بازنمایی خشونت با یک سقط جنین/چرا یک نفر انتخاب می‌کند قاتل باشد؟
نویسنده و کارگردان تئاتر «باد می‌وزد» که با محوریت داستان سقط یک جنین چهار ماهه، به مساله خشونت می‌پردازد، گفت: هنگام نوشتن این متن به حملات داعش و آدم‌های زیادی که کشته بودند فکر می‌کردم و برایم روابط بین آدم‌ها و مساله انتخاب‌شان خیلی جذاب بود. مثل فکر کردن به اینکه چرا یک نفر انتخاب می‌کند قاتل باشد؟ اینکه ما چطور می‌توانیم یک انسان را بکشیم؟ برای همین شرایطی را تصور کردم که یک جنین پس از سقط، زنده به دنیا آمده است.
امیر نجفی؛ طراح، نویسنده و کارگردان تئاتر «باد می‌وزد» که با محوریت داستان سقط یک جنین چهار ماهه، به مساله خشونت می‌پردازد، در گفتگو با خبرنگار ایلنا تصریح کرد: سقط جنین دغدغه اصلی من نبود. نوشتن این متن مصادف شده بود با کشتار داعش و حمله‌ای که به مجلس داشتند و در کنارش هنوز خبرهای یمن و جنگ را می‌شنیدیم.
نجفی با بیان اینکه «وقتی متنی می‌نویسم خیلی سعی می‌کنم به اطرافم نگاه کنم» گفت: به‌نظر من نویسنده خوب کسی است که از حال و روز جامعه‌اش خبردار باشد و به آن بپردازد؛ نه صرفا در قالب رئالیستی، اما در هر فرمی، حرفی بزند که به آدم‌های دور و اطرافش نزدیک باشد. وقتی به ادبیات نمایشی نگاه می‌کنیم می‌بینیم نویسنده‌های بزرگ‌مان هم همین کار را می‌کنند.
او ادامه داد: هنگام نوشتن این متن به حملات داعش و آدم‌های زیادی که کشته بودند فکر می‌کردم؛ و برایم روابط بین آدم‌ها و مساله انتخاب‌شان خیلی جذاب بود. مثل فکر کردن به اینکه چرا یک نفر انتخاب می‌کند قاتل باشد؟ اینکه ما چطور می‌توانیم یک انسان را بکشیم؟ برای همین شرایطی را تصور کردم که یک جنین پس از سقط، زنده به دنیا آمده است. همین باعث شد به این فکر کنم که آیا ما می‌توانیم کسی که هنوز انسان نیست را بکشیم؟ اصلا تا کجا می‌توانیم بد باشیم؟ چقدر می‌توانیم دروغ بگوییم؟ منافع‌مان برای‌مان ارجحیت دارد یا اخلاق؟
نویسنده و کارگردان این اثر برگزیده جشنواره تئاتر دانشگاهی، ادامه داد: در «باد می‌وزد» مساله سقط جنین دستاویزی است برای بیان این سوال‌ها و دغدغه‌ها و نشان دادن تقابل دو انسان بر سر یک موضوع اخلاقی که جهان پیرامون‌مان درگیر آن است.
نجفی با اشاره به مساله انتخاب، گفت: ما هر روز در معرض انتخاب‌های زیادی هستیم؛ راحت می‌توانیم انتخاب کنیم که فلان لباس را بپوشیم و فلان موزیک را گوش کنیم اما سوال این‌جاست که سر انتخاب‌های سخت، آدم‌ها چه کار می‌کنند؟ مانند انتخاب کشتن یا نکشتن جنینی که از یک سقط، زنده به دنیا آمده است.
او با تاکید بر اینکه «مساله اخلاق و انتخاب آدم‌ها برایم در اولویت بود.» با اشاره به خشونتی که در روابط آدم‌های امروز وجود دارد، گفت: فکر می‌کنم در لایه درونی دیالوگ‌هایی که هر روز باهم برقرار می‌کنیم خشونتی است که اجتماع و جهان پیرامون‌مان به ما تحمیل کرده‌اند. نمود آن را در این متن هم می‌بینید؛ اینکه چقدر خشونت در اطراف‌مان است و انتخاب‌هایمان تا چه اندازه می‌تواند وحشیانه باشد. داعش تفنگ دست می‌گیرد و انسان‌ها را می‌کشد اما ما هم خیلی مواقع با دیالوگ‌ها و کارهایی که می‌کنیم دست به خشونت می‌زنیم.
نجفی یادآور شد: البته کار هنر و تئاتر این نیست که مساله‌ای را نفی کند بلکه ما فقط می‌توانیم در تئاتر یک مساله و بحران را بازنمایی کنیم. جنین سقط شده در «باد می‌وزد» دستاویزی شد تا با این تئاتر خشونت‌هایی که هر روز می‌بینیم را بازنمایی کنم.
طراح و کارگردان «باد می‌وزد» با اشاره به اینکه سقوط به ورطه شعارزدگی همیشه در کمین آثار اجتماعی قرار دارد، گفت: ما همیشه درگیر شعارزدگی در درام‌نویسی هستیم که از عقبه عرفانی، مذهبی و عاطفی‌مان ناشی می‌شود. یادم می‌آید محمود استادمحمد در یکی از پاورقی‌هایش نوشته بود: آنقدر ما درگیر شعارزدگی هستیم که گفتن واژه «دوستت دارم» روی صحنه و مقابل دوربین به سرعت تبدیل به شعار می‌شود.
نجفی ادامه داد: داستان من خیلی پتانسیل شعارزدگی را داشت؛ برای همین سعی کردم که یکسری دیالوگ را ننویسم یا در طول تمرین حذف‌شان کنم. در فرم اجرا هم سعی کردم این اصل را رعایت کنم. مثلا اگر دقت کنید، بازیگران در طول کار گریه نمی‌کنند. خیلی سعی کردم که اجرا را درونی کنم که سمت سانتی‌مانتالیسم و احساس‌گرایی نرود. برای همین در طول تمرین تلاش کردیم در موقعیتی که دختر قصه (ری‌را) می‌خواهد به مدیر خوابگاه بگوید که جنین سقط شده هنوز زنده است، فضا زیاد شوک‌آور نباشد. همچنین سعی کردیم آکسان‌ها را از موقعیت‌هایی که کار را سمت شعاری شدن می‌برد، برداریم. چون وقتی به سمت شعارزدگی می‌روید ناخودآگاه مخاطب درگیر عواطف و احساسات می‌شود. بنابراین همراه تیم اجرایی تمام تلاش‌مان را کردیم که مخاطب را با امر دغدغه‌های متن جلو ببریم و از احساس‌گرایی و شعارزدگی دورش کنیم. اما نمی‌دانم چقدر در این زمینه موفق بوده‌ایم.
او در پایان با اشاره به جایگاه جشنواره تئاتر دانشگاهی گفت: «باد می‌وزد» اثری دانشجویی و برگزیده جشنواره تئاتر دانشگاهی است که سعی کردیم برای آن تبلیغ عجیب و غریب نداشته و مخاطب را گول نزنیم. اساس جشنواره تئاتر دانشگاهی این است که سمت تبلیغات زیاد، چهره‌های سینمایی و شو‌اف‌های تبلیغاتی نرود. یکی از عواملی که می‌تواند این امر را محقق کند این است که به جشنواره تئاتر دانشگاهی و بچه‌های دانشگاهی که سعی می‌کنند کارهای سالم انجام دهند، بیشتر بها داده شود. همه این نیرو در جشنواره و اجرا دادن به بچه‌هاست. امیدوارم هر سال بیشتر به جشنواره و بچه‌های دانشجو اهمیت داده شده و راحت‌تر سالن در اختیارشان قرار بگیرد.
زهرا مهرابی و موژان کردی بازیگران «باد می‌وزد» با طراحی، نویسندگی و کارگردانی امیر نجفی و دراماتورژی پوریا کاکاوند هستند که در سالن کوچک تالار مولوی روی صحنه است.
