صنعت نشر تحمل افزایش قیمتِ کاغذ را ندارد

هومان حسن‌پور (خزانه‌دار و عضو هیئت مدیره اتحادیه‌ی ناشران و کتافروشان) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، ضمن ابراز نگرانی ناشران نسبت به این مسئله بیان کرد: مسئله افزایش تعرفه کاغذ مشخصاً دو نکته دارد و سوالی که اینجا پیش می‌آید این است که آیا کسانی که نسبت به این افزایش معترض‌اند با تقویت تولید داخلی موافق هستند یا خیر؛ که مسلماً تمام آنهایی که نسبت به این مسئله ابراز نگرانی می‌کنند با حمایت تولید داخلی هیچ مشکلی نداشته و حتی آن را لازم و ضروری می‌دانند. اما بحث دیگری که وجود دارد این است که آیا با افزایش تعرفه کاغذ با توجیه حمایت از تولید داخلی موافق هستید یا خیر که باید گفت صددرصد نسبت به افزایش تعرفه کاغذ از 4 درصد به 15 درصد معترضیم.

حسن‌پور ادامه داد: مسئله حمایت از تولید داخلی با جنبه‌های مختلفی گره خورده و کسی شک ندارد که تقویت تولید داخلی یک وظیفه ملی است که هم دولت و هم ملت باید نسبت به آن اهتمام داشته باشند. اما اگر این تلاش‌ها منجر به ضربه زدن و آسیب رساندن به دیگر صنایع شود مطمئناً روال درنظر گرفته شده صحیح نیست و نتیجه خوبی را نیز دربرنخواهد داشت.

این فعال نشر سپس با تاکید بر اینکه تعرفه فعلی کاغذ با همین میزان هزینه نیز برای بدنه نشر بسیار بالا به حساب می‌آید؛ گفت: مسلماً می‌دانید که عمده مواد اولیه نشر و اصلی‌ترین ماده کتاب کاغذ است. هرگونه تغییر و تشدید قیمت کاغذ تاثیر مستقیم و واضحی بر قیمت کتاب و وضعیت ناشران خواهد داشت. عملاً با این افزایش تعرفه استارت بالا رفتن تولید کتاب خورده می‌شود که امیدواریم با هماهنگی و همکاری تولیدکنندگان، وزارت ارشاد و وزارت بازرگانی شاهد چنین افزایش تعرفه‌ای آن هم با این تساعد نباشیم.

خزانه‌دار و عضو هیئت مدیره اتحادیه‌ی ناشران و کتابفروشان همچنین درباره‌ی شرایط کیفیت کاغدهای داخلی و وارداتی گفت: قبل از هر چیز باید به این سوال پاسخ بدهیم که آیا ناشران می‌توانند از منابع کاغذ تولید داخل برای چاپ و نشر عمده کتاب‌های خود استفاده کنند یا خیر؟ و اساساً آیا تولید داخلی کاغذ ما توان پاسخگویی به بازار نشر و کتاب‌مان را دارد؟ اگر به همان آمار ارائه شده از سوی دست‌اندرکاران استناد کنیم با رقمی حدود 20 تا 30 درصد تولید کاغذ مورد نیاز کشور روبرو می‌شویم که مسلماً 70 درصد مابقی باید از راه واردات تامین شود.

وی اضافه کرد: بحث دیگر اینکه آیا همین 30 درصد کاغذ تولید داخل پاسخگوی کیفیت مورد نیاز برای چاپ کتاب در کشور هست. مسئله این است که درحال حاضر توانایی تولید کاغذ با عمر بالا را نداریم. کاغذهای تولیدی و کاغذهای تحریر داخلی عمدتاً زیر یک سال، یک سال و نیم کارایی دارند و عمر می‌کنند. شاید این مدت برای کتاب‌های درسی یا روزنامه یا مجله مطلوب باشد. اما برای سایر کتاب‌ها که شامل طیف گسترده آثار مرجع، رمان و غیره می‌شوند مسلماً کارایی مطلوبی ندارند. البته این مسئله از لحاظ تکنیکی یک مسئله فنی است و خیلی وارد جزئیات آن نمی‌شویم اما کاملاً مشخص است غیر از کتاب‌های مورد نیاز آموزش و پرورش کتاب‌های دیگری را نمی‌توانیم با کاغذهایی به این کیفیت به مخاطب برسانیم. حتی خود آموزش و پرورش نیز در بخش جلد و کتاب‌های رنگی نمی‌تواند از همین 30 درصد تولید داخل بهره ببرد.

این فعال نشر؛ تولیدکنندگان داخلی را نیز همسو با مطلب عنوان شده دانست و گفت: خود دوستان تولیدکننده داخلی نیز خوشبختانه در این امر با ما هم‌سو هستند و اصلاً خودشان نیز به پایین بودن کیفیت کاغذ تولید داخل اعتراض دارند. نمی‌دانیم با این افزایش تعرفه کجای کار اصلاح می‌شود  و چه خدمتی به تولید داخلی خواهد شد. این اتفاق جز اینکه صدمه‌رسان صنایع چاپ، نشر و صحافی کشور باشد؛ فکر نمی‌کنم مشکل دیگری را حل کند.

حسن‌پور سپس متذکر شد که تعارضی بین استفاده از کاغذ وارداتی و حمایت از تولید داخلی وجود ندارد. او گفت: این موضوع را خود دولت و وزارت ارشاد می‌داند و مخالف افزایش تعرفه کاغذ است. درست است که در جلسه دیروز کسی از وزارت ارشاد (معاونت فرهنگی، اداره امور کتاب و اداره کل امور چاپ) کسی نبود اما این دوستان در جلسات قبلی حضور داشتند و حمایت خود را اعلام کرده بودند شاید گاهی در برهه‌ای از زمان که شرایط حساس می‌شود تصمیم‌گیری کمی دشوار می‌گردد. هرچه هست وزارت فرهنگ نیز خودش می‌داند که با افزایش قیمت تعرفه کاغذ قیمت تمام شده تولید کتاب نیز افزایش خواهد یافت و بازار کتاب ایران توانایی تحمل بالاتر رفتن قیمت و ارتقای هزینه‌ها را ندارد.

او بالا رفتن قیمت کاغذ و کتاب را مسئله‌ای محدود به قشری خاص و تعداد مشخصی از صنایع و افراد ندانست و اظهار داشت: با بالا رفتن قیمت کاغذ دانش‌آموزان در تهیه دفاتر و کتاب‌های درسی و کمک‌درسی دچار مشکل می‌شوند. دیگر صنایع همچون صنعت چاپ، صحافی و حتی صنایعی مثل داروسازی و صنایع غذایی جای خود دارد. در ثانی با افزایش تعرفه کاغذ وارداتی احتمال افزایش قیمت کاغذ داخلی نیز دور از ذهن نیست. پس این وسط حتی کتاب درسی که آموزش و پرورش با بخش تولید داخلی قرارداد آن را بسته نیز دچار افزایش قیمت می‌شود. روزنامه‌ها و مجلات نیز با چنین رویه‌ای مطمئناً با افزایش قیمت مواجه می‌شوند. نمی‌دانیم آیا این نکات کارشناسی شده یا اصلاً در نظر گرفته نشده است.

حسن‌پور در ادامه یادآور شد: ملاک توسعه یافتگی هر کشوری براساس مصرف کاغذ آن سنجیده می‌شود. ما با این رویه تمامی تولیداتی که با کاغذ درگیر هستند با یک افت چشم‌گیر و رکود بازار مواجه می‌شوند. حمایت از تولید داخلی می‌‌تواند با راه‌های دیگری مثل کمک به بالا بردن کیفیت و غیره انجام گیرد. اگر واقعاً قصد ما کمک به تولید کاغذ داخلی است باید به کارخانه‌های کاغذسازی کشور برنامه‌ بدهیم تا در تولید کاغذی با کیفیت بالاتر و عمر بیشتر موفق شوند تا هم دستگاه‌های چاپ را صدمه نزنند و چاپخانه‌داران با خیال راحت از آنها استقبال کنند و هم با عمر مناسب کاغذ ناشران بتوانند در مورد کتاب‌های عمومی خود نیز از کاغذ تولید داخل استفاده کنند.

حسن‌پور در پایان گفت: موضوعی که برای ما واضح و مشخص است این است که با بالا رفتن قیمت کاغذ نشر کشور بیش از پیش دچار مشکل می شود و به هیچ وجه تحمل این افزایش قیمت را ندارد و مسلماً همانطور که صحبت شد صنایع و بخش‌های دیگر نیز از این ضرر و آسیب منفک نخواهد بود.  هرجور فکر می‌کنیم نمی‌توانیم از افزایش تعرفه قیمت کاغذ بدون صدمه و آسیب بیرون بیاییم مگر اینکه اصلاً چنین اتفاقی نیفتد و حمایت از تولید داخلی به گونه دیگر رقم بخورد.