سوسن شریعتی در سمپوزیوم اکنون ما و شریعتی:
شریعتی متفکری شورشی است/نه متفکر سکولار و نه دیندار نمی‌دانند چه موضعی در قبال شریعتی بگیرند
سمپوزیوم علمی "اکنون ما و شریعتی" صبح امروز (چهارشنبه اول آذرماه) با سخنرانی سوسن شریعتی و برگزاری چهار پنل تخصصی و یک میزگرد آغاز به کار کرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، سوسن شریعتی در سمپوزیوم علمی "اکنون ما و شریعتی" و در سخنرانی افتتاحیه این سمپوزیوم ضمن تشکر از نمایندگان و دست‌اندرکاران بنیان شریعتی و انجمن اسلامی دانشگاه تربیت مدرس گفت: به یمن حضور شما اندیشه شریعتی در این چهل سال جاری بوده است. چراکه همانطور که خودش می‌گفت نویسنده را جز خواننده هیچ قدرتی ساکت نمی‌کند. این همایش قرار بود چند ماه پیش به مناسبت چهلمین سالگرد او برگزار شود که شرایط آن فراهم نشد و امروز در هشتادمین سالروز تولدش این همایش را برگزار می‌کنیم.
فرزند دکتر علی شریعتی ادامه داد: بین آن تولد تا امروز ۴۳ سال بیشتر نگذشته است اما ۴۰ سال است که گفتمان حول محور متفکر جوانی که میانسالی را هم ندید، ادامه دارد. اندیشه شریعتی که از سال‌های پایانی دهه ۴۰ آغاز شد؛ درست است که به حاشیه رانده، زیرزمینی شد، مورد تهمت قرار گرفت و... ولی هیچگاه قطع نشد.
او با اشاره به روند این تداوم؛ چاپ و تکثیر رسمی و غیررسمی آثار او، نقد و بررسی آرا و نظراتش از سوی متفکران مختلف حتی توجه به افکارش حتی از سوی منتقدان، ارائه پایان‌نامه و آثار مختلف حول محور اندیشه‌های او را که دست‌کم نزدیک به ۶۰۰ عنوان می‌رسد، ترجمه آثارش به ترکی، عربی، فرانسه و انگلیسی را انعکاس این تداوم عنوان کرد و افزود: حتی کالایی و تبدیل شدنش آثار شریعتی نشان از استحقاق گفتمان شریعتی دارد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: شریعتی اندیشه‌هایش در نقد سیاست‌های متفاوت تداوم دارد و هنوز حب و بغض ایجاد می‌کند و این یعنی شریعتی در این چهل سال اجتناب‌ناپذیر باقی مانده و بدل به نوستالژی نشده است.
او سپس گریزی به طیف گسترده نگاه‌ها و خواهش‌ها از شریعتی زد و گفت: شریعتی بین دو راه ملی و فراملی در نوسان بود. از چهره انقلابی به چهره آکادمیک تبدیل شد و از معلم شهادت به عارف عاشق مبدل گشت. هنوز هم در خلی از موارد مواجهه غیرمترقبه‌ای به مسائل دارد و همین باعث می‌شود اجماعی درباره میراث او شکل نگیرد. به عبارت دیگر شریعتی وقتی متهم است و زمانی بخشوده و در هر زمان حرفی برای گفتن دارد اما سوال اینجاست که چرا چنین تداومی بدست می‌آید؟
سوسن شریعتی در پاسخ به چرایی تداوم اندیشه شریعتی اظهار داشت: آیا این تداوم نشانی از پارادوکس جامعه است یا پارادوکسی در آرا و شخصیت خود شریعتی؟ خودش می‌گوید من دچار تناقض نیستم بلکه این تناقضات در موقعیت‌هایی که به آن دچار هستیم و در آن زندگی می‌کنیم، وجود دارد.
این استاد دانشگاه افزود: از دیگر مواردی که باعث شده اندیشه شریعتی استمرار داشته باشد تثبیت آگاهانه او در بزنگاه‌های تراژیک دوران است. متفکری که خودش را بر سر مسائل تعریف می‌کند و روی اجتماع طرح‌اندازی می‌کند و در تقاطع‌های مهم ایستاده است. تقاطعاتی مثل فرهنگ و جامعه، زبان تقدیمی و زبان تاریخی، تقاطع زبان مذهب، فرهنگ و تمدن یا زبان اجتماعی سیاسی یا اقتصادی؟
او اضافه کرد: شریعتی همین‌گونه به راه تاریخی خودش می‌رود و آگاهانه مسائل اکنون را واکاوی می‌کند و به ضرورت چندالگویی کردن مدرنیته موجود تاکید می‌کند. تلاش شریعتی حفظ تعادل است میان موقعیت‌های درهم تنیده و متحرک.
این استاد دانشگاه افزود: او با شناسایی و تاکید بر تفاوت‌هایی که امروز روبه‌روی ما صف کشیده‌اند؛ دنبال امر ناب و تاکید هویتی است و تلاش دارد از این تفاوت‌ها و موقعیت ناظر بر یکدیگر بگذرد تا از جهان تک‌گفتگویی و متحدالشکل‌ساز کنونی ما را خارج کند.
وی افزود: شریعتی صنایع فرهنگی و معرفتی متعددی را در آرا و آثارش به کار می‌برد و آگاهانه مرزبندی‌های موجود در حوزه‌های مختلف سیاست، اجتماع، معرفت، فلسفه و تاریخ را نادیده می‌گیرد و خودش را در بند این مرزها نمی‌کند. به عبارت دیگر او اندیشه‌اش را تنها از یک چشمه تعریف نمی‌کند.
وی یادآور شد: ما ۴۰ سال پس از او همچنان درگیر مسائلی هستیم مثل عدالت و آزادی، امر سیاسی در دموکراسی مشارکت در دین و ... که هیچ کدام قاطعانه پاسخ داده نشده‌اند و حتی می‌توان گفت امروز خیلی اورژانسی‌تر نیازمند یافتن پاسخ به چنین مواردی هستیم.
سوسن شریعتی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: شریعتی متفکری است شورشی ولی براساس فهم اجتماعی و میدانی خود طرح‌واره ارائه می‌کند و همین است که موجب می‌شود او خواننده‌اش را ۴۰ سال با خود می‌کشاند. درواقع خواننده‌ی شریعتی نگذاشته متن خاموش شود ولی از طرف دیگر در تمام این ۴۰ سال و او در دوره‌های متفاوت؛ خواهش‌های خودش را از متون شریعتی یافته است.
این استاد دانشگاه گریزی نیز به تناقضاتی که در ایراداتی که به شریعتی می‌گیرند، زد و گفت: انتقادها و ایرادهایی به شریعتی وارد می‌کنند که بعضا متناقض و متفاوت هستند. به عنوان مثال می‌گویند او از دین تقدس‌زدایی کرده و هم می‌گویند دین را فربه کرده است. می‌گویند او بنیادها را دگرگون کرده و از طرف دیگر به بنیادگرایی و بنیادسازی او اشاره می‌کنند. از نظام شاهنشاهی تاکنون برای پاسخ به این تناقضات هیچ اجماعی به دست نیامده و نه متفکر سکولار و نه اندیشمند دیندار نتوانسته‌اند این تردیدها را از بین ببرند و نمی‌دانند چه موضعی در قبال شریعتی بگیرند هرچند این مساله تنها مختص ایران نیست و در تمام کشورهایی که آثار او ترجمه شده؛ کم‌وبیش چنین موضوعی را شاهد هستیم.
او تصریح کرد: شریعتی خود نیز می‌داند که متعصب و متکثر دیده می‌شود و خودش می‌گوید می‌دانم که مجهول باقی می‌مانم ولی شاد هستم و مفید. در این ۴۰ سال شریعتی نمودی از روشنفکری بوده و کمک کرده تا از خودمان عبور کنیم. پتانسیل متون او امکان مشارکت را به خواننده می‌دهد و با وجود خوانش‌های متفاوت از آثارش او معلم‌گونه و پدرگونه با مخاطب برخورد می‌کند و آیینه‌ای از تبدیل شدن به شهروند را برایش متبلور می‌کند.
سوسن شریعتی در پایان گفت: علی شریعتی هم دماسنج اجتماعی بوده و هست و هم دماسنج روشنفکری و وضعیت سیاسی. به عنوان مثال به واسطه برخورد با شریعتی و اجازه حضورش در حسینیه ارشاد مشخص می‌شد که وضعیت سیاسی چگونه است برخی می‌گفتند شریعتی به پایان رسیده است ولی او با هر شبه آغازی مجدد بازگشته و جایگاه بی‌بدیلی در تاریخ اندیشه ما دارد. هدف این سمپوزیوم نیز یافتن پاسخ و ازسرگیری متون انتقادی شریعتی برای حل مسائل امروز است.
