کهبد تاراج:
سال‌های پیش‌رو نه برای مسئولان خوب خواهد بود و نه هنرمندان/ عَلَم تئاتر را نباید زمین گذاشت
کهبد تاراج چشم‌اندازی که از آینده تئاتر دارد را «تاریک» توصیف کرده و می‌گوید فکر نمی‌کند که سال‌های پیش رو نه برای مسئولان خوب باشد و نه برای هنرمندان اما به اعتقاد او نباید عَلَم تئاتر را زمین گذاشت.
«کهبد تاراج» نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر که این روزها قصد اجرای مجدد «غلامرضا لبخندی» را دارد، در گفتگو با خبرنگار ایلنا، چشم‌اندازی که از آینده تئاتر دارد را «تاریک» توصیف کرد و گفت: فکر نمی‌کنم سال‌های پیش رو نه برای مسئولان خوب باشد و نه برای هنرمندان. چون در یک سال و نیم اخیر، عملا چند سالن خصوصی را که خوب هم کار می‌کردند از دست دادیم و برای سالن‌های دولتی هم با توجه به تغییر نوبت‌های اجرا در تعطیلی‌های پی در پی، درخواست‌های زیادی داریم و مدیریت اگر درست نباشد، نمی‌تواند این‌ها را درست و به سمت صحنه هدایت کند.
او با بیان اینکه «اگر مدیریت درستی در تئاتر نداشته باشیم، نمی‌توانیم در یک سیکل چهارساله ریاست‌جمهوری امیدوار به بهبود اوضاع باشیم.» گفت: البته همیشه وضعیت همین‌طور بوده و قضیه امسال و پارسال نیست. مدیران ما از تمام تئاتر، فقط جشنواره را می‌بینند. تا بوده، همین بوده و فقط می‌توانیم امیدوار باشیم که سیاست متفاوتی در پیش گرفته شود. مثلا در دوره مدیریت آقای مهدی شفیعی اتفاقات خوبی رخ داد که با رفتن ایشان و آمدن آقای شهرام کرمی دستخوش تغییراتی شد. با آمدن آقای قادر آشنا هم با اینکه در دوره بسیار بدی سکان هدایت تئاتر را به عهده گرفت باز شاهد اتفاقات مثبتی بودیم. در هیچ دوره‌ای ندیدم که ما کار کنیم و بلافاصله مبلغ حمایتی تعیین شده را به گروه بدهند اما آقای آشنا بلافاصله با گروه‌ها تسویه کرده و دست‌کم از این طریق، هنرمندان را راضی نگه داشته است.
تاراج با اشاره به اینکه با این‌حال روزهای خوبی را پیش‌روی تئاتر نمی‌بیند، ادامه داد: چون ما بچه‌های تئاتر به هم رحم نمی‌کنیم و همدیگر را می‌زنیم؛ در فضای دروغ‌گویی و دو رویی گیر کرده‌ایم. وقتی صداقتی نباشد، راستی و روشنی هم نیست. در دوره کرونا همان اندک صداقت باقی مانده هم از بین رفت. برای همین با اینکه امیدوارم روزهای خوبی را ببینم اما با شرایط و وضعیت بودجه فکر نمی‌کنم آینده روشنی داشته باشیم.
این نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر یادآور شد: واقعیت این است که از ۱۸ میلیارد بودجه مصوب برای تئاتر، تنها ۱۲ میلیارد تومانش تخصیص داده می‌شود و از آن مبلغ، نصفش هم صرف برگزاری جشنواره تئاتر فجر می‌شود، بنابراین تئاتر باید یک سالش را با همان شش میلیارد باقی مانده بگذارند. خب با این بودجه که نمی‌شود کاری کرد. تازه این در شرایطی است که بخواهند روند را درست کنند.
تاراج درباره تغییر دولت و سیاست‌های فرهنگی‌اش و اثری که بر مدیریت تئاتر خواهد گذاشت هم گفت: با توجه به ماه‌هایی که پشت سر گذاشتیم فکر می‌کنم در دوره پساکرونا، حداقل پنج سال هم درگیر عوارض آن خواهیم بود. الان هم با تغییر دولت، تا مدیران جدید نیامده‌اند نمی‌دانیم سیستم و رویکرد معاون هنری و مدیرکل جدید هنرهای نمایشی چگونه خواهد بود. البته آقای وزیر در مصاحبه‌ای که اخیرا داشته، ظاهرا اعلام کرده که فعلا قصد تغییر مدیران را نخواهد داشت. اما من فکر می‌کنم تا قبل از جشنواره تئاتر فجر، هم معاون هنری و هم مدیرکل‌های زیرمجموعه‌اش تغیر می‌کنند.
او ادامه داد: معلوم نیست چه کسی جایگزین آقای آشنا در اداره‌کل هنرهای نمایشی شود و چه سیاست جدیدی را بخواهد در پی بگیرد. تجربه حضور تئاتری‌ها را هم در جایگاه مدیرکلی هنرهای نمایشی قبلا داشته‌ایم و دیدیم که نتیجه عکس داشته. برای همین فکر می‌کنم اگر آقای آشنا در این مسئولیت باقی بماند باز بهتر است. چون هر کسی جای ایشان بود با این اوضاع اسفباری که با آغاز کرونا ایجاد شده بود، مسئولیت را به عهده نمی‌گرفت. ضمن اینکه فکر می‌کنم اندازه خودش هم کار کرده است. نمی‌خواهم سطح توقعات‌مان را پایین بیاورم اما نباید از یک لیوان آب انتظار دریا داشته باشیم. باید واقعیت را ببینیم و متناسب با آن چشم‌اندازمان را از آینده تصویر کنیم.
تاراج که قصد دارد اجرای «غلامرضا لبخندی» را از سر بگیرد، درباره این نمایش گفت: راستش انتخابم این نبود که دوباره غلامرضا لبخندی را کار کنم. نمایشنامه‌ای داشتم به نام «مشتبا داداش صیغه‌ای حسین آدیداس» که قرار بود فروردین و اردیبهشت در تماشاخانه ایرانشهر اجرایش کنم اما به دلیل اوج گرفتن کرونا ممکن نشد. بعد از آن با صحبتی که با آقای مسافرآستانه داشتم قرار شد نمایشنامه دیگرم با نام «چند سال پیش» که شش برهه از چهل سال اخیر را نشان می‌دهد اجرا کنم که چهل روز هم برایش تمرین کردیم اما متاسفانه شورای نظارت و ارزشیابی دو اپیزود را به‌طور کامل از کار درآورد و چون از نظر من کار ناقص می‌شد، نپذیرفتم و این اجرا هم منتفی شد. در این شرایط تنها کاری که آماده داشتیم و می‌توانست سریع به اجرا برسد، «غلامرضا لبخندی» بود.
کارگردان نمایش‌های «یاماها» و «جوادیه» با اشاره به تفاوت اجرای مجدد این نمایش نسبت به دو سال پیش، گفت: متن هیچ تغییری نکرده، اما سه بازیگر نمایش و تعدادی از میزانسن‌ها تغییر کرده است. ضمن اینکه یکی از دکورهای اصلی یک ماشین است که دو سال پیش بعد از تمام شدن اجرا آن را فروخته بودم و امسال بسیار گران‌تر آن را دوباره خریدم. حدود ۱۰ روز تمرین کردیم و تا پیش از اوج گرفتن دوباره کرونا در تهران، سه اجرا داشتیم که خیلی هم فروش خوبی داشت و می‌توانستیم از روز سوم، دو اجرایی برویم اما متاسفانه کرونا شرایطی ایجاد کرد که دوباره تئاترها تعطیل شد و الان قرار است دوباره از ششم مهر و بعد از اربعین، اجرایمان را شروع کنیم.
تاراج همچنین با اشاره به اینکه حدود ۸۰ درصد اعضای گروهش دوز اول یا دوم واکسن‌شان را زده‌اند، گفت: اما با پرس و جویی که کردم هیچ کدام از طریق خانه تئاتر و صندوق اعتباری هنر واکسینه نشده‌اند بلکه از طریق حضور در پروژه‌های تصویری و رادیو و… واکسن زده‌اند. امیدوارم دوباره وضعیت تهران وخیم نشود اما آمدن پیک جدید بیماری در ماه‌های آینده بعید هم نیست.
او خاطرنشان کرد: من و گروهم در یک سال و نیم اخیر پنج اثر تولید کردیم و موفق به اجرایشان نشدیم اما گله‌ای هم نداریم، چون تئاتر کار ماست و باید با شرایطش کنار بیاییم. خیلی از همکاران ما در این دوره کرونایی، تئاتر را بوسیدند و کنار گذاشتند و رفتند سراغ شغل‌های دیگر که امیدوارم با عادی شدن نسبی اوضاع، دوباره به تئاتر بازگردند. چون معتقدم عَلَم تئاتر را نباید زمین گذاشت؛ باید چراغ تئاتر را هر طور که هست روشن نگه داشت. هرچند که نه به هر قیمتی و نه به غلط.
این کارگردان و نمایشنامه‌نویس یادآور شد: متاسفانه در ماه‌های اخیر، تعدادی از سالن‌های خصوصی با اینکه فضای استانداردی از نظر تهویه و تضمین سلامت مردم مقابل کرونا نداشتند، خودخواهانه اصرار به اجرا کردند تا بتوانند کارهایی را به جشنواره فجر برسانند. به گروه فشار می‌آوردند که حتما در شرایط بد اجرا کند تا بتوانند با آن اثر در جشنواره حضور داشته باشند. مگر چقدر مهم است؟ ضمن اینکه فراخوان جشنواره هم تابع شرایط، احتمالا تغییر خواهد کرد. انتقاد هم که می‌کنی می‌گویند از سر حسادت بوده. درحالی‌که قرار نیست در این شرایط حتما تئاتر بازباشد.
تاراج در پایان با اشاره به اینکه اکنون مشغول نوشتن نمایشنامه‌ای به نام «یتیمچه» برای بخش نمایشنامه‌نویسی جشنواره فجر است که قصه تجاوز و فروپاشی یک خانواده را در دهه ۸۰ نشان می‌دهد، گفت: در کنارش، مونولوگی را هم به نام «لندهور» برای آقای رضا بهرامی می‌نویسم که امیدوارم بتواند تا پایان امسال آن را به اجرا برساند.
