یادبودی برای استادِ فقید رشته روابط بین‌الملل و علوم سیاسی؛
ایران برای رسیدن به توسعه امثال «علی‌اصغر کاظمی» را کم دارد/ مردی که جلوی هیچ وزیر و مافوقی سر خم نمی‌کرد/ استاد ما تلفیقی از انضباط و اقتدار نظامی همراه با دانش، مهربانی و صلح‌طلبی بود
مراسم یادبود شادروان «سیدعلی‌اصغر کاظمی» استاد رشته روابط بین‌الملل و علوم سیاسی در حالی برگزار شد که دوستان و همکاران دانشگاهی‌اش، او را شخصیتی مقتدر، صلح‌طلب، خوش‌رو و خوشپوش، دارای استقلال علمی، وطن‌دوست و متواضع توصیف کردند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مراسم یادبود شادروان «سیدعلی‌اصغر کاظمی» استاد رشته روابط بین‌الملل و علوم سیاسی، به همت انجمن علوم سیاسی ایران، انجمن علمی مطالعات صلح ایران و همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی به صورت مجازی برگزار شد.
تواضع علمی کاظمی بی‌نظیر بود
«ناصر میرسپاسی» نخستین سخنران این مراسم یادبود بود، که گفت: من از دوستان قدیمی و نظامی آقای دکتر در دانشگاه دفاع ملی بودم؛ ایشان از افسران برجسته بود که بعد از انقلاب اسلامی درگیر کار آموزشی در دانشگاه بودیم و همیشه به عنوان یک الگوی علمی از ایشان یاد کرده‌ام.
میرسپاسی تصریح کرد: دکتر کاظمی از شخصیت‌های بسیار برجسته و متین و ساکت بود. با این همه نوشته و صاحب نظر بودن، ندیدم خیلی جاها ادعایی بکند در حالی‌که توانمندی علمی بالایی داشت و از درگذشت او بسیار ناراحت شدم. امیدوارم بتوانیم از روش متین دکتر کاظمی به عنوان نمونه یک شخصیت سالم، برجسته و کم ادعا بهره ببریم. این تواضع علمی در ایشان بی‌نظیر بود.
پیام محمدجواد ظریف برای درگذشت استاد روابط بین‌الملل
«مهدی ذاکریان» در ادامه با بیان اینکه «بسیار سخت است که یک فرد اخلاقی و استادی همچون ایشان را از دست بدهیم.» پیام تسلیت «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه را خطاب به خانواده مرحوم کاظمی قرائت کرد که او را در این پیام یکی از چهره‌های برجسته علم و اندیشه ایران در زمینه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل خوانده بود.
افرادی برای علوم انسانی تصمیم می‌گیرند که نه متخصص هستند و نه ذی‌صلاح
«محمدجواد حق‌شناس» عضو شورای شهر تهران و استاد دانشگاه سخنران بعدی این مراسم بود که گفت: دانش سیاسی ایران در دوره‌ای که محدودیت‌ها و مهجوریت‌هایش رو به افزایش است، یکی از بزرگان و تلاشگران خود یعنی استاد کاظمی را از دست داد. او بیش از نیم قرن از عمر بابرکت خود را صرف آموزش و پژوهش و توسعه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل کرد و دانش سیاسی ایران با توجه به مکتوبات و فعالیت سیاسی گسترده، به او مدیون است. نگارش بیش از بیست جلد کتاب که در مواردی فتح بابی در علوم سیاسی ایران بوده، خدمات بزرگی است که ایشان به دانش سیاسی ایران کرد.
حق‌شناس با اشاره به اینکه کیفیت ارتقای علوم در دهه‌های 60 و 70 به مراتب بیش از دو دهه اخیر است، علت آن را اساتید این حوزه دانست و گفت: نظام سیاسی ما هم در آن دوره به دلیل محدود بودن اساتید و نیازی که دانشگاه‌ها به آن داشتند، آنها را تحمل می‌کرد. اما در این سال‌ها، نظام آموزشی ایران اعم از مراکز آموزش عالی و اندیشکده‌ها و... علیرغم اینکه به لحاظ کمی بسیار گسترده و متنوع هستند به لحاظ کیفی نقش‌شان در علوم سیاسی و روابط بین‌الملل بسیار اندک است.
او با بیان اینکه «تعداد دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی و پژوهشی بیشتر شد اما کیفیت آنها قربانی کمیت شد»، گفت: شاید یکی از دلایل مهم آن آفت بزرگی باشد که به مدت چهار دهه نظام مدیریتی کشور را درگیر ساخته؛ یعنی تهی بودن از افراد متخصص در حوزه علوم انسانی که به حوزه‌های علمی و آموزشی و دانشگاهی هم کشیده شد. و افرادی برای این رشته‌ها و محتوایشان و چگونگی آموزش و تولیدات علمی تصمیم می‌گیرند که اصولا نه متخصص هستند و نه به لحاظ معیارهای علمی، ذی‌صلاح. این برای علوم انسانی یعنی بدتر از بد.
عضو شورای شهر تهران ادامه داد: شاید همین مساله باعث شده که علیرغم پیشرفت‌های نسبتا خوب در سایر علوم مانند علوم پایه و مهندسی و بهبود جایگاه وطن‌مان در رتبه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، متاسفانه جایگاه ایران عزیز به لحاظ تولیدات علمی و ارتقای کیفی علوم انسانی حتی در سطح منطقه از بسیاری از کشورها عقب‌تر باشد.
تا وقتی نگاه‌های خاص علوم انسانی و سیاسی را فراگرفته، نمی‌توان به توسعه کشور امید داشت
حق‌شناس با بیان اینکه «امروز باید اذعان کنیم که علوم انسانی در ایران شاداب و پویا نیست»، گفت: ملاحظات خاص ایدئولوژیک و مهم‌تر از آن، نگاه سیاسی حاکم بر علوم انسانی و رشته‌های مانند آن، قدرت مانور و تحرک علمی را از این ساحت حیاتی گرفته است؛ حاکمیت کشور نیز گویی خود را بی‌نیاز از علوم انسانی می‌داند. و در این زمینه –به عمد یا به سهل- سرمایه‌گذاری نمی‌کند. حال آنکه در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه و موفق، بیشترین تلاش و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های علوم انسانی است.
او ادامه داد: توسعه امروز کشورهای نوظهور و توسعه یافته، محصول پیشرفت‌های علمی آنان در حوزه‌های علوم انسانی و رشته‌هایی مانند علوم سیاسی و روابط بین‌الملل است. آنچه این پیشرفت‌ها را موجب شده، حضور افراد متخصص، عالم و با بینش علوم انسانی است؛ شخصیت‌هایی مانند دکتر علی‌اصغر کاظمی که متاسفانه ایران به شدت از آن دور است.
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران خاطرنشان کرد: حاکم شدن نگاه سیاسی به علوم انسانی و دور ساختن ساختار حاکمیتی و مدیریتی کشور از دانش و تخصص علوم انسانی باعث شده که افراد مستعد و خلاق علاقه‌ای به تحصیل در این علوم را کمتر داشته باشند و افراد معدودی هم که به مدد پشتکار و توان شخصی‌شان به مراتب علمی بالا می‌رسند یا مورد بی‌مهری قرار می‌گیرند یا محدود می‌شوند یا بازنشسته اجباری شده یا مجبور به کوچ و مهاجرت می‌شوند.
حق‌شناس تصریح کرد: با قاطعیت می‌گویم تا زمانی که این شرایط بر علوم انسانی کشور حاکم است و سایه سیاست و نگاه‌های خاص این علوم را فراگرفته، نمی‌توان به توسعه و پیشرفت کشور امید داشت. باید اجازه داد امثال شادروان دکتر علی‌اصغر کاظمی آزادانه و بر اساس استانداردهای علمی کار و پژوهش کنند و بر شمار آنها در دانشگاه‌ها افزوده شود، کرسی‌های آزاداندیشی به معنای واقعی شکل گیرد و حاکمیت خود را بی‌نیاز از تخصص و خدمات عالمان علوم انسانی، علوم سیاسی و روابط بین‌الملل نداند. نباید شرایط به گونه‌ای باشد که با درگذشت اساتیدی مانند استاد کاظمی، دغدغه و نگرانی نسبت به آینده علوم سیاسی افزایش یابد.
او در پایان یادآور شد: از همه دغدغه‌مندان علوم سیاسی و انسانی در کشور استدعا دارم که ارزش و جایگاه علمی خود را درک کرده و به ارتقای این رشته‌ها همت گمارند.
شخصیت استاد ما تلفیقی از انضباط و اقتدار نظامی، با دانش، مهربانی و صلح بود
«نسرین مصفا» هم در جایگاه سخنران بعدی، با یادی از مراسم نکوداشتی که سال 98 برای سیدعلی اصغر کاظمی و در زمان حیات او برگزار شد، گفت: دکتر کاظمی انسانی اخلاق مدار، عالم و با سخاوت علمی بود و در زمینه آموزش و تحقیق، هر رفتارش درسی محسوب می‌شد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: شخصیت استاد ما تلفیقی از انضباط و اقتدار نظامی، با دانش، روش و منشی بود که کیفیت خوبش لازمه استادی است و مهم‌تر از همه خصلت‌های انسانی ایشان بود؛ همچون شریف، مهربان و اخلاق مدار بودن. در عین حال یک صلح درونی و آرامش داشت. صلح درونی استاد به گونه‌ای بود که منتقل هم می‌شد.
مصفا تصریح کرد: دکتر کاظمی در نوشته‌هایشان علاوه بر کلاس‌ها، مطرح می‌کردند؛ در یکی از مقالات‌شان گفته بودند که معمولا کوشش بر این است که مهارت شغلی افراد را در جامعه افزایش دهیم و کلاس‌های درس را پیرامون مسائل علمی ارائه کنیم اما نمی‌دانیم چگونه انسان‌ها را در راه خودشان و گرفتن تصمیم‌های هدفمند پرورش دهیم. امروز، حدیث و نامی که از دکتر کاظمی به جا مانده، حکایت از عشق به ایران، هویت، عشق به دانش و دانشجویان است و نام پر آوازه‌ای که در اندیشه سیاسی و حقوق بین‌الملل دارند مورد احترام است.
کاظمی شرافت فکری و کاری‌اش را برای خوشایند دیگران یا مطرح شدن‌های کاذب نفروخت
«کامیار کاظمی» فرزند بزرگ مرحوم کاظمی هم در ادامه، از امید و روحیه جنگندگی پدرش چه در زندگی شخصی و کاری و چه مبارزه با بیماری گفت و تاکید کرد: پدر هر بار که زمین می‌خورد دوباره بلند می‌شد و ناامید نمی‌شد.
او همچنین از روحیه کاری او عطش نداشتن برای رسیدن به قدرت، گفت: ایشان هیچ‌گاه شرافت فکری و کاری خودش را برای خوشایند دیگران یا مطرح شدن‌های کاذب نفروخت.
کاظمی در پایان یکی از سروده‌های پدرش را که شعری سپید به نام «شهر غم» بود، خواند.
وطن‌دوستی بی‌نظیر و از ستون‌های اندیشه‌ورزی کشور
«عباس ملکی» هم سخنران بعدی این مراسم بود که دکتر کاظمی را یکی از ستون‌های اندیشه‌ورزی کشور خواند و گفت: دکتر کاظمی خیلی منظم فکر می‌کرد؛ پنج کتابی که از ایشان در دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی چاپ کردیم بسیار گل کرد چون ایشان بسیار ساده می‌نوشت.
این دیپلمات و استاد دانشگاه ادامه داد: زمانی هم که مدیریت دفتر نشر فرهنگ اسلامی را به عهده گرفتم خود ایشان آمد و اعلام علاقه‌مندی کرد که کتاب‌هایشان -که چهار عنوان بود- را در این نشر که نشری مذهبی هم محسوب می‌شد، منتشر کنیم.
او در ادامه، آرام بودن، رعایت اخلاق و نظم و انضباط در کار را از مهم‌ترین خصوصیات کاظمی خواند و گفت: اهل میانه‌روی بود و ندیدم با کسی دعوا کند؛ وطن‌دوستی‌اش بی نظیر بود و پشتکار داشت، نوشته‌هایش سادگی داشت و همیشه خوش‌رو، خوشپوش و آراسته بود.
ملکی در پایان با اظهار تاسف از درگذشت دکتر کاظمی، پیشنهاد کرد کتابی از مجموعه مقالات نظری اساتید و اندیشمندان به یاد و با نام دکتر کاظمی و نظریاتش در زمینه علوم سیاسی، سیاست، سیاست‌گذاری و روابط بین‌الملل تهیه و منتشر شود.
کاظمی همیشه سربلند بود و جلوی هیچ وزیر و مافوقی سر خم نمی‌کرد
«مهدی ذاکریان» هم در ادامه به صحبت درباره علی‌اصغر کاظمی و ویژگی‌های او پرداخت و گفت: من هم شاگرد ایشان بودم و هم همکارشان. ایشان صفای باطن داشت و حرفی را می‌زد که فکر می‌کرد و به آن باور داشت. نمایش ارائه نمی‌کرد. یک آدم پاک و واقعی بود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: دکتر کاظمی همیشه سربلند بود و جلوی هیچ وزیر و مافوقی سر خم نمی‌کرد؛ برای همه انسان‌ها به یک شکل احترام قائل بود و تبسم‌اش برای دانشجو و همکار به یک نوع بود. ایشان ثروت‌طلب و قدرت‌طلب نبود.
ذاکریان یادآور شد: مقالات و کتاب‌های ایشان را که می‌خوانیم متوجه استقلال علمی‌شان می‌شویم؛ دنبال تائید کسی و جایی نبود، مطلب می‌نوشت تا کشورش پیشرفت کند برای همین سرش همیشه بالا بود. در بالاترین مجامع می‌رفت اما آن را وسیله‌ای برای فخرفروشی به دیگران نمی‌کرد. همه اینها باعث شده هرچه درباره ویژگی آقای دکتر و امثال ایشان بگوییم کم باشد.
او با اشاره به اینکه کاظمی علاوه بر اینها، در شعر و موسیقی هم مهارت داشت و به آنها می‌پرداخت، گفت: ایشان مقالاتی به زبان بین‌المللی و قابل فهم در دنیا می‌نوشت و راه‌حل ارائه می‌داد. ایشان در کنوانسیون حقوق دریاها و مصوب شدن قطعنامه 598 بسیار نقش داشت.
ذاکریان با اشاره به اینکه علاوه بر این، ایشان بسیار عاشق فرزندانش بود و به تربیت آنها بسیار اهمیت می‌داد، یادآور شد: جای تاسف است که رسانه‌ها اصلا به ایشان نپرداختند و دانشگاه آزاد اسلامی حتی پیام تسلیتی برای درگذشت دکتر کاظمی نداد.
او در پایان پیشنهاد داد زمینه ارتباط میان جامعه اجرایی و جامعه علمی کشور فراهم شود.
آثار علی‌اصغر کاظمی باید در فضای علمی کشور بازخوانی شود
«مجتبی مقصودی» سخنران پایانی و از بانیان برگزاری این مراسم بود که با اشاره به اینکه فقدان استاد کاظمی ضایعه‌ای عظیم برای آینده کشور است، به پیشینه آشنایی خود با او پرداخت.
مقصودی، اخلاق علمی و علم اخلاقی را از ویژگی‌های اصلی دکتر کاظمی خواند که هیچ‌گاه از آنها عدول نمی‌کرد و گفت: در شرایطی که یل و رها بودگی و مسئولیت‌ناشناسی و عدم پاسخگویی همه‌گیر شده، دکتر کاظمی دیسیپلین علمی داشت و سخت‌گیری و دقت‌نظر بالایی داشت.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه گستره دانش و تسلط علمی دکتر کاظمی از دیگر خصوصیات ایشان بود و وقت اعظم خود را صرف علم‌آموزی و گسترش علم می‌کرد، گفت: با این همه متاسفانه آثار استاد مهجور ماند و آن‌چنان که باید در بین دانشجویان و مخاطبان شناخته شده نیست و شاید لازم باشد بازخوانی مجددی از آثار ایشان شود.
مقصودی در پایان با بیان اینکه دکتر کاظمی تلاش داشت مسائل ساری و جاری ایران و جهان را برای جامعه سیاسی و علمی ایران فهم‌پذیر کند و تشریح دهد، گفت: همه مطالعات ایشان جهت‌گیری ایران‌دوستانه داشت و سعی کرد کژکاردهای سامان سیاسی ایران را بهبود دهد؛ ضمن اینکه در کنار اینها ذوق سرشار هنری داشت.
