موسی عنبری مطرح کرد؛
موانع توسعه بومی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت چیست؟
موسی عنبری (دانشیار دانشگاه تهران) گفت: اکنون که تجربه تدوین سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در دست است می‌توان درباره موانع معرفتی بوم‌اندیشی توسعه صحبت کرد.
به گزارش ایلنا، موسی عنبری گفت: تجربه توسعه در سراسر دنیا نشان داده است توسعه غربی، الزاما امری جهان‌شمول نیست و کاربست بدون قید و شرط الگوهای توسعه غربی در کشورهای در حال توسعه، نتیجه‌ای جز شکست ندارد. از این‌رو کشورهایی که در پی استقلال در پیشرفت و توسعه هستند، باید الگوهای بومی توسعه خود را تدوین کنند.
دانشیار دانشگاه تهران گفت: بی‌گمان، مفهوم بوم‌اندیشی به‌وی‍ژه در سطح عمل، ابهامات زیادی دارد اما با تدقیق در آن و بیان شاخص‌های معرف می‌توان از بار ابهامات ان کاست. بوم‌اندیشی، نوعی تغییر روشن در منطق، هدف، مفهوم‌پردازی و زبان توسعه را می‌طلبد. مهم‌تر از هر چیز، بوم‌اندیشی، منطق تفکیک و تجمیع توسعه را تغییر می‌دهد و الگوی جدیدی برای تفکیک، پیشنهاد می‌کند. در عین حال، وحدت مردمی را هدف توسعه می‌پندارد.
وی افزود: در توسعه بوم‌اندیش، تعامل صریح و عمیقی میان کار و سرمایه، طبیعت و فرهنگ، علم و ارزش، دین و سیاست برقرار می‌شود. در عین حال، تفکیک‌های جدیدی وابسته به آرمان‌ها و باورهای فرهنگی ایجاد می‌شود. در توسعه بوم‌اندیش، لزوماً اقتصاد، هدف و نافعِ از تفکیک نیست، بلکه فرهنگ، محور تفکیک و تجمیع قرار می‌گیرد. در واقع زمانی که به تغییر در تفکیک‌ها و جدایی‌های توسعه‌ساز بیندیشیم، وارد معادله بومی شدن خواهیم شد.
مسؤل برنامه‌ریزی و تقسیم کار ملی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: برای بوم‌اندیشی، از نظر مفهومی و زبانی، تغییرات بیانی، ضروری هستند. زبان، کانون هر فرهنگ است و باید در توصیف و ترسیم سیمای توسعه، نقش اساسی داشته باشد. باید واژه‌سازی و عبارت‌پردازی توسعه با روح، حافظه جمعی، ادبیات و احساسات مردمی، تناسب روشن داشته باشد. اصطلاحات و مقولات توسعه باید از ادبیات فرهنگی مردمی تراوش یابد.
وی تصریح کرد: از سویی می‌توان بر ابعاد گوناگون توسعه شامل معرفتی مثل دین، علم و دانش زمینه‌ای، محیطی مثل فضا، منبع و جمعیت، مدنی حقوق، عدالت و مشارکت و هویتی مثل سرزمین، تاریخ و زبان به منزله مؤلفه‌های اساسی تأکید کرد. این ابعاد به شکلی درهم‌تنیده با ساحت‌های وجودی توسعه، تلاقی پیدا می‌کنند. یعنی بعد معرفتی که مقوم و بنیان اندیشه توسعه و پیشرفت است در سه ساحت کالبدی، مدنی و روحی توسعه حضور دارد. برای زمینه‌سازی توسعه بوم‌اندیش باید آمایشی بنیادین انجام داد. یعنی به نوعی آمایش معرفتی، محیطی، مدنی و هویتی نیاز است که ساحت‌های مرتبه‌مند وجودی و انضمامی توسعه را بپوشاند.
دانشیار دانشگاه تهران با تبیین معانی آمایش معرفتی، مدنی و هویتی گفت: آمایش معرفتی تعیین‌کننده منطق، هدف و زبان توسعه است. معرفت در سه ساحت دینی، علمی و بومی، پایۀ توسعه بوم‌اندیش است. آمایش محیطی: ظرفیت‌های محیطی در سه حوزه محیط، منبع و جمعیت باید شناسایی شوند و تناسب پویا میان آن‌ها مشخص و برقرار گردد.
عنبری اظهار کرد: در آمایش مدنی شناخت حقوق، فهم‌هایی از عدالت و مشارکت مردمی، مهم‌ترین اقدام است. در آمایش هویتی نیز هویت مفهومی وابسته و همراه در جسم، نفس و روح هر ملت است. هویت بر پایه تاریخ، زبان، سرزمین و آرمان‌ها شکل می‌گیرد. شناسایی اقوام، گروه‌ها و تاریخ، ظرفیت‌های زبانی و قومیتی برای توسعه، بسیار با اهمیت هستند. توسعه بدون هویت، کور است. هویت سهم مهمی در روح‌سازی برای توسعه دارد.
