباغ در جریان است برگزار شد گفت: یکی از سرمایه‌های میراث فرهنگی نظارت‌هایی است که در حوزه مطبوعات وجود دارد اگر اتفاقاتی که قبلا در چهارباغ اتفاق افتاده است را بررسی کنیم متوجه می‌شویم که طی پنجاه یا شصت سال قبل بخش هایی از چهارباغ شخم زده شده است و حتی لوله‌های بزرگ آب و سیم‌های فشار قوی برق در زیر خاک وجود دارد با این وجود اکنون کوچک‌ترین مداخلاتی که در چهارباغ انجام می‌شود توسط کارشناسان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: طرحی که اکنون به عنوان محور فرهنگی و گردشگری چهارباغ و پیاده‌راه سازی آن اجرایی شده برنامه و آرزویی است که سال‌هاست مسئولان اصفهان به آن می‌اندیشند حتی قبل از انقلاب نیز این طرح مطرح بود و به عنوان طرح بالادستی در نظر گرفته شده بود.
اللهیاری خاطرنشان کرد: با وجود آنکه در ابتدای امر احیای چهارباغ مد نظر مسئولان قرار داشت اما بعد به آن فکر کردیم که کدام چهارباغ می خواهیم احیا کنیم چرا که طی سال‌های گذشته با چندین چهارباغ از صفوی گرفته تا قاجار و پهلوی روبرو بودیم در نهایت طرح ساماندهی چهارباغ در نظر گرفته شد تا مردم بتوانند لذت بیشتری ببرند در واقع می‌توان گفت ما نگاه تازه‌ای به این موضوع پیدا کردیم.
اللهیاری با اشاره به آن که مرحله نخست اجرای طرح ساماندهی چهارباغ تبدیل سواره رو به پیاده راه بود گفت: این طرح در شورای فنی تثبیت و با همکاری باستان شناس مقیم به جلو حرکت کرد حتی طرح را به تهران فرستادیم و در اواخر سال 97 مورد تصویب دفتر حفظ واحیا قرار گرفت و اعضای شورای فنی نیز قاعدتا در جریان این امر قرار گرفتند. از این رو از دروازه دولت تا آمادگاه مشکل خاصی نداشت اما از آمادگاه تا سی و سه پل نیازمند بررسی‌های بیشتر است که باید مورد توجه قرار گیرد.
این مقام مسئول تاکید کرد : چهارباغ می تواند شورای عالی داشته باشد که امور را مورد بررسی قرار دهد.
وی در خصوص انجام کاوش‌های باستان شناسی بر محور چهارباغ و مجوزهایی که باید از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اخذ می‌کردند گفت: ما مطالعات باستان شناسی داشتیم که بخشی از آن در دوره قبل از چهارباغ و زمان انجام کار مترو صورت گرفت که در دروازه دولت و ایستگاه انقلاب این امر انجام شد حتی در بخش کاخ جهان‌نما نیز کار باستان شناسی انجام دادیم و پایه‌های کاخ را پیدا کردیم و ایده‌هایی برای بهره‌برداری آن در نظر گرفتیم در این میان 9 گمانه زنی انجام شد در محور میانی و برای پشتیبانی از طرح این گمانه را انجام دادیم.
اللهیاری درباره صحبت‌های شیرازی رئیس پژوهشکده باستانی شناسی درباره عدم صدور مجوز برای کاوش‌های باستانی شناسی در محور چهارباغ نیز گفت: نباید فراموش کنیم میراث فرهنگی نمی تواند با طرح مصوب پیش برود چرا که در زمان‌های اجرای طرح ممکن است با مواردی روبرو شویم تا مجبور باشیم کارهای جدید انجام دهیم. ما در آن زمان کاوش انجام ندادیم بلکه گمانه‌زنی کردیم اما اکنون طرح مصوب جدید را که هداف کمیته راهبردی است را اجرایی خواهیم کرد تا اگر حین اجرای طرح پیشنهادهای جدید ارائه شود بتوانیم آنها را در قالب عملیاتی به اجرا بگذاریم. در این کمیته راهبردی نمایندگانی از میراث فرهنگی اصفهان، اداره حفظ و احیا، تشکل‌های میراثی و شهرداری حضور خواهند داشت.
به گفته مدیرکل میراث گردشگری اصفهان تاکنون بیش از 80 درصد مطالعات و گمانه زنی های باستانی در محور چهارباغ انجام شده و 20 درصد دیگر آن باقی مانده که طی دو ماه دیگر با کمک و حمایت های شهرداری انجام خواهد شد. پروژه ساماندهی چهارباغ با مجوز میراث فرهنگی اصفهان آغاز و پژوهشکده برای مطالعات باستان شناسی آن اقدام خواهد کرد. با این وجود تاکنون حدود پنج سال زمان برای مطالعات مقدماتی در خصوص باستان‌شناسی چهارباغ انجام شده است.
پیدا شدن زیرسازی خاک کوبیده دوران پهلوی
علی یار باستان شناس محور چهارباغ نیز با اشاره به گمانه‌زنی که در این محور انجام شده است گفت: زمانی که کار مترو آغاز شد مطالعات کاوش در بخش هایی از چهارباغ و حفاری در چهارباغ و اطراف آن انجام شد و لایحه های باستانی به ما می‌گویند که چهارباغ بارها دچار تغییر شده است این درحالی است که در طرح شهرداری دخل و تصرف در لایحه های تاریخی دیده نشده بود و قرار نبود اتفاقی در این خصوص بیفتد اما به منظور مطالعه حوزه‌های تاریخی حفاری‌های باستان شناسی انجام دادیم که هیچ اثری شناسایی نشد از این رو روی گمانه‌ها را پوشاندیم تا آنچه که ممکن است در زیر لایحه ها وجود داشته آسیب نبیند سپس شهرداری کف‌سازی محوطه را آغاز کرد.
وی ادامه داد: در کاوش‌های انجام شده در 1100 متر سه دوره کف سازی متعلق به دوران صفویه اول و دوم و قاجار پیدا شد حتی زیرسازی خاک کوبیده پهلوی یافت شد اما از آنجایی که لوله‌های بزرگ آب از این لایحه‌ها عبور می‌کنند از این رو برخی از لایه ها مخدوش شده‌اند.
در این راستا تمام آثار و گمانه‌ها را با لایه‌های از ماسه و پلاستیک و بتن پوشاندیم تا بتوانیم ساماندهی محور را آغاز کنیم.
طاهری معاون میراث فرهنگی اصفهان با تاکید بر اینکه اصل برگشت‌پذیری در زیر‌سازی‌های انجام شده در نظر گرفته شده است، گفت: ما می‌خواهیم به یک طرح شهری برسیم و نمی‌خواهیم به کف آثار برسیم تمام گمانه‌ها زیر بتن محفوظ است و قابلیت جمع کردن تمام روسازی ها وجود دارد. شهرداری آسیبی به لایه های تاریخی چهارباغ نزده است. نباید فراموش کرد که اهمیت چهارباغ در خصوص محور میانه است و ما نگاهمان طراحی شهری است و صرفا نگاه باستان شناسی نداریم .ما موافق اجرای بتن‌ریزی بیشتر نیستیم حتی ممکن است در آینده به این نتیجه برسیم که تمام این کارها اشتباه بوده و باید تمام روسازی‌ها و بتن‌ریزی را برداریم.
بنابراین گزارش در سال 98، 16میلیارد تومان برای ساماندهی چهارباغ در نظر گرفته شده که تاکنون حدود 8 میلیارد آن هزینه شده البته با توجه به تشکیل شورای راهبردی راه برای انجام کارها و پیشنهادات جدید باز گذاشته و این احتمال وجود دارد که سال‌های سال این طرح با داشتن پایانی باز همچنان ادامه پیدا کند.
