بهمن کامیار مطرح کرد:
فیلم‌ها باید در مرحله پروانه ساخت غربال شوند/ سینمای ایران همیشه دولتی بوده/ با این آثار امیدی به رونق سینما نیست
یک تهیه‌کننده و کارگردان سینما معتقد است برخی فیلم‌های کمدی مبتذل نباید پروانه ساخت بگیرند تا تولیدشان کاهش یابد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بهمن کامیار هم در زمره تهیه‌کنندگان قرار می‌گیرد و هم نویسندگان و کارگردانان سینما. وی آثاری همچون «سدمعبر»، «کارت پرواز»، «بیداری» و ... را تهیه و تولید کرده است. با نزدیک شدن به روزهای برگزاری جشنواره ملی فیلم فجر، به سراغ این تهیه‌کننده و فیلمساز رفتیم تا درباره حواشی جشنواره و همچنین حوزه اکران فیلم‌های سینمایی در دوران کرونا و پساکرونا به بحث بپردازیم. این گفتگو، چهلمین دوره از جشنواره فیلم فجر را زیر ذره‌بین قرار داده که در ادامه می‌خوانید:
از همان ابتدا که هیات انتخاب چهلمین جشنواره ملی فیلم فجر معرفی شدند و اعلام ۲۲ فیلم‌هایی که برگزیده شدند، حواشی بسیاری به وجود آمد. در واقع می‌توان گفت سیاست‌های جدیدی اعمال شد. باتوجه به شروع این رویداد، این حواشی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
فکر می‌کنم تنها زمانی که می‌توانیم سیاست سازمان سینمایی و امور سمعی و بصری را قضاوت کنیم، در همین روزها و نحوه برگزاری جشنواره فیلم فجر است. در واقع فیلم‌هایی که انتخاب شدند، هیات داوران و نحوه دادن جوایز و سیمرغ‌ها در مجموع ما را از سیاست‌ها مطلع می‌کنند. همچنان معتقد هستم که ما دوران کرونا را پشت سر نگذاشته‌ایم و فیلم‌های جان‌داری هم در جشنواره وجود ندارند. زیرا تعدادی از فیلم‌هایی سینمایی که مقداری به آن‌ها امید داشتیم، هیات انتخاب جشنواره ملی فجر آن‌ها را انتخاب نکرد و برخی هم به دلیل طی کردن پروسه تولید، نتوانستند به جشنواره برسند. از بین تولیدات امسال، ۲۲ فیلم نهایی در جشنواره حضور دارند که فکر نمی‌کنم بتوانند آن چنان رونقی را به سینما تزریق کنند. با این فیلم‌هایی که در چهلمین جشنواره فیلم فجر انتخاب شدند فکر می‌کنم نمی‌توان امیدی به رونق گیشه سینما در سال آینده داشت. به هر حال، همیشه جشنواره فیلم فجر ویترین اکران سال بعد بوده و با توجه به فیلم‌های جشنواره امسال و دارایی‌های کنونی سینما، فکر می‌کنم سینمای ایران سالی سخت و کم رونق برای سینما در پیش داریم.
شاید بتوان رونق سینمای سال بعد را به دست آن تعدادی از فیلم‌ها مانند «جنگ جهانی سوم»، «تفریق»، «پیر پسر» و… بدانیم که در چهلمین دوره از جشنواره ملی فیلم فجر انتخاب نشدند.
این فرض در صورتی درست است که علت کنار گذاشته شدن فیلم‌ها عمدتا پروانه نمایش نباشد. به عقیده من فیلم‌هایی که انتخاب نشدند عمدتا به دلیل نداشتن پروانه نمایش و سانسور بوده نه مسائل فنی و مشکلات این چنینی. در نتیجه، به طبع در سال آینده هم نمی‌توانند به راحتی رنگ پرده سینما را ببینند. باتوجه به همین نوع نگاه است که معتقد هستم در سال‌های آینده و پساکرونا به خصوص سال ۱۴۰۱، با بضاعتی که در فیلم‌ها داریم، سینمای پررونق و امیدوارکننده‌ای در زمینه اکران نخواهیم داشت.
معضلی که در دروان کرونا با آن مواجه هستیم؛ اکران فیلم‌هایی است که در صف مانده‌اند که بیش از ۲۰۰ اثر هستند. با نگاهی به رویکرد سازمان سینمایی و امور سمعی بصری، می‌بینیم که ترجیح دادند تا فیلم‌های زیاد را همزمان با هم اکران کنند. از نظر شما این شیوه درستی در اکران فیلم‌هاست؟
به نوعی می‌توان گفت این روش، فیلم‌سوزی است. اکران چندین فیلم طی یک زمان، پاک کردن صورت مسئله است که سازمان سینمایی و امور سمعی بصری می‌خواهد با این روش تعداد فیلم‌های در صف مانده را کم و سبک کنند. مانند اینکه اتوبانی را باز کنیم تا ماشین‌های در ترافیک مانده بتوانند عبور کنند غافل از اینکه شاید این موضوع به مصلحت ماشین‌ها نباشد. فیلم‌ها چاره‌ای ندارند که از این سیاست پیروی کنند؛ زیرا خصوصیت فیلم این است که پس از گذشت زمانی، بیات می‌شود. هر چه از زمان تولید فیلمی بگذرد، فاقد طراوات و تازگی لازم برای اکران است. درنتیجه اگر همین اندک فرصت اکران را هم سازندگان از دست بدهند، دیگر عمری از اکران فیلم باقی نمی‌ماند.
تنها راه دیگری که از آن صحبت به میان آمد و تا حدودی عملی شد، اکران آنلاین در پلتفرم‌ها بود؛ اما معضلی به نام قاچاق فیلم‌ها در این راه وجود دارد. عقیده شما در این باره چیست؟
متاسفانه بستر نمایش تعداد زیادی از فیلم‌ها را نداریم. ما نسبت به جمعیتی که در کشور داریم، تعداد سالن سینمایی بسیار کمی داریم. پر فروش‌ترین فیلم ایران «دینامیت» که اعلام شد ۲ درصد از جمعیت مردم کشور آن را دیده‌اند. یعنی به قدری در زیرساخت‌ها ضعیف عمل کرده‌ایم که آمادگی رویاروی با شرایطی مانند دوران کرونا و اکران آنلاین را از قبل نداشته‌ایم. در زمانی طرحی داشتیم به نام «سینما سیار» که این هم دوای درد نبود. تولیدات سینمایی بالاست و به طبع آن فیلم‌های در صف اکران هم بسیار هستند. درنتیجه باید بپذیریم که تعداد زیادی از این فیلم‌ها قابلیت اکران در سینما را نخواهند داشت و باید از طرف دولت حمایت شوند و در نمایش خانگی با حق «کپی‌رایت» پخش شوند تا حداقل ضرر کمتری ببینند و از طرفی هم به مخاطب حداقلی خودشان در شبکه نمایش خانگی ارائه شوند. این تنها راهی است که فکر می‌کنم مقداری می‌تواند از ضرر صاحبان اثر کم کند.
فیلم‌های کمدی همواره در صدر جدول فروش‌های گیشه هستند، این مسئله موجب شده تا فیلم‌های ژانر دیگر مانند اجتماعی، عقب بمانند گویی این فرهنگ به وجود آمده که بازگشت سرمایه در سینمای ایران منوط به ساخت فیلم کمدی است. در میان اهالی سینما هم باب است که اگر فردی می‌خواهد تعداد سالن‌های بیشتری برای فیلم داشته باشد و سینماداران هم از او حمایت کنند؛ باید سراغ تولید فیلم‌هایی رود که رگه‌هایی از کمدی در آن وجود داشته باشد. در همین چندسال اخیر هم مشاهده می‌کنیم که کارگردان و تهیه‌کننده‌های بسیاری به این مسیر پیوسته‌اند.
بله، سال‌های سال است که می‌گوییم شورای پروانه ساخت که می‌تواند در این زمینه سیاست‌گذاری کند و به برخی فیلم‌ها که در فیلمنامه هم مشخص است سطحی پایینی دارند، پروانه ساخت ندهد. کمدی ژانر قابل احترامی است اما فیلم‌هایی که ما به عنوان فیلم کمدی نام می‌بریم، کمدی نیستند؛ بلکه مبتذل‌اند و در شان مخاطب مردم ایران نیستند. این فیلم‌ها باید در همان مرحله صادر شدن پروانه ساخت غربال شوند تا عمده تولیدات ما به این سمت نروند. حتی زمانی که با خانواده به سینما می‌رویم، از دیدن این فیلم‌ها خجالت می‌کشیم. فکر می‌کنم کاملا برنامه‌ریزی شده است که با تولید چنین فیلم‌هایی سلیقه مخاطبان را تنزل دهند تا درنهایت فیلم‌هایی از این دست فقط مخاطب داشته باشد. با این وضعیت در چند سال دیگر فیلم‌های مستقل حیات‌شان از دست خواهد رفت. در نتیجه سینما تبدیل می‌شود به فیلم‌های مبتذلی که مطمئن هستند در گیشه می‌فروشند. سال‌هاست که دلسوزان سینما این معضل را تذکر می‌دهند اما هیچگونه برنامه‌ای برای جلوگیری این روند، تدوین نمی‌شود. بنابراین دیدگاه اخیر این معضل را به صورت هدفمند و عامدانه تقویت می‌کند.
در حال حاضر فیلمی دارید که منتظر اکران آن باشید؟
بله، فیلمی در مرحله فیلمبرداری داریم که به دلیل اینکه تعدادی از عوامل کار درگیر ویروس کرونا شدند، به تعویق افتاد. ما منتظر فصل مناسب هستیم که ادامه فیلمبرداری را از سر بگیریم.
شیوع ویروس کرونا جدای از ضررهای اکران، به تولیدات سینمایی هم تاثیر گذاشت.
کرونا حتی روی دستمزدها هم بسیار تاثیر داشت. تولید فیلم دیگر به‌صرفه نیست و اگر فردی بخواهد از فروش فیلم سرمایه‌اش را به دست آورد، کاملا مسیر اشتباهی را در پیش گرفته است.
این مسئله و افزایش هزینه‌های ساخت فیلم، ممکن است موجب شود که تولیدات سینمای ما صرفا دولتی شوند؟
سینمای ما همیشه دولتی بوده است؛ اما فکر می‌کنم تا دو سال دیگر با افزایش رو به رشد هزینه‌ها، هیچ نام و نشانی از سینمای مستقل نخواهیم داشت. در واقع فیلم مستقل تبدیل به محصولی تجملاتی می‌شود و فقط افرادی که امکانات مالی خوبی دارند، می‌توانند فیلم بسازند. همانطور که گفتم سینمای دولتی همیشه وجود داشته و بعد از این انحصاری‌تر هم می‌شود.
در چهلمین دوره از جشنواره ملی فیلم فجر، فیلم اولی‌های بسیاری داریم. فکر می‌کنید این اتفاق خوبی در یک رویداد سینمایی است؟
همیشه در بین فیلم‌های اولی، مواردی را داشته‌ایم که با تماشای آثارشان شگفت‌انگیز شده‌ایم. بااین حال، عمدتا فیلمسازان فیلم اولی، آثاری را می‌سازند که در گیشه چندان موفق نیستند و هنری و تجربی هستند. فیلم تجاری از فیلمسازان اولی کمتر دیده‌ایم اما حضورشان در جشنواره غنیمت است و ان‌شاءالله آثار قابل دفاع، محکم و خوش ساختی باشند. کمااینکه امیدوارم برگزارکنندگان جشنواره صرفا برای اینکه آمار فیلم‌های ورود یافته به جشنواره را به ۲۲ رسانده باشند، برخی این آثار را وارد بخش مسابقه نکرده باشند.
اگر نکته‌ای در پایان باقی مانده است، بفرمایید.
چشم امید ما به جشنواره ملی فیلم فجر است و امیدوار هستم فیلم‌های راه یافته به بخش مسابقه این جشنواره، از کیفیت لازم برخوردار باشند و بتوانند به سینمای گیشه در سال آینده امید و رونق تزریق کنند.
