«خانه‌سینما»؛ در این سی سال چه کرد؟
خانه‌سینما در سال‌های فعالیت خود نتوانسته وظایف صنفی خود را چنان که بایسته است؛ انجام دهد. شاید قدرت چانه‌زنی بالایی نداشته یا سنگ‌اندازی‌ها به این نهادِ نحیف بیش از پیش بوده است.
«خانه سینما» یک نهاد صنفی‌ست اما اولین مولفه برای نام‌گذاریِ صنفی یک ارگان؛ استقلالش از دولت و پیگیری مطالبات صنفی اعضایش است. وظیفه‌ای که به گفته‌ی مدیرعامل خانه سینما روی زمین مانده. و این نهاد بعد از سی سال هنوز در تعریف حیطه‌ی وظیفه برای خود ناتوان بوده لذا از وزرای دولت یازدهم خواسته دایره‌ی مسئولیتش را روشن کنند. سئوال این است که با این حجم سردرگمی؛ خانه سینما در این سال‌ها چه می‌کرده و چگونه توانسته گامی در رفع مشکلات صنفی سینماگران بردارد؟
قصه اول...
نامش؛ محمدرضا. نام خانوادگی‌اش؛ راستگو. سال ۷۲ عضو صنف مدیران تدارکات خانه سینما شد. در آن زمان مدارکش را برای انجام امور بیمه‌ای ارائه داد اما راه به جایی نبرد. سال ۸۷ زمانی که سر پروژه «پیتزا مخلوط» مشغول بود؛ روزی در حیاط خانه سینما یکی از هم‌صنفانش از وضعیت بیمه‌اش پرسید و او درددلش باز شد که هنوز موفق به گرفتن دفترچه بیمه تامین اجتماعی نشده. در آن روز مجددا فرم مربوطه را در دفتر خانم وافری پرکرد و گفتند منتظر جواب ما بمان. هر بار که برای پیگیری با خانه سینما تماس می‌گرفت؛ آقایی بدعنق و گله‌مند از تماس او؛ این جمله‌ی تکراری را به او گوشزد می‌کرد: «خودمون باهاتون تماس می‌گیریم». اما دریغ از خبر. آنقدر زمان به درازا کشید که سنش از ۵۰ سال گذشت و صندوق اعتباری هنر هم به دلیل بالا بودن سن‌اش تا امروز نتوانسته برایش کاری از پیش ببرد.
"من در این سن و سال چه باید بکنم؟ آنقدر از خانه سینما نامهربانی و کم‌لطفی و سر دواندن دیده‌ام که دیگر پایم به سمتش کشیده نمی‌شود..." این‌ها جملاتی‌ست که در انتهای صحبتش می‌گوید و تلفن را قطع می‌کند.
قصه دوم...
ناصر ابتکاری؛ عضو صنف دستیاران فیلمبردار از اولین اعضای خانه سینماست و سابقه کاری‌اش به قبل از باز شدن خانه سینما برمی‌گردد. او این روز‌ها حال خوشی ندارد. اولین روز عید در حمام زمین خورد و از ناحیه کمر به شدت آسیب دید. پای چپش نیز مشکل پیدا کرده. صاحب‌خانه جوابش کرده و منزل خواهرش زندگی می‌کند. در این مدت در بیمارستان‌های دارآباد، رسالت و امام حسین(ع) بستری شد. با وجود داشتن دفترچه بیمه و بیمه تکمیلی هیچکدام از بیمارستان‌ها بیمه‌ی تکمیلی‌اش را قبول نکردند و با هزینه آزاد بستری‌اش کردند. هم‌صنفان‌اش نامه‌ای به خانه سینما نوشتند و وضعیت ناصر را در آن شرح دادند اما تا امروز مساعدتی صورت نگرفته.
قصه سوم...
در ماه رمضان؛ وزارت ارشاد بودجه‌ای برای کمک به اعضای خانه سینما در اختیار این نهاد می‌گذارد. در روزی معین؛ اعضایی که گزینش شدند و سطح نیازشان تایید شده بود؛ فراخوانده می‌شوند تا بن ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومانی خود را بگیرند آنهم در مراسمی که اسم افراد برای گرفتن بن پشت تریبون خوانده می‌شود. آن‌ها با شرم و خجالت؛ دفترچه‌ای را امضا می‌کنند و بن خود را دریافت می‌کنند. اما آنقدر به همان کمکِ اندک نیاز دارند که نمی‌توانند بی‌خیال از کنارش عبور کنند پس چاره‌ای ندارند جز آنکه خجالت را روی شانه‌های خود بر دوش کشند.
ماموریت «خانه سینما» چیست؟
عدم امنیت شغلی، مشکلات بیمه‌ای و حقوقی عمده مسائل بحث برانگیز و معضلات صنفی حوزه سینمایی‌اند که بار‌ها عوامل سینما در مورد آن‌ها لب به شکوه و اعتراض گشوده‌اند. «خانه سینما» به‌عنوان یک نهاد صنفی وظیفه‌ی پیگیری این‌گونه امور را عهده‌دار است و بند ۱ و۲ ماده ۴ اساس‌نامه این نهاد؛ بر مرتفع کردن تنها و تنها همین مسائل تاکید دارد.
براساس ماده مذکور؛ کمک به ایجاد امنیت شغلی و فراهم کردن امکانات رفاهیِ مناسب برای اعضا از طریق پوشش‌های تامین اجتماعی و خدمات درمانی به‌عنوان عمده وظایف این نهادِ به‌اصطلاح مستقل درنظر گرفته شده. با این وجود همیشه صدای معترضان به دلیل برآورده نشدن مطالباتشان؛ بلند است.
این صحیح که این نهاد مورد کم‌لطفی برخی دولت‌ها قرار گرفته و در بعضی مقاطع این مواضعِ تند تا بستنِ درِ «خانه سینما» هم پیش رفت اما این‌ها نمی‌تواند توجیهی باشد برای کم‌کاری «خانه سینما» در دفاع از حقوق صنفی اعضایش. کم‌کاری‌ها به‌خصوص در حیطه بیمه موجب به‌وجود آمدن این ذهنیت شده که «خانه سینما» دغدغه‌‌ی پررنگی برای رفع مشکلات بیمه‌ای و معیشتی سینماگر ندارد. اما؛ آیا ماموریتی مهم‌تر از این برای این خانه وجود دارد؟!
«خانه سینما» کمبود منابع مالی و عدم برخورداری از حمایت‌های دولتی را دلیل کم‌توجهی خود به این امور اعلام می‌کند اما براساس آنچه در اساس‌نامه ذکر شده؛ این نهاد از راه‌های حقِ عضویتِ ۴ هزار و ۵۰۰ نفر اعضای خود، کمکِ سازمان سینمایی، کمک‌های دریافتی از موسسات عمومی و خصوصی اشخاص حقیقی و حقوقی، درآمدهای ناشی از فعالیت‌ها و مشارکت‌های خانه سینما، اختصاص ده درصد از بودجه سالانه سازمان سینمایی برای کمک به موسسات غیردولتی؛ درآمدزایی دارد یا باید داشته باشد. مضاف بر این‌ها؛ براساس مصوبه‌ی مجلس در سال ۶۵ سینما‌ها ملزم هستند دو درصد از درآمد فروش خود را برای بهبود وضعیتِ رفاهی و صنفی شاغلان به «خانه سینما» پرداخت کنند و آنطور که گفته می‌شود در این سال‌ها این مهم محقق نشده و خانه سینما براساس آنچه در آخرین اساس‌نامه‌ی خود در سی‌ام بهمن ماه سال ۹۱ نوشته شده؛ بعد از ۳۰ سال هنوز در تلاش برای بازستادن این حق است. ناتوانی در گرفتن این حق مسلم؛ نشان از قدرتِ پایینِ چانه‌زنی «خانه سینما» دارد. زمانی‌که این نهاد؛ قدرتِ گرفتن حقی را که در قانون برایش مصوب شده را ندارد؛ چگونه می‌تواند حقی را برای اعضایش مطالبه کند؟
براساس تعریفِ صنف؛ برای این نهاد مذاکره با ارگان‌های مختلف و جذب منابع مالی باید مهم‌ترین اولویت باشد اما آیا خانه سینما در این مسیر توانسته گامی بردارد یا تنها به کمک‌ها و بودجه‌های دولتی بسنده کرده و اگر پولی در بساط بوده؛ کاری انجام داده و اگرنه؛ دست روی دست گذاشته؟
بازهم هزارتوی بیمه
مجید امانی‌زاده(نایب رییس انجمن مدیران تدارکات) درباره کم‌کاری «خانه سینما» برای رسیدگی به امور صنفی سینماگران به ایلنا می‌گوید: بیمه تامین اجتماعی دو سال است که هیچکدام از اعضای خانه سینما را بیمه نمی‌کند. دلیل هم بدهی سنگین وزارت ارشاد به بیمه مطرح می‌شود. در وهله نخست خانه سینما باید پیگیر این موضوع می‌شد و از وزارتخانه می‌خواست که مشکل را با بیمه مرتفع کند. اما ما؛ ظرف دو سال گذشته تلاشی از سوی مدیرعامل و هیات مدیره برای برطرف کردن این مشکل ندیدیم. البته چند روزی‌ست که قول‌های مساعدی برای حل مشکل بیمه داده شده که آن هم معلوم نیست عملی شود یا خیر.
او با طرح این سئوال که آیا وظیفه‌ای مهم‌تر از پیگیری بیمه اعضا برای این نهاد تعریف شده؟ ادامه می‌دهد: هیات مدیره و مدیرعامل در دو سال گذشته ضعیف عمل کرد و نتوانست از حقوقِ اصناف دفاع کند.
امانی‌زاده درباره بودجه خانه سینما می‌گوید: آقای عسکرپور در هیچ جلسه‌ای به سئوال‌ها درمورد درآمد خانه سینما و بودجه‌ای که از وزارتخانه می‌گیرد؛ جواب نمی‌داد و آن‌ها را بی‌پاسخ می‌گذاشت.
نایب رییس انجمن مدیران تدارکات با ابراز نارضایتی از این رویه ادامه می‌دهد: منابع مالی «خانه سینما» باید صرف بیماری‌های صعب‌العلاج اعضا و مشکلاتی از این قبیل شود. درصورتی‌که برای سفرهای خارجی هیات مدیره هزینه می‌شود.
صاحب این توپ کیست؟
سوال اینجاست که؛ زمانی‌که یک نهاد؛ پرچم‌دارِ صنفی یک حوزه است به چه دلیل برای کمک به اعضای خود همیشه باید چشم به دست دولت داشته باشد و همیشه توپ را در زمین دولت بیاندازد؟
علی بابایی(عضو شورای انجمن دستیاران فیلمبردار) می‌گوید: ما چندین نامه درباره مشکلاتی که برای دستیاران فیلمبردار در طول کار پیش آمده؛ برای خانه سینما نوشتیم اما پاسخی نگرفیم. حتی یکی از این آدم‌ها چند روز پیش درگذشت و خانه سینما کاری برای رفع مشکل او نکرد.
مهرداد لشکری(رییس شورای دستیار فیلم بردار) در تکمیل صحبت‌های بابایی می‌گوید: خانه سینما تا حدودی برای رفع مشکل اقدام به اموری کرده اما این کمک‌ها نسبت به مشکلات موجود ناکافی‌ست و بیشتر از این‌ها باید کار انجام شود.
او با بیان این مطلب که صنف ما از ضعیف‌ترین صنف‌های سینماست؛ ادامه می‌دهد: میزان کمک‌ها نسبت به انتظاراتی و مشکلاتی که وجود دارد بسیار ناچیز است و توجه بیشتری رامی‌طلبد.
لشکری؛ مهمتری مسئله را نداشتن صنف به معنای واقعی کلمه عنوان می‌کند و می‌گوید: ما تنها اسم صنف را یدک می‌کشیم. خانه سینما باید به سمت مستقل شدن از بودجه‌های دولتی برود تا صنوف خودشان را پیدا کنند.
اصغر شاهوردی(صدابردار سینمای ایران) حدود ۸ سال است که در بستر بیماری‌ست و کمک هزینه ماهیانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی تنها کمکی‌ست که از سوی وزارت فرهنگ‌وارشاد به خانواده او می‌شود. درحالی‌که مخارج فیزیوتراپی، گفتار درمانی و هزینه‌های جانبی او بیش از ۵ میلیون تومان در ماه است. البته او جزء خوش‌اقبال‌ترین افرادی‌ست که از همین کمک حداقلی هم برخوردار شده وگرنه در سینما کم نیستند افرادی که بر اثر سکته مغزی، تصادف یا سانحه‌ای حین فیلم‌برداری از کار افتاده‌اند و در سایه‌ی فراموشی‌ها از دنیا رفته‌اند.
تکلیف چیست؟
آنچه مسلم است؛ «خانه سینما» در سال‌های فعالیت خود نتوانسته وظایف صنفی خود را آن‌چنان که بایسته بوده انجام دهد. دو فرضیه در این مورد مطرح است: اول این‌که؛ یافتن راه‌هایی برای جذب منابع مالی و تقویت قدرت چانه‌زنی را به‌طور کلی به‌عنوان وظیفه برای خود تعریف نکرده و به کارهای حداقلی برای خواص دلخوش کرده. دوم؛ در این سال‌ها سنگ‌اندازی‌ها تا به اندازه‌ای به این نهادِ نحیف فشار آورده که منفعل بودن و دست به عصا بودن را ترجیح داده.
جای تاسف آنکه؛ خانه سینما تا امروز در تعریفى اولیه‌ی حیطه مسئولیت و تکلیف برای خود ناتوان بوده و عسکرپور در دیدار نوروزی اهالی سینما با مدیران دولتی بر نامفهوم بودن مسئولیت‌های صنفی خانه سینما تاکید کرده. او در این مراسم از دولتمردان می‌خواهد بعد از سی سال حیطه وظایف را برای خانه سینما تعریف کند تا این نهاد بتواند مسئولیت‌های خود را به نحو احسنت انجام دهد. به راستی خانه سینما در این سال‌ها برای سینماگران چه کرد؟!
تقاضای سینماگران از وزرای دولت یازدهم چه بود؟ عسگرپور :تلاش می‌کنیم امیدوار باشیم
ایلنا وضعیت هنرورها را بررسی می‌کند/ قیمتِ همه چیزی بالا رفته جز "سیاهی‌لشکر"