ساخت فیلم کوتاه تابع بودجه‌های فیلم بلند است/ سیمرغ کمک می‌کند فیلم بلندم را بسازم/ ستاره‌ها و سرمایه‌گذاران نمی‌گذارند فیلم اولی‌ها فیلم خودشان را بسازند

به گزارش خبرنگار ایلنا، مریم اسمی‌خانی کارگردان فیلم کوتاه «وضعیت اورژانسی» که سیمرغ بلورین بهترین فیلم کوتاه جشنواره فیلم فجر را دریافت کرد، درباره ساخت این فیلم گفت: «وضعیت اورژانسی» هفتمین فیلم کوتاه من است و قصه آن برگرفته از یک خبر بود که در کشور هلند اتفاق افتاده بود و در پی آن دو پلیس به خانه یک زن می‌روند و با دیدن وضعیت زن و بیماری او به خانه و فرزندانش رسیدگی و به او کمک می‌کنند. من این قصه را دستمایه ساخت فیلم کوتاهم کردم و فیلمنامه را به طور مشترک با وحید حسن‌زاده همسرم نوشتیم. بعد از نگارش فیلمنامه، نسخه اولیه را به انجمن سینمای جوان ارائه دادیم و آن‌ها یک بخشی از بودجه کار را مشارکت کردند. فیلمبرداری کار سال گذشته زمانی تمام شد که بعد از آن کرونا به ایران آمد و برای همین مراحل پس تولید کار به آهستگی انجام شد تا به نمایش برسد. 

وی در پاسخ به این پرسش که دولت تا چه میزان در ساخت فیلم کوتاه مشارکت می‌کند و آیا انجمن سینمای جوان پاسخگوی نیاز فیلمسازان کوتاه است؟ گفت: در چهار پنج سال گذشته اتفاق‌های خوبی برای فیلم کوتاه در انجمن سینمای جوان افتاده است. در گذشته به خاطر محدودیت بودجه و جدی گرفته نشدن فیلم کوتاه از ناحیه مسئولین کمتر شاهد حمایت از سوی دولت بودیم. ساخت فیلم کوتاه در گذشته خیلی آماتور و ساده گرفته می‌شد و با ابزارهای دم دستی و ساده فیلم‌های مبتدی ساخته می‌شد و حتی از لحاظ رقابت نیز فضایی برای رقابت وجود نداشت. ولی اخیرا خیلی این موضوع رعایت می‌شود و بعد از زمزمه‌هایی که برای تعطیلی انجمن سینمای جوان صورت گرفت و اهالی فیلم کوتاه نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند؛ امروز شاهد هستیم که وضعیت انجمن و حمایت از فیلم کوتاه در شرایط بهتری قرار دارد. الان بیش از ۵۰ – ۶۰ درصد فیلمنامه‌هایی که به انجمن ارسال می‌شود از سوی این نهاد برای ساخت حمایت می‌شوند و بخشی از بودجه فیلم کمک می‌شود. البته بودجه کمی است و باید برای مابقی بودجه به سراغ سرمایه‌گذار رفت. 

وی در ادامه گفت: ما برای ساخت «وضعیت اورژانسی» سال گذشته ۷۰ میلیون تومان خرج کردیم که اگر بخواهیم همین فیلم را امسال بسازیم حدود ۱۵۰ میلیون تومان باید بودجه فیلم را تامین کنیم. هزینه‌های ساخت فیلم کوتاه مانند سینمای حرفه‌ای در حال شکل گرفتن است. حتی اگر بعضی از هنرمندان از دستمزد خودشان صرف‌نظر کنند باز هم هزینه دستیاران و لوازمی که استفاده می‌شود و اجاره لوکیشن هم وجود دارد که باید پرداخت شود و اجتناب ناپذیر است. در واقع وقتی یک فیلم ۱۵ – ۲۰ دقیقه‌ای می‌سازیم یعنی ۲۰ دقیقه از یک فیلم سینمایی را می‌سازیم و به همان اندازه هزینه دربردارد. یعنی اگر یک فیلم سینمایی به طور میانگین ۴ میلیارد تومان هزینه دارد یک فیلم کوتاه می‌تواند تا حدود ۵۰۰ میلیون نیز هزینه داشته باشد و برای همین رقم ۱۵۰ میلیون برای ساخت یک فیلم کوتاه عدد منطقی‌ای است. 

اسمی‌خانی در پاسخ به این پرسش که آیا فیلم کوتاه را باید برشی از فیلم بلند بدانیم یا فرم و فضای خاص خودش را دارد؟ گفت: من معتقدم فیلمسازی هم مثل داستان‌نویسی فرم‌ها و فضاهای مختلف دارد. همانطور که در ادبیات با قالب‌های مختلفی همچون داستان کوتاه، هایکو و رمان داریم و در شعر هم غزل و رباعی و چهاربیتی داریم در فیلم کوتاه هم باید به نسبت زمان فیلم داستان‌ها و فرم‌هایی را در نظر بگیریم که در همان فضا و زمان بتواند حرفش را به بهترین شکل منتقل کند. مثلا مخاطب نمی‌تواند بگوید رباعی برشی از یک مثنوی است و خودش مستقل معنی و هویت دارد و می‌شود از آن برداشت کرد و حتی جایی بیشتر به درد دنیای امروز می‌خورد. همانطور که جملات کوتاه و قصار خیلی بیشتر در ذهن می‌ماند تا یک رمان مطول به همان اندازه هم شاید تاثیر فیلم کوتاه در جاهایی بیشتر از یک فیلم سینمایی باشد. 

وی در ادامه افزود: یک تصور غلطی در فضای فیلمسازی رایج است که فیلم کوتاه تمرینی برای ساخت فیلم بلند است. من با این نگاه مشکل دارم. چه بسا بسیاری از فیلمسازانی که هم در عرصه فیلم کوتاه فیلم ساختند و بعد از آنکه وارد سینمای بلند شدند باز هم فیلم کوتاه ساختند. اما اینکه بخواهیم چنین ارزش‌گذاری‌هایی برای فیلم کوتاه بگذاریم و آن را مقدمه‌ای برای ساخت فیلم بلند قلمداد کنیم به نظرم جفای بزرگی به فیلم کوتاه است. 

در چند سال گذشته برگزیدگان فیلم کوتاه در جشنواره فجر توانستند اولین فیلم بلندشان را به واسطه اعتبار جایزه این جشنواره بسازند. برادران ارک با فیلم «پوست» و محمد کارت با «شنای پروانه» فیلمسازانی هستند که بعد از سیمرغ فیلم کوتاه به سراغ فیلم بلند رفتند. اسمی‌خانی درباره اینکه آیا او هم به واسطه این جایزه می‌تواند فیلم بلندش را بسازد گفت: من سال ۹۵ مجوز کارگردانی فیلم اولم را دریافت کردم و چهار سال است که تلاش می‌کنم فیلم اولم را بسازم. یک فیلمنامه بسیار خوب و با جزئیات و دقیق که قرار بود آن را کارگردانی کنم. من حتی دو بار برای این فیلمنامه پروانه ساخت گرفتم و یک بار تا مرحله پیش‌تولید هم جلو رفتیم که به خاطر سرمایه‌گذار و مشکلاتی که پیش آمد منتفی شد. یعنی من رفتم فیلم بلند بسازم و به دلایلی این کار را نکردم. چرا این کار را نکردم؟ به این خاطر که وقتی فیلمنامه را به یکی از بازیگران مطرح دادم که در فیلم بازی کند بعد از آنکه موافقت کرد حضور داشته باشد هزار و یک شرط برای کار گذاشت. فلانی باشد و آن یکی نباشد و حتی به خودش اجازه می‌داد در فیلمنامه دست ببرد و روند داستان را آنطور که دلش می‌خواهد تغییر دهد. یعنی یک شرایطی برای ما تعریف می‌کرد که در نهایت آن فیلم من نمی‌شد. حتی یک بار جای دیگر برای ساخت فیلم اقدام کردیم و طرف بدون آنکه سررشته‌ای در فیلمنامه‌نویسی داشته باشد به ما می‌گفت باید فیلمنامه را تغییر بدهم. برای همین وقتی به فیلم‌های سال گذشته و به خصوص فیلم اولی‌ها نگاه می‌کنید همگی آثار ضعیفی هستند و تنها دلیلش هم این است که به خاطر همین دخالت‌ها آن فیلمساز دیگر فیلم خودش را نمی‌سازد. وقتی سرمایه‌گذار به من می‌گوید تو فیلم اولی هستی و هر وقت پول فیلمت را آوردی فیلم خودت را بساز یعنی اینکه در فیلمسازی حرف اول را پول می‌زند و کسی قرار نیست روی سینما و استعدادهای جدید سرمایه‌گذاری کند. وقتی من دیدم شرایط اینطور است دیگر اصراری برای ساخت فیلم بلند نداشتم. قرار است من فیلم خوب بسازم و چه فرقی می‌کند فیلم بلند باشد یا کوتاه؟ پس برای همین من رفتم و «وضعیت اورژانسی» را ساختم. حالا اگر این سیمرغ بلورین در وضعیت من برای فیلمسازی تغییری ایجاد می‌کند و می‌توانم به واسطه این جایزه حرفم را در فیلمسازی راحت‌تر بزنم و دیگر زور سرمایه‌گذار روی فیلم نباشد حتما از آن استفاده می‌کنم. 

اسمی‌خانی در پایان با اشاره به وضعیت اکران فیلم‌های کوتاه و راه‌های درآمدزایی از طریق ساخت فیلم کوتاه گفت: خوشبختانه آن تصور غلطی که درباره فیلم کوتاه در گذشته بود که نمی‌تواند کسب درآمد کند اشتباه است. فرصت‌های اکران در هنر و تجربه و پلتفرم‌های آنلاین و همچنین حضور در جشنواره‌های خارجی که جوایز بسیار گران‌قیمتی دارند باعث شده است عرصه فیلم کوتاه به اندازه سینمای بلند جدی و پررونق باشد.