مدیر دوره تخصصی تهیه‌کنندگی تئاتر:
در ایران به تهیه‌کننده هنری به شکل کیسه پول نگاه می‌کنند/امکان شکل‌گیری مافیا و رانت تهیه‌کنندگی تئاتر وجود ندارد
آروند دشت‌آرای با بیان اینکه «در ایران نگاه اصلی به تهیه‌کننده به شکل یک کیسه پول است که قرار است بیاید آن پول را در تئاتر هزینه کند»، گفت: ما با این ذهنیت می‌خواهیم مقابله کنیم که تهیه‌کننده کیسه پول نیست؛ کسی است که کنار کارگردان می‌ایستد و سعی می‌کند کارگردان را در تامین مالی ایده، جذب تماشاگر و... یاری کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست خبری «دوره تخصصی تهیه‌کنندگی تئاتر در ایران» با حضور آروند دشت‌آرای مدیر پروژه، علیرضا مسگرخویی (نماینده موسسه توسعه هنرهای معاصر) و عماد حسینی (نماینده خانه هنرمندان ایران) در سالن ناظرزاده کرمانی تماشاخانه ایرانشهر برگزار شد.
آروند دشت‌آرای در ابتدای این نشست با بیان اینکه «این نشست را برگزار کردیم تا ابهام‌ها را برطرف کرده و درباره چیستی و محتوایی که قرار است در این نشست آموزش داده شود صحبت کنیم» گفت: اگر کمک‌های محتوایی، معنوی و مالی مرکز هنرهای نمایشی، خانه هنرمندان و موسسه توسعه هنرهای معاصر نبود، نمی‌شد این دوره را برگزار کرد.
حسینی (معاون پژوهش و آموزش خانه هنرمندان) نیز درباره مشارکت در اجرای این دوره گفت: دو سال پیش طرح جامع خانه هنرمندان را طراحی کردیم که قرار بود در آن از توسعه خانه حمایت شود. در آن بخشی با عنوان مدرسه عالی هنر در نظر گرفته بودیم که قرار بود به بخش‌هایی که در دانشگاه‌های هنر و آکادمی‌ها آموزش داده نمی‌شود توجه ویژه نشان دهیم و در دوره‌های مختلف سعی کردیم این کار را انجام دهیم. این طرح هم هم‌راستا با این آرمان بود و می‌تواند این خلاء آموزشی را پوشش دهد؛ چون در هیچ آکادمی‌ای چنین دوره‌ای نداریم و تصور می‌کنم که می‌تواند گامی در راستای تعالی تئاتر کشور باشد.
مسگرخویی (نماینده موسسه توسعه هنرهای معاصر) هم در این شنست با بیان اینکه این موسسه مشارکت در دادخواست‌ها را با وسواس همراهی می‌کند، گفت: برایمان مهم بود که رویدادی نگرش زیرساختی داشته و خلایی را در دنیای هنر پوشش دهد. طرح و ایده آروند دشت‌آرای نسبت به طرح‌های قبلی تهیه‌کنندگی تئاتر جامع و کامل‌تر بود. ضمن اینکه تئاتر هم در سال‌های اخیر پیشرفت ویژه کرده و هر شب شاهد صد اجرا در شهر هستیم و تهیه‌کنندگی برای این آثار موضوعی جدی تلقی می‌شود. معتقدیم برگزاری دوره‌ای تخصصی برای تهیه‌کنندگی شاهراه توسعه تئاتر کشور خواهند بود بنابراین در برگزاری آن هم‌افزایی می‌کنیم تا دوره به شکل ایده‌آل برگزار شود.
آروند دشت‌آرای همچنین با بیان اینکه «تئاتر ایران به سرعت به سوی مستقل و خصوصی شدن است» گفت: تعداد تولید تئاترهایی با سرمایه‌های خصوصی روز به روز در حال افزایش است. باید سمت و نقشی به عنوان تهیه‌کنندگی و کارگردانی در این حوزه تعریف شود اما در ایران این دو نقش باهم ادغام شده‌اند. این نبود تهیه‌کننده و نبود این شکل و نقش، به بخشی از تئاتر ما آسیب می‌زند چون تمرکز کارگردان از اصل کار هنری به سمت فروش و برندینگ کردن و رفتارهای سازمانی و فراهم کردن تماشاگر سوق پیدا می‌کند. این مشکل گریبان‌گیر همه کسانی که حرفه‌ای تئاتر کار می‌کنند شده است.
این کارگردان تئاتر با اشاره به اینکه «هیچ آموزشی درباره اقتصاد فرهنگ، تهیه‌کنندگی فرهنگی و موارد مشابه آن در تئاتر ما نیست» گفت: شرایطی را فراهم کرده‌ایم تا علاقه‌مندان برای آموزش تهیه‌کنندگی تئاتر به‌جای سفر به خارج از کشور، در داخل کشور خودمان آموزش ببینند. این امکان با همکاری نهادهای دیگر امکان‌پذیر شده تا این دوره تخصصی در ایران و با هزینه پایین‌تر برگزار شود و به آینده تئاتر ایران کمک کند.
دشت‌آرای با بیان اینکه «در ایران نگاه اصلی به تهیه کننده به شکل یک کیسه پول است که قرار است بیاید آن پول را در تئاتر هزینه کند»، گفت: ما با این ذهنیت می‌خواهیم مقابله کنیم که تهیه‌کننده کیسه پول نیست؛ کسی است که کنار کارگردان می‌ایستد و سعی می‌کند کارگردان را در تامین مالی ایده، جذب تماشاگر و... یاری کند.
او با اشاره به اینکه «به دلیل فقر علم، در رفتارهای سازمانی در تئاتر موفق نبوده‌ایم» گفت: نتوانستیم گروهی تئاتری درست کنیم که بتواند رفتار فرهنگی درست داشته باشد. ما گروه‌ها را به اسم کارگردان‌ها می‌شناسیم و فردمحور هستند. تلاش‌هایی شده اما موفق نبوده؛ امروز مباحثی همچون اقتصاد، بازاریابی فرهنگی، چگونگی توسعه و نگهداری و به وجود آوردن مخاطب تبدیل به دانش و از تلاش‌های فردی خارج شده است.
مدیر پروژه تهیه‌کنندگی تئاتر در ایران گفت: با توجه به نیاز مبرم وجود این دوره‌ها در کشور، این پروژه را با نیاز تئاتر ایران همگون کرده و دانش اساتید دعوت شده را با واقعیت و شرایطی که در ایران هست هماهنگ‌سازی کردیم و اساتید را با سازوکار تولید تئاتر در ایران و منابع مالی که می‌توان تامین کرد آشنا کردیم.
دشت‌آرای برگزاری این دوره را کاری گروهی خواند و گفت: با همفکری با مرکز هنرهای نمایشی به محتوایی که قرار است آموزش داده شود رسیدگی شد و در خانه هنرمندان و موسسه توسعه هنرهای معاصر و بخش فرهنگی سفارت آلمان پیشنهادها بررسی شده و محتوا با سیستم‌های آموزش به روز تطبیق پیدا کرد. برگزاری این دوره ماموریت غیر ممکنی بود که ممکن شد و خیلی فشرده در حال برگزاری است.
او همچنین با اشاره به جزئیات پروژه گفت: این دوره تخصصی در ۵ ترم که هر ترم شامل یک دوره ماهه خواهد شد برگزار می‌شود؛ این دوره‌ها همه روزه به جز شنبه‌ها ساعت ۱۰ الی ۱۶ برپا می‌شود و ظرفیت دوره هم محدود و ۱۵ نفره است.
این کارگردان تئاتر با بیان اینکه «یکی از موارد نقدبرانگیز این بوده که چرا دوره انقدر فشرده برگزار می شود» گفت: ما به مشکلات واقف بودیم اما نمی‌شد کار دیگری کرد. ضمن اینکه باید یادگیری چنین تخصصی در اولویت گذاشته شود. اهمیت جدی و عمیق بودن و تبدیل نشدن دوره‌ها به دوره‌های کوتاه مدت دو سه روزه باعث شد تا تصمیم بگیریم فشردگی دوره را علیرغم سختی‌هایش حفظ کنیم. ما بین سطحی و عمیق‌تر برگزار کردن این دوره تخصصی انتخاب کردیم و فکر می‌کنیم بهتر است این دانش به صورت درست‌تری منتقل شود.
دشت‌آرای همچنین با اشاره به سرفصل‌های ترم‌ها و واحدهای این دوره گفت: ترم اول: معرفی و نقش تهیه‌کننده، ترم دوم: سرمایه و مخاطب، ترم سوم: مدیریت محل نمایش و اجرای تور، ترم چهارم: تولید و ترم پنجم: مدیریت فستیوال و مرور است.
او در پاسخ به سوالی مبنی بر ضمانت اجرایی خروجی این دوره بر فضای تولید تئاتر با تاکید بر اینکه «در این دوره تخصصی ما تلاش می‌کنیم بازار آشفته‌ای که در حوزه تولید به وجود آمده را با آموزش علمی و تخصصی جایگزین کنیم» گفت: تصورم این است که اگر فضایی منطقی داشته باشیم آرام آرام جایگزین متدهای برساخته تولید تئاتر می‌شوند. امروز مانند همان اتفاقی که روزی برای سینما افتاده در تئاتر هم افرادی غیر فرهنگی تهیه‌کننده شدند چون صاحب منابع مالی یا رانت بوده‌اند. ما الان حمایت موسسه توسعه هنرهای معاصر و مرکز هنرهای نمایشی را داریم اما هیج ضمانتی وجود ندارد که در کوتاه مدت این جایگزینی را انجام دهیم. اما امیدواریم ۱۵ تا ۲۰ نفر تهیه‌کننده حرفه‌ای تربیت کنیم که اگر ۵ نفر از آنها هم در نهایت وارد کار شوند موفق بوده‌ایم. اگر مدیرانی به عنوان حامی پشت این پروژه هستند این افراد را به رسمیت خواهند شناخت تا جدی‌تر و حرفه‌ای‌تر و علمی‌تر فرایند تولید تئاتر را انجام دهند.
دشت‌آرای همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آموزش تنها ۱۵ نفر به عنوان تهیه‌کننده تئاتر می‌تواند خطر تشکیل مافیای تهیه کنندگی و تولید تئاتر و رانت و موارد بعدی آن را ایجاد کند، گفت: فکر می‌کنم ما نمی‌توانیم این تخصص را آموزش ندهیم با این ترس که مبادا روزی به مافیا تبدیل نشوند.
این کارگردان خاطرنشان کرد: ما فراخوانی عمومی داده‌ایم و فکر می‌کنم وقتی انقدر پروژه گسترده است که از کل کشور می‌توانند در آن شرکت کنند خیلی امکان ایجاد جمع انتخاب شده از افراد خاص مطرح نیست که نگران باشیم همه فارغ‌التحصیلان این دوره هم‌جنس باشند که فردا تولید تئاتر تنها دست آنها قرار بگیرد. این تکثر نمی‌گذارد چنین اتفاقی رخ بدهد. از سوی دیگر معتقدم این امکان دیگر در تئاتر ایران وجود ندارد چون تئاتر در حال توسعه خودش است. این امکان که این افراد مدیرانی فرهنگی شوند که رانت داشته باشند نخواهد بود.
دشت‌آرای ادامه داد: ما سعی داریم که افرادی را برای تهیه‌کنندگی آموزش دهیم حالا اگر اینها بعدها دست به انحصارگرایی بزنند خیلی دست ما نیست. به نظرم هرگونه انحصارگرایی اشتباه است. ما افرادی را به عنوان استاد برای آموزش در این دوره انتخاب کرده‌ایم که مستقل هستند و وابستگی دولتی و نیمه دولتی ندارند و افرادی را از بدنه فعال انتخاب می‌کنیم خیلی امکان تبدیل به چنین جمع انحصارگرایی را ندارند معتقدم باید کمتر با نگرانی از توطئه به این مساله نگاه کنیم.
او با بیان اینکه «وقتی تئاتر ما با یک فرمول مشخص کار می‌کند و همه تئاترها را با فروش می‌سنجند و در شرایطی که کتاب مرجعی وجود ندارد چه باید بکنیم؟» گفت: در بدبینانه‌ترین حالت و سناریو هم اگر این افراد انحصار را در دست بگیرند انقدر بد نیست؛ حداقل افرادی عهده‌دار کار شده‌اند که سواد و تخصصی در این زمینه دارند نه اینکه افراد بی تخصص تبدیل به مافیا شوند. تازه این بدترین سناریو است؛ امیدوارم این دوره‌ها انقدر شکوفا شوند که ادامه پیدا کنند آن وقت دیگر فقط ۱۵ نفر متخصص در این زمینه نداریم که نگرانی از تشکیل انحصار و مافیا به وجود بیاید.
دشت‌آرای همچنین در پاسخ به سوالی درباره حضور احسان رسول‌اف در این دوره به عنوان یکی از اساتید آموزشی و حاشیه‌هایی که پیرامون او و عملکردش در سینما و هنرهای تجسمی وجود دارد، گفت: برای من تا وقتی چیزی ثابت نشده اتهام‌ها مهم نیست. طی جلساتی که با احسان رسول‌اف داشتیم از نوع گفتگو و شکل ورودش اینطور احساس کردم که ایده دارد و شانیتی برای هنر و هنرمند قائل است. او راهکارهای اجرایی من را به رسمیت شناخت و بررسی کرد بنابراین از او دعوت کردم که درباره موضوع گفتگو با هنرمند در این دوره صحبت کند. هیچ پروسه تئوری توطئه‌ای وجود ندارد و معتقدم باید از تمام پتانسیل تئاتر ایران برای این دوره استفاده کنیم. اگر کسی بدنام است اما در حوزه‌ای تخصص دارد باید از او استفاده کنیم. چون اگر تئاتر آموزش نبیند و زیرساخت‌هایش توسعه نیابد هیچ راهی برای هیچ کدام از ما در آینده نیست.
