آموزش نگارش علمی و دانشگاهی در یک دوره

به گزارش ایلنا، پاراگراف نویسی، مقاله‌نویسی و نگارش مقاله‌های علمی – پژوهشی، همگی پدیده‌هایی جدید هستند که از عصر مشروطه به این سو و از غرب وارد ایران شده‌اند اما قواعد و اصول حاکم بر نگارش آن‌ها متاسفانه همراه با این قالب‌های نگارشی در نظام‌های آموزشی ما وارد نشده است. این در حالی است که در مغرب زمین قرن‌هاست که این قالب‌های نگارشی توسط علم بلاغت نوین پشتیبانی می‌شود. در حقیقت بلاغت، علم به‌کارگیری زبان به منظور ایجاد ارتباطی موثر است و بر نوعی عقلانیت و تجربۀ تاریخی بشری اتکا دارد که محدود به زبان یا فرهنگی خاص نیست. از یونان باستان تا اواخر قرن نوزده، بلاغت یکی از بخش‌های اصلی تعلیم و تربیت در غرب بود.

مطالعات معاصر بلاغت نیز حوزه‌های گسترده‌تری را در بر می‌گیرد و به طور کلی به بررسی شیوه‌های به‌کارگیری زبان توسط انسان در شرایط گوناگون می‌پردازد. در خصوص نگارش علمی و دانشگاهی، بلاغت، ساختارهای کلان و خرد انواع مقاله‌ها، شیوه‌های پشتیبانی از مدعا و بسط مطلب، و روش‌های حفظ انسجام در متن را در سطوح پاراگراف، مقالۀ کوتاه، مقالۀ علمی – پژوهشی، پایان‌نامه و غیره در اختیار نویسندگان قرار می‌دهد تا آن‌ها بتوانند به واسطۀ این قواعد متونی با ساختاری محکم و محتوایی غنی بنویسند.

علی رغم نیاز شدید به مهارت‌هایی از این دست، در نظام‌های آموزشی رسمی ایران به آموزش این روش‌ها و قواعد آن، توجه جدی نشده است. کتاب‌هایی که به صورت جسته و گریخته در این زمینه نوشته شده‌اند و یا دوره‌های مختلفی که در گوشه و کنار برگزار می‌شوند غالباً یا در سطحی بسیار خرد مانند گزینش واژگان و دستور زبان فارسی محدود بوده‌اند، یا جنبه‌های شکلی بسیار کلی را در نظر گرفته‌اند، و یا به صورت نظری به این مباحث پرداخته‌اند. در این دوره‌ها و کلاس‌ها، روش تحقیق، روش گردآوری داده‌ها، روش یادداشت‌برداری و روش تجزیه و تحلیل مورد توجه قرار می‌گیرد؛ اما گفته نمی‌شود در مرحله نگارش چگونه باید این اطلاعات را روی کاغذ آورد.

هدف اصلی این کارگاه، ارتقاء کیفیت نگارش در میان استادان، پژوهشگران، و دانشجویان (ترجیحاً تحصیلات تکمیلی) با استفاده از راهکارهای بلاغی به صورت عملی است. در واقع این کارگاه حلقۀ مفقودۀ نظام آموزشی ما در دانشگاه‌ها را مد نظر قرار داده است و به مخاطبان می‌آموزد اطلاعات جمع‌آوری شده را چطور باید در قالب پاراگراف، مقالۀ کوتاه، مقالۀ علمی – پژوهشی و پایان‌نامه به رشتۀ تحریر در آورند.

سرفصل‌های دوره:

– تفاوت‌های گفتار و نوشتار، انواع نثر و ویژگی‌های نثر علمی

– مقالات تک پاراگرافی

– شیوه‌های پشتیبانی از مدعا بر اساس راهکارهای بلاغی

– شیوه‌های حفظ انسجام

– انواع الگوهای پاراگراف

– مقالات پنج پاراگرافی

– انواع مقالات پنج پاراگرافی بر اساس راهکارهای بلاغی

– ویژگیهای متون علمی – پژوهشی

– اجزای مقالۀ علمی – پژوهشی

– استفادۀ صحیح از شواهد در مقالۀ علمی – پژوهشی

– سرقت ادبی

– انواع نظام‌های ارجاع‌دهی و مستندسازی (ارجاع‌دهی درون متنی، ارجاع‌دهی پانوشتی / پی‌نوشتی)

– نظامهای ارجاع‌دهی رایج در علوم انسانی

روش اجرای کارگاه و شرایط شرکت کنندگان

این کارگاه در ۱۰ جلسه (هر هفته یک جلسه) برگزار می‌شود. در هر جلسه از کارگاه، که معمولا دو ساعت طول می‌کشد، یک یا چند الگو با مثال‌های متعدد معرفی و تشریح می‌شوند و از شرکت کنندگان خواسته می‌شود بر اساس الگو، نمونه‌ای را برای جلسه بعد بنویسند. شرکت‌کنندگان باید با نرم‌افزار وردword آشنا باشند تا بتوانند تکالیف‌شان را تایپ کنند. شرکت‌کنندگان در بخش نگارش مقالات علمی – پژوهشی لازم است علاوه بر موارد فوق، به چارچوب‌های نظری و روش تحقیق در حوزه‌های مطالعاتی خود مسلط باشند تا بتوانند در مقالۀ خود این موارد را به خوبی تشریح کنند.

تاریخ آغاز دوره: ۳۰ آذر ۱۴۰۰

علاقمندان برای آگاهی از شرایط حضور در این دوره می‌توانند به سایت مرکز نشر دانشگاهی به نشانی iup. ac. ir مراجعه نمایند.