نقش خرد ایرانی در رسمیت یافتن نوشتار فارسی دربرابر نوشتار عربی

به گزارش ایلنا، سومین نشست از سری نشست‌های شش‌گاه «شهر آرامش»، شب گذشته، دوشنبه، هشتم تیرماه با حضور غزل تاجبخش، ساعد باقری، سهیل محمودی، استاد حسین موسوی، استاد مرادی، حسین جلال‌پور، ابراهیم اسماعیلی، مداح، حمید حق‌پرست و تعدادی از شاعران و هنرمندان در ساختمان این انجمن برگزار شد.

ساعد باقری در این نشست با اشاره به ذکاوت و تیزهوشی ایرانیان گذشته برای رسمیت یافتن نوشتار فارسی، اظهار کرد: پیشتر چنین بود که سند‌ یا حواله‌ای که به صورت فارسی نوشته می‌شد، رسمیت نداشت زیرا باید به زبان عربی نگاشته و مُهر می‌شد. به این ترتیب زبانی که در این موارد مورد استفاده می‌گرفت، زبان عربی بود.

وی ادامه داد: اما با هوش، خرد و دانشی که ایرانیانِ آن روزگاران داشتند، زبان فارسی به صورت نوشتاری رایج شد. در این میان باید از ابوعلی بلعمی یاد کرد. او وزیر خردمندی بود که در واقع مترجم تاریخ طبری نیز هست، همچنین ترجمه تفسیر طبری را به اتفاق حدود 40 نفر انجام داد.

باقری درباره چگونگی نوشتاری شدن زبان فارسی توضیح داد: عده‌ای تحت عنوان این‌که مردم نیز باید بدانند که خداوند در قرآن چه چیزهایی به آن‌ها می‌گوید؛ نیز مردم عامی که همچنان فارسی سخن می‌گویند، قادر به درک آیات خداوند نیستند، باید سخنان خداوند را دریابند. این مساله با هدف نوشتن زبان فارسی باب شد که البته قدم بسیار مثبتی بود؛ در واقع این یکی از هوشیاری‌های ایرانیان است.

وی با اشاره به سخن خداوند در قرآن که «ای پیامبر، تو را از غیرعرب پذیرفته بودیم، عرب به تو ایمان نمی‌آورد»، گفت: حس می‌کنم گویی در این آیه تجلیلی از حق‌جویی ایرانیان پنهان است؛ اینکه نگفتند که پیامبر عرب است و دین را پذیرفتند. اما زمانی که دریافتند که دستگاه خلافت از این مساله به عنوان تسلط عرب بر عجم بهره می‌برد، عرق ایرانیان آن را نپذیرفت.

این شاعر ادامه داد: کتاب «حدائق الحقایق» از جمله متون تفسیری مهم است که به عنوان منبع برای سیر تحول نثر فارسی نیز مورد توجه قرار دارد. البته تفسیرها یا کتاب‌های متون عرفانی و اخلاقی بسیارند، شاید بخش عظیمی از آن‌چه امروز معروفند، معمولا متونی هستند که به لحاظ فارسی، در سیر تحول نثر فارسی نقش مهمی داشتند. اگر چه حدائق الحقایق نسبتا از جمله پسینیان است؛ قبل از معاصر، اما از جمله متون حائز اهمیت در این حوزه است، به این ترتیب هرگاه در موضوع نثر سهل و ممتنع قرن دوازدهم سخن می‌گویند، معمولا این کتاب در کنار کتاب اخلاق محسنی مورد اشاره قرار می‌گیرد.