سفیر هند در گفت‌وگو با ایلنا:
قول هندی‌ها برای آموزش زبان سانسکریت و هندشناسی به ایرانیان/هند به دنبال افزایش روابط فرهنگی با ایران است
سهراب کومار با ابراز علاقه به غنای فرهنگی و تمدنی ایران، خواستار افزایش روابط فرهنگی میان ایران و هند شد. سهراب کومار همچنین از ایجاد بورسیه‌های هندشناسی برای علاقه‌مندان ایرانی و آغاز نگارش دانشنامه تمدن ایران و هند خبر داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، ایران و هند ملت‌هایی با قدمت چند هزاره‌ای هستند و پیوستگی روابط تاریخی و فرهنگی دو کشور، به ویژه در نسبت میان زبان‌های دو سرزمین، به شکل عجیبی مشهود است. در دوره‌های تاریخی متناوبی، از هخامنشیان تا غزنویان و افشاریه نیز، تمامی و یا بخشی از هند، در انضمام خاک ایران بود و به طور طبیعی امکان اثرپذیری و اثرگذاری این کشور در قبال ایران بسیار وسیع بود. تا پیش از رسوخ استعمار بریتانیا در شبه قاره هند نیز، این سرزمین یکی از کانون‌های اصلی حفظ و گسترش زبان فارسی بود تا جایی‌که خواجه حافظ شیرازی به تلویح، از شکرشکن شدن طوطیان هند به واسطه قند پارسی در بنگاله سرود! امیرخسرو دهلوی، بیدل دهلوی و صائب تبریزی از بزرگترین شاعران ایرانی بودند که سبک عظیم و پیچیده‌ای به نام سبک هندی در شعر فارسی ایجاد کردند و آثار آن نیز تا به امروز پابرجاست. در همین راستا «سهراب کومار»، سفیر جمهوری فدرال هند در ایران، در رابطه با عمق روابط فرهنگی ایران و هند به سوالات خبرنگار ایلنا پاسخ داد.
روابط فرهنگی ایران و هند قدمت چند هزاره‌ای دارد و به طول تاریخ این دو کشور برمی‌گردد، همینطور می‌دانیم که از تمدن‌های ایندوس و موهونجودارو تا شهر سوخته، حوزه تمدنی هر دو کشور، تبادلات گسترده‌ی تجاری و فرهنگی داشته‌اند. به‌نظر شما چه راهکارهایی برای اینکه تبادلات فرهنگی دو کشور و بر روابط سیاسیشان سایه بیاندازد، وجود دارد؟
در رابطه با عمق روابط ما با ایران، روابط سیاسی و اقتصادی و فرهنگی بسیار قوی بوده و هست و همچنین در طول تاریخ پر فراز و نشیب دو کشور این روابط، همواره در حال رشد بوده است. همان شهر سوخته که شما مطرح کردید شباهت‌های بسیار عجیبی از نظر تمدنی، با تمدن برجسته ایندوس در حاشیه‌ی رود ایندوس در هند دارد. در واقع این روابط فرهنگی و تمدنی برای رابطه‌ی اقتصادی بین دو کشور بسیار حائز اهمیت بوده و به آن کمک کرده و دیدگاه ما در دولت هند این است که روابط فرهنگی و به‌طور کلی رابطه‌ی میان دو ملت تاریخی ایران و هند را تقویت کنیم که این خودش باعث می‌شود که روابط سیاسی و اقتصادی هم به نوبه‌ی خودش گسترش پیدا کند و بندر چابهار و فعالیتی که هند در آنجا دارد، به سمبل تقویت روابط سیاسی و اقتصادی و حتی فرهنگی میان دو کشور تبدیل شده است.
آقای سفیر، در طول تاریخ ایران و هند، در دوره‌هایی زبان فارسی نفوذ بسیار گسترده‌ای در هند داشته و حتی دوره‌هایی که حکومت‌هایی مثل گورکانیان در هند حضور داشته‌اند زبان فارسی تا سرحد زبان رسمی شدن، به‌شدت بسط پیدا کرد و حتی شاعران پارسی گوی ایرانی که در ایران فضا را تنگ می‌دیدند، در فضای فرهنگی هند رشد پیدا کردند، شعرایی از قبیل بیدل دهلوی و امیرخسرو دهلوی! به نظر شما چه چیزی در هند وجود داشت که توانست باعث تداوم ادبیات ملی ایران در آنجا شود و سنت شعر ایرانی را در آن سرزمین حفظ کند؟ و همچنین چه عاملی باعث تضعیف زبان فارسی، در سطح شبه قاره هند شده است؟
همانطور که می‌دانید از نظر تاریخی، حرکت فرهنگ و تمدن، چه در دوره‌ی اسلامی و حتی قبل از اسلام معمولا از غرب به شرق بوده و همچنین، فرآیند مهاجرت نیز به این شکل بوده که از غرب به ایران و از آنجا به هندوستان می‌آمدند و در مشرق‌‌زمین، فرهنگ و تمدن خودشان را انتقال می‌دادند. زبان و شعر فارسی برای هزاران سال نقش بسیار مهمی در هند داشت و البته در بحث اینکه آیا این عوامل هنوز هم وجود دارند، باید بگویم که ما در هند بسیار خوشحال می‌شویم که چنین عوامل تقویت کننده‌ی زبان فارسی در هند وجود داشته باشد و همین کنفرانس و همایش بزرگداشت پانینی (بنیان‌گذار دستور زبان نویسی هندوایرانی) هم هدفش این است که بتوانیم که شعر و زبان فارسی را در هند تقویت کنیم. اما خوب همانطور که می‌دانید دنیا تغییر کرده است! هم هند تغییر کرده هم ایران و ما پیشرفت تکنولوژیک را داریم اما این چیزی که مهم هست این است که ما گذشته‌ی خودمان را به یاد داشته باشیم و فراموش نکنیم و همچنین برای تقویت آن گام برداریم.
بیش از هزار سال پیش، ابوریحان بیرونی دانشمند برجسته ایرانی، در یک اثر دانشنامه‌ای به نام «تحقیق ماللهند» به مرجعی برای هندشناسی اعراب و جهان غرب بدل شد و حتی روایتی هست که کریستف کلمب با خواندن این اثر، به شوق هند به حرکت درآمد. در نیم قرن گذشته نیز، داریوش شایگان هندشناس و فیلسوف فرهنگ ایرانی، آثار متعددی از قبیل آیین‌ها و مکاتب فلسفی هند، آیین هندو و عرفان و تصوف اسلامی و همچنین آثار دیگری در رابطه با هند به رشته تحریر درآورد. آیا ممکن است که دولت هند، بورسیه تحصیلی برای علاقه‌مندان ایرانی آموزش اسطوره‌شناسی شرقی، زبان سانسکریت و هندشناسی به نام این دو دانشمند ایرانی ایجاد کند؟
من این سوال شما را به عنوان یک پیشنهاد در نظر می‌گیرم و ما به عنوان نماینده دولت هند بسیار هم از این پیشنهاد استقبال می‌کنیم و این وعده را به شما می‌دهیم که در آینده نزدیک این اتفاق بیافتد. البته ما بورسیه‌هایی برای دانشجویان ایران در سالیان گذشته و حال حاضر داریم اما به شکل مستقیم در رابطه با این مواردی که مورد اشاره شما قرار گرفت، چنین چیزی نداشتم و بسیار از راه‌اندازی چنین بورسیه‌هایی استقبال می‌کنیم. خوشحالیم که ایرانی‌هایی که مایل به شناخت فرهنگ و تمدن هند هستند، میهمان کشور ما باشند و دریچه‌ای برای شناخت مستقیم‌تر از فرهنگ میان دو ملت ایجاد کنیم. در آینده نزدیک هم آغاز نگارش دانشنامه تمدن ایران و هند را به طور مشترک با پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ایران آغاز می‌کنیم.
چشم انداز روابط فرهنگی ایران و هند را در سال‌های آتی را چگونه می بینید؟
دید من بسیار به این موضوع مثبت است و هدف دو دولت هند و ایران هم این است که روابط فرهنگی خودشان را تقویت کنند تا این رابطه‌ی فرهنگی و تمدنی بتواند روابط اقتصادی و سیاسی آن ها را هم گسترش بدهد.
