کشف قطعه سفالی احتمالا متعلق به دوران پیش از تاریخ در تهران

به گزارش ایلنا، قدیر افروند (سرپرست هیأت باستان شناسی و مسئول مرکز باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران) از کشف قطعه سفالی احتمالا متعلق به دوران پیش از تاریخ در ملک پلاک ۲۴ بازارحضرتی تهران خبر داد که بزودی برای سالیابی به آزمایشگاه تخصصی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی –تاریخی ارسال خواهد شد و تصریح کرد: باستان‌شناسان در ادامه گمانه‌زنی‌ها در بازار حضرتی به بخشی از سازه خشتی قطوری دست یافتند که احتمالا" بخشی از برج و باروی عصر صفویه تهران است.

او با اشاره به آنکه گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی ادامه دارد، تصریح کرد: این احتمال وجود دارد که که این دیوار، بخشی از برج و باروی عصر صفویه تهران است، یعنی همان نخستین حصاری که بنابه تصریح متون تاریخی برای به دستور شاه طهماسب صفوی، تهران را صاحب قلعه‌ای با صدوچهارده برج کرد.

او با ارائه گزارشی از فعالیت‌های باستان‌شناسی در این منطقه تصریح کرد: هیأت باستان‌شناسی در ترانشه ۱و۲ خیلی زود با اولین لایه‌های تاریخی شامل کف فرش آجری و آثار دیوارهای آجری و خشتی مواجه شد.

افروند گفت: دراین دو ترانشه حداقل ۳ دوره و ۵ فاز معماری تاعصر صفوی شناسایی شده و مواد فرهنگی بدست آمده دراین دو ترانشه شامل قطعات سفال و کاشی از دوره‌های مختلف است.

وی با بیان اینکه به منظور حفظ این آثارمعماری تاریخی ادامه کاوش در این قسمت متوقف و ترانشه بعدی باشماره ٣ در انتهای مغازه جانمایی شد، افزود : در این ترانشه هم در کمترین زمان آثار دیواریخشتی نمایان شد که در ابتدای امر یک معماری ساده و متداول خشتی را  القا می‌کرد.

این باستان‌شناس تصریح کرد: بطور معمول این ترانشه باید ترانشه پیشرو می‌بود و با برداشتن خشت‌ها به منظور رسیدن به لایه‌هاب پایین‌تر کاوش تا سطح خاک بکر ادامه پیدا می‌کرد اما کنجکاوی معمول باستان‌شناسانه برای شناخت بیشتر دامنه و گستره این دیوار خشتی درجوانب به حفر ترانشه بعدی منجر شد.

او با ابراز خرسندی از اینکه خوشبختانه در ترانشه ۴ نیز این دیوار خشتی ادامه پیدا کرد و ادامه آن در ترانشه ۵ نیز بطور کامل تداوم داشت، تصریح کرد: انحنای موجود در لبه بیرونی این دیوار قطور خشتی و عرض یا قطر حدود شش متری آن ذهن مخاطب را به نشانه‌های برج و باروی تاریخی تهران دردوره صفویه رهنمود می‌کند.

او تصریح کرد: ما در این نقطه از شهر تهران با بخشی از برج و باروی عصر صفویه تهران روبرو هستیم.

افروند در ادامه با اشاره به وجود شواهد تاریخی برای این ادعا گفت: در روضه الصفا این نکته ثبت شده که "شاه طهماسب که دارالملکش قزوین بود گاه برای زیارت مراقد مطهره ری و مواقعی هم برای شکار در حوالی طهران، از این مکان عبور می‌کرد، به آبادی آن رغبت کرد و برج و باروی متین بر شهر بیفزود و حکومتش به دولتخواهان خود تفویض کرد."

او گفت: بر این اساس، حصار و باروی طهران دارای چهار دروازه بود؛ دروازه حضرت عبدالعظیم یا دروازه اصفهان در ابتدای بازار حضرتی-دروازه دولاب در مدخل بازارچه نایب السلطنه در خیابان ری فعلی-دروازه شمیران در مدخل پامنار-دروازه قزوین در مدخل بازار چه قوام الدوله در میدان شاهپور فعلی و نکته جالب اینکه این برج و بارویی که ما گمان می‌کنیم حصار صفوی تهران باشد درست در حدودی است که در طرح‌های سیاحان و نقشه‌های تاریخی شهرتهران، دروازه حضرت عبدالعظیم قرار داشته لذا این سازه باید یکی از نیم برج‌های طرفین دروازه مذکور باشد.

این باستان‌شناس تصریح کرد: البته هنوز پیگری گستره این بارو خشتی در گوشه شمال شرقی ترانشه ۵ ادامه دارد و در روزهای پایانی کاوش آگاهی‌مان دراین باره نیز توسعه خواهد یافت.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی در ادامه گفت: در ترانشه ۶ در غرب این آثار معماری خشتی از ادامه و گسترش آن خبری نیست و تنها روی لایه سطحی بقایای یک کوره فلزگری (احتمالا") قاجاری و تعدادی اشیاء سنگی و کاشی به دست آمد.

او با بیان اینکه ترانشه ۷پس از عقب‌نشینی‌های مکرر ما برای یافتن ابعاد باروی خشتی، سرانجام به گوشه شمال غربی فضای پشتی مغازه انجامید، تصریح کرد: در این ترانشه که ترانشه پیشرو برای رسیدن به سطح خاک بکر نیز خواهد بود گروه در لایه‌های اولیه به مواد فرهنگی (قطعات سفالینه) قابل توجهی دست یافتیم که تماما به پیش از دوره صفویه یعنی حداقل دوران تیموری تعلق دارد چراکه این لایه‌ها درست زیر کف باروی خشتی قرار دارد و نیز تمامی قطعات سفال بلحاظ سبک و تکنیک متعلق به دوران تیموری و قبل‌تر است.

این باستان‌شناس گفت: در ادامه گمانه‌زنی‌ها آنطور که انتطار می‌رفت به قطعه سفالی احتمالا" متعلق به دوران پیش از تاریخ، دست پیدا کردیم که بزودی برای سالیابی به آزمایشگاه تخصصی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی –تاریخی  پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری،  ارسال خواهد شد و نتیجه با هر تاریخی پیش از دوران تاریخی، خود اهمیت این کاوش باستان‌شناسی در ابر شهر تهران را دو چندان خواهد کرد.

افروند افزود: کاوش در ترانشه پیشرو برای رسیدن به لایه‌های زیرین تا سطح خاک بکر در روزهای آینده ادامه خواهد یافت.

اوایل دی ماه به طور اتفاقی قطعاتی از سفالینه و استخوان در میان خاکبرداری ناشی از تعمیرات ملک پلاک ۲۴ بازار حضرتی تهران بدست آمد که این موضوع توسط شهردار ناحیه بازار به معاونت میراث فرهنگی استان گزارش و درنهایت با مراجعه و توجیه مالک و در نهایت اخذ مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برنامه گمانه‌زنی باستان‌شناسی در آن آغاز و تاکنون ادامه دارد.